هموروئید چیست؟ چه نشانه‌هایی دارد و چگونه بهبود پیدا می‌کند؟

بَواسیر یا هِموروئید Hemorrhoid چیست؟

هموروئید در واقع توده یا توده‌هایی از بافت در مقعد است که شامل رگ‌های خونی حجیم شده است. هرنوع افزایش فشار شکمی می‌تواند منجر به ایجاد هموروئید شود. این فشار می‌تواند در نتیجه عوامل زیر ایجاد شود:

• فشار مکرر به شکم برای دفع، بخصوص در افرادی که به طور مداوم از یبوست رنج می‌برند.
• بارداری
• اسهال مداوم
• چاقی

اگرچه در بسیاری از بیماران دلیل مشخصی برای بروز هموروئید وجود ندارد.

انواع هموروئید

1- هموروئید داخلی

هموروئید داخلی در داخل کانال مقعد قرار دارد که عمدتا همراه با دفع منجر به خون‌ریزی متناوب و خروج مخاط شود. این حالت معمولا دردی ندارد. هموروئید داخلی ممکن است از مخرج بیرون بزند که در این حالت کوچک بوده و اندازه دانه انگور است. این نوع از هموروئید اغلب با فشار انگشت می‌تواند به داخل مقعد بازگردد.

2- هموروئید خارجی

این نوع از هموروئید معمولا در خارج از مقعد بازشده قرار دارد و عمدتا علائمی مانند تورم یا بیرون زدگی‌های اذیت کننده دارد و گاهی نیز منجر به سوزش می‌شود. تورم و ناراحتی ممکن است به صورت متناوت رخ دهد. هموروئید خارجی هم‌چنین می‌تواند باعث شود تا بعد از دفع مقعد به طور کامل تمیز نشود.

هموروئید خارجی گاهی می‌تواند منجر به بروز لخته خون داخل خود شود (ترومبوز)، که این اتفاق معمولا بعد از یک دوره اسهال یا یبوست رخ می‌دهد. در این حالت یک تورم ناگهانی سخت و دردناکی به وجود می‌آید و یا اینکه توده‌ای در اطراف مقعد ایجاد می‌شود. بسیاری از بیماران هردو نوع هموروئید یعنی هم داخلی و هم خارجی را دارند.

هموروئید یکی از مشکلات عمده است. افرادی که در رژیم غذایی خود به طور کافی از فیبر استفاده نمی‌کنند و به اندازه کافی ورزش نمی‌کنند مستعد ابتلا به هموروئید هستند، که این می‌تواند منجر به یبوست‌های پی در پی و فشار برای دفع شود.

علائم هموروئید چیست

1. دیدن خون روشن برروی دستمال توالت بعد از اجابت مزاج، بخصوص زمانی که مدفوع بسیار سخت دفع شود. خون ممکن است تنها سطح مدفوع را بپوشاند، و یا اینکه آب دستشویی را رنگی کند.
2. در هموروئید داخلی، یک توده‌ی نرم، شبیه به دانه انگور از مقعد بیرون می‌زند که ممکن است از آن مخاط خارج شود.
3. در هموروئید خارجی، بیرون زدگی‌های ناراحت کننده، و دشواری در تمیز نگه داشتن نواحی اطراف مقعد وجود دارد.
4. هموروئید خارجی هم‌چنین ممکن است منجر به تورم متناوب، سوزش و ناراحتی خفیف بخصوص بعد از یک دوره اسهال یا یبوست شود.

در ترومبوز ناشی از هموروئید خارجی، یک تورم دردناک یا بیرون‌زدگی سختی به طور ناگهانی در لبه مقعد به وجود می‌آید. این بیرون‌زدگی ممکن است به رنگ آبی یا بنفش باشد. هم‌چنین ممکن است از آن خون بیاید. در هموروئید درد شایع نیست (بجز در حالت وجود ترومبوز در هموروئید خارجی)

راه‌های تشخیص هموروئید

مانند بسیاری از مشکلات مقعد و رکتوم، پزشکان با بررسی محیط مقعد، حس کردن محیط درون مقعد با انگشت پوشیده شده با دستکش، و با یک اسکوپ کوچک(آنوسکوپ) کانال داخل مقعد را بررسی می‌کنند. اگر خون‌ریزی رکتال وجود داشته باشد، ضروری است تا پزشک سایر دلایل خون‌ریزی مانند سرطان کولون را نیز بررسی کند. این بررسی‌ها معمولا با استفاده از یک تلسکوپ منعطف بلند (کلونوسکوپی یا سیگموسکوپی منعطف) انجام می‌شود.

دوره بیماری

دوره اوج هموروئید (تورم، سوزش و ناراحتی) معمولا کوتاه است و در طی چند روز اغلب علائم آن از بین می‌رود. در زنان باردار، علائم هموروئید معمولا به سرعت بهبود پیدا می‌کند یا بعد از تولد کودک از بین می‌رود. خون‌ریزی متناوب و جزئی ناشی از هموروئید ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. تورم دردناک ناشی از ترومبوز هموروئید خارجی معمولا در طی چند روز تا چند هفته برطرف می‌شود.

