ریزش مو و طاسی منطقه‌ای (alopecia areata) چیست و چگونه درمان می‌شود
طاسی منطقه‌ای چیست
آلوپسی یک اصطلاح لاتین است که به معنی طاسی می‌باشد و "آره اتا" به ماهیت تکه تکه این نوع ریزش مو که معمولا در این بیماری قابل مشاهده است مرتبط می‌باشد. هنگامی که یک فرد دچار مشکل پزشکی تحت عنوان آلوپسی آره اتا می‌شود، موهایش به صورت مناطق تقریبا گردی شروع به ریزش می‌کنند.
این اتفاق می‌تواند هم برای پوست سر و هم سایر نقاط بدن رخ دهد. آلوپسی آره اتا که به عنوان طاسی منطقه‌ای نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن موی برخی مناطق و یا همه مناطق بدن کم شده و شروع به ریزش می‌کنند.
در اغلب اوقات، نتیجه این بیماری چند تکه کاملا بی‌مو است که بر روی سر قابل مشاهده می‌باشد. این بیماری در ایالات متحده تقریبا 6.8 میلیون نفر را گرفتار کرده است. در اکثر موارد، موها در تکه‌های بسیار کوچکی شروع به ریزش می‌کنند و در اکثر مردم، این ریزش مو چیزی بیش از چند تکه کوچک نیست، گرچه در بعضی موارد ممکن است شدیدتر باشد.
گاهی اوقات، این بیماری می‌تواند به ریزش کامل مو و نمایان شدن پوست سر (آلوپسی توتالیس) یا در موارد شدید، ریزش کل موی بدن (آلوپسی یونیورسال) ختم شود. طاسی منطقه‌ای می‌تواند در هر کسی بدون در نظر گرفتن سن و جنسیت مشاهده شود، هرچند در اغلب موارد این بیماری قبل از سن 30 سالگی آغاز می‌شود.
موهای ریخته شده معمولا پس از چند ماه مجددا رشد می‌کنند، گرچه ممکن است دوباره بریزند. در بعضی موارد، چرخه غیر قابل پیش‌بینی ریزش مو، پس از رشد دوباره می‌تواند تا سال‌ها ادامه داشته باشد. علاوه بر ریزش مو، برخی از افراد مبتلا به این ناهنجاری، لکه‌ها و فرو رفتگی‌هایی را بر روی سطح ناخن‌هایشان گزارش نموده اند.
طاسی منطقه‌ای در بیشتر موارد، دردناک و یا ناتوان کننده نیست. با این حال، این بیماری تغییراتی را در ظاهر فرد ایجاد می‌کند که می‌تواند عمیقا بر کیفیت زندگی و اعتماد به نفس او تأثیر بگذارد. در برخی افراد، این بیماری می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و سایر مسائل احساسی یا روانی شود.
علت ابتلا به طاسی منطقه‌ای
به نظر می‌رسد آلوپسی آره اتا یک بیماری خودایمنی باشد که در آن، به دلیل بروز نقصی در سیستم ایمنی بدن، فولیکول مو ضعیف می‌شود. مکانیسم اصلی این بیماری شامل عدم توانایی بدن در تشخیص سلول‌های خودی و در نهایت تخریب فولیکول مو می‌باشد.
شایع‌ترین علت ابتلا به این بیماری، سابقه خانوادگی است. در میان دوقلوهای یکسان، اگر یکی از قل‌ها دچار این بیماری شود، 50 درصد احتمال دارد که قل دیگر نیز مبتلا گردد. بنابراین عوامل ژنتیکی (ارثی) نیز ممکن است در بروز این عارضه نقش داشته باشند. این امر به ویژه زمانی صادق است که این اختلال در افراد زیر 30 سال مشاهده شود.
تقریبا در 40 درصد از افراد جوان‌تر از 30 سال مبتلا به آلوپسی آره اتا، این بیماری در سایر افراد خانواده نیز قابل مشاهده است. خطر ابتلا به این نوع طاسی در افراد مبتلا به آسم، تب یونجه، بیماری تیروئید، پیسی (عارضه‌ای است که در آن رنگ پوست از بین می‌رود)، کم خونی و سندرم داون، به طور غیرعادی افزایش می‌یابد.
اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند که طاسی منطقه‌ای می‌تواند به وسیله استرس تحریک شود، تحقیقات جدید نتوانسته‌اند رابطه‌ای را در بین این دو کشف نمایند. بیماری طاسی منطقه‌ای مسری نیست. علاوه بر این، نقص متابولیک رتینوئیدهای درون‌زاد، نقش مهمی را در بروز این بیماری ایفا می‌کنند.
علائم و نشانه‌های ابتلا به طاسی منطقه‌ای
اولین علامت طاسی منطقه‌ای، ظاهر شدن تکه‌های کوچک بی‌مو بر روی پوست سر است. پوست بیرون آمده کاملا سالم و فاقد هیچگونه زخمی است. اگر چه این تکه‌ها می‌توانند اشکال بسیاری داشته باشند، اما معمولا در فرم‌های گرد یا بیضوی قابل مشاهده هستند.
