آیا افتادگی رحم خطرناک است؟ چگونه می‌توان آن را تشخیص داد

افتادگی رحم چیست؟

رحم به طور معمول در داخل لگن همراه با عضلات، بافت‌ها و رباط‌های مختلف قرار می‌گیرد. به دلیل بارداری و زایمان دشوار در بعضی از زنان این عضلات تضعیف می‌گردند. هم‌چنین، در زنان با بالا رفتن سن و از دست دادن طبیعی هورمون استروژن، رحم می‌تواند در مجرای واژن فرو رود و باعث ایجاد افتادگی رحم که با عنوان پرولاپس رحم نیز شناخته می‌شود، گردد.

درجات افتادگی رحم

ضعف یا شل شدن عضلات ممکن است باعث شود که رحم در مراحل مختلف خم شدگی قرار گرفته یا کاملاً از بدن خارج شود:

1- درجه اول:

گردن رحم در واژن فرو می‌رود، بنابراین به صورت نزول کرده اما در بالای واژن قرار می‌گیرد.

2- درجه دوم:

دهانه رحم فقط تا قسمت باز شدن مهبل (واژن) پایین می‌آید، بنابراین به صورت نزول کرده تا دهانه واژن قرار می‌گیرد.

3- درجه سوم:

دهانه رحم خارج از مهبل (واژن) است.

4- درجه چهارم:

کل رحم خارج از مهبل (واژن) قرار می‌گیرد. به این حالت پروسیدنتیا procidentia نیز گفته می‌شود. این حالت به دلیل ضعف در تمام عضلات پشتیبان ایجاد می‌شود.

سایر شرایطی که معمولاً با افتادگی رحم در ارتباط هستند، می‌توانند عضلاتی که رحم را در محل اصلی خود نگه می‌دارند تضعیف نمایند:

1- سیستوسل:

فتق (یا پارگی) دیواره فوقانی جلوی واژن است که در آن بخشی از مثانه وارد واژن می‌شود. این حالت ممکن است به علائمی مانند تکرر ادرار، فوریت دفع ادرار، احتباس و بی‌اختیاری ادراری منجر شوند.

2- انتروسل:

فتق دیواره فوقانی پشت واژن است که در آن قسمت بزرگی از روده وارد واژن می‌شود. ایستادن منجر به احساس کشش و کمردرد می‌شود که در هنام دراز کشیدن تسکین می‌یابد.

3- رکتوسل:

فتق دیواره تحتانی پشت واژن است که در آن رکتوم به داخل واژن فرو می‌رود. این امر باعث می‌شود حرکات روده با دشواری مواجه گردد، تا جایی که ممکن است فرد برای تخلیه روده خود نیاز به فشار داخل واژن داشته باشد.

علت افتادگی رحم

شرایط زیر می‌تواند به عنوان علت افتادگی رحم محسوب گردند:

• بارداری یا زایمان طبیعی یا به حالت پیچیده از طریق واژن
• ضعف در عضلات لگن با افزایش سن
• ضعف و از بین رفتن قدرت بافت بعد از یائسگی و از بین رفتن استروژن طبیعی
• شرایطی که منجر به افزایش فشار در شکم می‌شود مانند سرفه مزمن (همراه با برونشیت و آسم)، زور زدن (همراه با یبوست)، تومورهای لگن (نادر) یا تجمع مایعات در شکم
• فشار مازاد ناشی از داشتن اضافه وزن یا چاقی
• جراحی وسیع در ناحیه لگن منجر به از بین رفتن حمایت خارجی می‌شود
• سیگار کشیدن

عوامل خطر دیگر عبارتند از:

• بلند کردن اجسام سنگین
• نژاد سفید پوست
• سابقه خانوادگی

علائم افتادگی رحم

زنانی که پرولاپس جزئی رحمی دارند ممکن است علائمی نداشته باشند. علائم پرولاپس رحم متوسط تا شدید شامل:

• احساس پر بودن یا فشار در لگن (ممکن است آن را به عنوان احساس نشستن روی یک توپ کوچک توصیف کنید)
• درد کمر
• احساس اینکه چیزی از واژن بیرون می‌آید
• مقاربت دردناک
• داشتن مشکلاتی در هنگام دفع ادرار یا حرکات روده
• نشت ادرار، احتباس یا عفونت مثانه
• داشتن مشکلاتی در هنگام راه رفتن
• خون‌ریزی واژن
• افزایش ترشحات واژن
• احساس کشش یا سنگین در لگن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بهتر است علائم خود را با پزشک‌تان در میان بگذارید:

• دهانه رحم را در نزدیکی دهانه کانال واژن احساس می‌کنید یا احساس فشار در کانال واژن و یا احساس خارج شدن چیزی از واژن را تجربه می‌کنید.
• از قطره قطره خارج شدن ادرار و یا داشتن فوریت در حرکات مدفوع، احساس ناراحتی مداوم دارید.
• درد کمر را با مشکلاتی در راه رفتن، ادرار کردن و حرکات روده‌ای خود به صورت مزمن تجربه می‌کنید.

در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، فوراً به دنبال دریافت درمان‌های اورژانسی باشید:

• انسداد یا مشکل در دفع ادرار و یا روده
• پرولاپس کامل رحم (خارج شدن رحم از واژن)

افتادگی رحم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان متخصص زنان و زایمان می‌توانند با بررسی سابقه پزشکی و معاینه بالینی لگن، پرولاپس رحم را تشخیص دهند.