جلوگیری از ابتلا به هموروئید

اغلب با پیشگیری از یبوست می‌توانید مانع از ابتلا به هموروئید شوید. در ادامه برخی از تغییرات رژیم غذایی و روش زندگی آورده شده است که می‌تواند در نرم‌تر کردن مدفوع، دفع منظم و جلوگیری از فشار وارد شده بر شکم که منجر به هموروئید می‌شود کاربرد داشته باشد:

1. فیبر بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید: روزانه چیزی حدود 25 تا 30 گرم فیبر برای مصرف کردن در نظر بگیرید، غذاهای غنی از فیبر شامل لوبیا، بروکلی، هویج، سبوس و تمامی غلات و میوه‌های تازه می‌باشد. بسیاری از افراد از پودر فیبر مانند psyllium Metamucil یا متیل سلولز Citrucel، که بدون نسخه هم به فروش می‌رسد استفاده می‌کنند.
2. میزان کافی مایعات بنوشید: برای اکثر بزرگسالان سالم این میزان روزانه برابر با 6 تا 8 لیوان است.
3. به طور منظم ورزش کنید: روزانه بیست دقیقه پیاده‌روی سریع می‌تواند روده‌تان را برای کارکرد منظم تحریک کند.
4. به دستگاه گوارش‌تان آموزش دهید تا دفع منظمی داشته باشد: تقریبا هر روز یک زمان مشخصی را برای استفاده از دستشویی تنظیم کنید. معمولا بهترین زمان پس از غذاخوردن است. زمان طولانی را در دستشویی نگذرانید (این کار منجر به تورم و بیرون‌زدگی هموروئید می‌شود).
5. به نیاز فوری‌تان برای رفتن به دستشویی پاسخ دهید: رفتن به دستشویی را تا رسیدن زمان مناسب‌تر به تاخیر نیندازید.

درمان هموروئید

اگر از هموروئید متورم و ناراحت کننده‌ای رنج می‌برید روش‌های زیر را امتحان کنید:

1. از پودرهای فیبر استفاده کنید تا مدفوع نرم‌تر شود.
2. از استحمام نشین گرم استفاده کنید، بخصوص در زمانی که هموروئید اذیت کننده است. روزی 3 تا 4 مرتبه و هربار 15 تا 20 دقیقه روی ظرفی حاوی آب گرم بنشینید. آب باعث تمیز شدن آن ناحیه شده و گرمای آن التهاب و ناراحتی را از بین می‌برد. بعد از هر استحمام کاملا ناحیه رکتال را خشک کنید. اگر کار می‌کنید می‌توانید صبح‌ها، بعد از برگشت از سرکار و شب قبل از خواب از این استفاده کنید.
3. برای ناحیه رکتال از کمپرس سرد یا یخ و یا از پدهای پنبه‌ای سرد استفاده کنید.
4. ژل‌های نفتی یا آلوئوورا را در ناحیه مقعد بگذارید، يا داروهای مختص هموروئید را که حاوی لیدوکایین یا هیدروکورتیزون هستند به کار بگیرید.
5. بعد از هر بار اجابت مزاج ناحیه مقعد را با پدهای مخصوص یا پنبه آغشته به آب گرم بشویید. به آرامی تمامی قسمت‌ها را شستشو دهید. اگر با خشونت این کار را انجام دهید بخصوص با صابون یا سایر شوینده‌ها این کار منجر به سوزش شده و هموروئید را تشدید می‌کند.

اگر علائم هموروئید پایدار و شدید است ممکن است پزشک یکی از روش‌های درمانی زیر راتوصیه کند:

1. بستن نوار لاستیکی: یک نوار لاستیکی درون هموروئید داخلی قرار می‌گیرد تا جریان آن را قطع کند. این کار منجر به کوچک شدن توده هموروئید می‌شود اغلب از این روش درمانی در ایالت متحده امریکا استفاده می‌شود. 
2. Sclerotherapy: یک محلول سوزاننده شیمیایی مستقیما به درون هموروئید داخلی یا نواحی اطراف آن تزریق می‌شود. این محلول منجر به بروز واکنش‌هایی در آن نواحی شده که با جریان خون هموروئید تداخل ایجاد می‌کند و در نهایت هموروئید کوچک می‌شود. 
3. درمان‌های انعقادی: در این درمان‌ها از الکتریسیته یا اشعه مادون قرمز استفاده می‌شود تا با سوزاندن هموروئید داخلی را از بین ببرد.

درمان‌های مبتنی بر جراحی:

1. Hemorrhoidectomy: اگرچه این جراحی سنتی برداشتن هموروئید دردناک است، اما هم برای هموروئید داخلی و هم خارجی کارآمد است. برداشتن هموروئید به روش لیزر مزیتی نسبت به جراحی آن ندارد.
2. بستن هموروئید: در این روش درمانی از وسیله اختصاصی استفاده می‌شود تا بافت هموروئید را بردارد. این روش تنها برای هموروئید داخلی کارایی دارد اما نسبت به جراحی‌های سنتی درد کمتری دارد.

منابع:

1. https://www.drugs.com/health-guide/hemorrhoids.html