ناحیه‌ای که دچار ریزش مو شده ممکن است دردناک باشد یا حساس شود. موهای اطراف مناطقی که دچار ریزش مو شده، باریک‌تر و کوتاه‌تر هستند و در اغلب موارد حتی پس از رویش موها، به راحتی از سایر قسمت‌های سر قابل تشخیص می‌باشند.
هنگامی که موهای سالم خود را بکشید آن‌ها به راحتی از جای خود بیرون نمی‌آیند اما در مورد طاسی منطقه‌ای، در مناطق مبتلا، موها به راحتی از جای خود کنده می‌شوند، زیرا فولیکول‌ها در این مناطق مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار گرفته‌اند. گاهی اوقات این ریزش مو به مژه‌ها نیز کشیده می‌شود.
از دست دادن مو ناگهانی است و فقط چند روز یا چند هفته طول می‌کشد. قبل از ریزش مو ممکن است فرد در منطقه مبتلا، خارش و سوزشی را احساس کند. در این بیماری فولیکول‌های مو نابود نمی‌شوند و بنابراین پس از مدتی مجددا رشد خواهند کرد.
حدود 30 درصد از افراد مبتلا به طاسی منطقه‌ای، بهبود می‌یابند و حدود نیمی از بیماران در طی یک سال بهبود می‌یابند، اما بیماری در حدود 10 درصد از افراد مبتلا، گسترش یافته و حتی به بدن نیز انتقال می‌یابد. این بیماری بر روی ناخن‌ها نیز تاثیر گذاشته و باعث بروز تغییراتی در آن‌ها می‌شود.
بنابراین فرو رفتگی‌های نقطه‌ای، لکه‌ها و خطوط سفید بر روی ناخن‌ها ظاهر شده، ناخن‌ها خشک و ضخیم می‌شوند، برق و جلوه خود را از دست می‌دهند و یا ممکن است نازک شده و به راحتی بشکنند. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به رشد موهای ضعیف که در آن موها قبل از اینکه به سطح پوست برسند می‌شکنند و سفید شدن ناگهانی موها در منطقه مبتلا شده اشاره نمود.
تشخیص طاسی منطققه‌ای
طاسی منطقه‌ای معمولا به وسیله ویژگی‌های بالینی تشخیص داده می‌شود. تریکوسکوپی ممکن است در تشخیص این بیماری به پزشکان کمک کند. در طاسی منطقه‌ای، تریکوسکوپی به طور مرتب نقاط زرد، موهای کوچک متمایز و نقاط سیاه (مناطقی که در آن‌ها فولیکول مو تخریب شده) را نشان می‌دهد.
با این حال در اغلب اوقات، نواحی خالی از مویی که با موهای ریز و نازک احاطه شده‌اند برای تشخیص کافی است. بیوپسی به ندرت برای تشخیص به کار گرفته می‌شود. پزشکان معمولا با بررسی علائم، قادر به تشخیص این بیماری هستند. آن‌ها ممکن است به میزان ریزش مو نگاه کرده و موها را در مناطق آسیب دیده با میکروسکوپ بررسی نمایند.
اما اگر پس از یک معاینه بالینی اولیه، پزشک قادر به تشخیص نباشد، می‌تواند از بیوپسی پوست استفاده کند. در برخی موارد ممکن است به آزمایش خون نیز نیاز باشد.
درمان طاسی منطقه‌ای
ارزیابی اثربخش بودن درمان بسیار دشوار است و بهبود خودبخودی نیز غیر قابل پیش‌بینی است، در واقع می‌توان گفت که هیچ یک از گزینه‌های درمانی موجود، درمانی یا پیشگیرانه نیستند. در موارد ریزش موی شدید، با استفاده از داروهای کورتیکواستروئید، کلوبتازول یا فلوسینونید، تزریق کورتیکواستروئیدها یا استفاده از کرم، موفقیت محدودی حاصل خواهد شد.
استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئید بر روی پوست آسیب دیده دارای تاثیر چندانی نیست و نتایج در طولانی مدت قابل مشاهده هستند. تزریق کورتیکواستروئید معمولا در مواردی انجام می‌شود که مناطق ریزش موی سر کوچک هستند یا زمانی که موهای ابرو نیز ریخته باشند.
برخی از داروهای دیگر استفاده شده عبارتند از ماینوکسیدیل، الکوم، پمادها و محرک‌های سیکلوسپورین و ایمونوتراپی معمولی می‌باشند. کورتیکواستروئیدهای موضعی در اغلب موارد قادر نیستند به خوبی به درون پوست نفوذ کنند اما کورتیکواستروئیدهای خوراکی ممکن است باعث کاهش ریزش مو شوند، اما این نوع داروی خوراکی فقط در دوره زمانی که مصرف می‌شوند تاثیر خواهند داشت و می‌توانند عوارض جانبی جدی‌ای را به همراه داشته باشند.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