ممکن است پزشک در وضعیت ایستاده و یا در حالی که فرد دراز کشیده است، او را مورد معاینه قرار دهد و از او بخواهد سرفه کرده یا زور بزند تا فشار ایجاد شده در شکم افزایش یابد.

شرایط خاص، مانند انسداد مجرای ادراری به دلیل پرولاپس کامل رحم، ممکن است به پیلوگرام داخل وریدی (IVP) یا سونوگرافی کلیوی نیاز داشته باشند. یک ماده حاجب به فرد تزریق می‌شود و از یک سری پرتوهای ایکس برای تصویربرداری به کار گرفته می‌شود تا پیشرفت آن از طریق مثانه مشاهده گردد.

ممکن است از سونوگرافی برای رد سایر مشکلات لگن استفاده شود. در این آزمایش، یک پروب سونوگرافی بر روی شکم چرخانده می‌شود یا درون واژن وارد می‌شود تا تصاویر با کمک امواج صوتی ایجاد شوند.

درمان افتادگی رحم

درمان بستگی به این دارد که ساختارهای حمایت کننده در اطراف رحم چقدر تضعیف شده باشند.

افتادگی رحم را چگونه درمان کنیم؟

با انجام تمرینات کگل می‌توانید عضلات لگن خود را تقویت کنید. این تمرینات را با سفت کردن عضلات لگن انجام خواهید داد، مانند این که سعی در متوقف کردن جریان ادرار خود را داشته باشید. این تمرین می‌تواند برای تقویت دیافراگم لگن و برخی از عضلات حمایت کننده مورد استفاده قرار گیرد. از ارائه دهنده خدمات بهداشتی یا پزشک خود بخواهید شما را در انجام راه و روش‌های مناسب برای ورزش ماهیچه‌ها راهنمایی نماید.

1- داروها:

کرم استروژن (هورمونی) یا حلقه‌ها و دریچه‌های حمایت کننده یا شیاف داخل واژن می‌توانند در بازگرداندن قدرت و سرزندگی بافت‌ها در مهبل کمک نمایند. اما استروژن فقط برای زنان یائسه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2- عمل جراحی:

بسته به سن و اینکه آیا تمایل به بارداری داشته باشد یا نه، عمل جراحی می‌تواند برای ترمیم رحم یا خارج سازی آن استفاده شود. در صورت مشخص شدن و در موارد شدید، رحم با عمل جراحی هیسترکتومی قابل برداشتن خواهد بود.

در حین عمل، جراح می‌تواند ضخامت دیواره‌های واژن، مجرای ادرار، مثانه یا رکتوم را نیز اصلاح کند. جراحی ممکن است با یک روش باز شکمی، از طریق واژن یا از طریق برش‌های کوچک در شکم یا مهبل با ابزار آلات تخصصی انجام شود.

3- سایر روش‌های درمانی:

اگر فرد تمایلی به عمل جراحی نداشته باشد و یا کاندید ضعیفی برای جراحی باشد، ممکن است تصمیم به استفاده از دستگاه‌های حمایت کننده از افتادگی رحم داشته باشد، یک دستگاه حمایتی به نام پیساری با قرار گرفتن در کانال واژن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

می‌توانید از این موارد به طور موقت یا دائم استفاده کنید. این دستگاه‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلفی تهیه شده‌اند و باید متناسب با اندازه فرد باشند. اگر پرولاپس رحم شدید باشد ممکن است این روش به صورت موثر عمل نکند. هم‌چنین باید به این نکته توجه داشت که این دستگاه می‌تواند داخل واژن فرد را تحریک کند و ممکن است باعث ایجاد ترشحات بد بو گردد.

پیگیری

پیگیری بستگی به نحوه درمان وضعیت فرد خواهد داشت. اگر فرد تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد، طبق توصیه جراح خود باید پیگیری‌های لازم را به عمل آورد.

اگر از دستگاه قرار گیرنده در مهبل استفاده کرده‌اید، لازم است از نظر سلامتی، از نظر وضعیت صحیح قرار گیری آن و نکات بهداشتی مربوط به دستگاه و در فواصل زمانی منظم مورد ارزیابی قرار بگیرید، مگر اینکه در مورد نحوه پاک سازی آن و تمیز کردن خود در منزل، آموزش‌های لازم را دریافت کرده باشید.

اگر به شما گفته شده است که تمرینات کگل را انجام دهید، باید پیگیری منظم داشته باشید تا پزشک شما بتواند پیشرفت قدرت عضلات شما را مورد بررسی قرار دهد.

چه کنیم افتادگی رحم نگیریم؟

• وزن خود را کاهش دهید.
• با خوردن یک رژیم غذایی پر فیبر، از ابتلا به یبوست پیشگیری کنید.
• برای تقویت عضلات لگن خود تمرینات کگل انجام دهید.
• از بلند کردن اجسام سنگین و یا زور زدن شدید اجتناب کنید.

منابع:

1. https://www.webmd.com/women/guide/prolapsed-uterus#1
2. https://www.healthline.com/health/uterine-prolapse
3. https://www.medicalnewstoday.com/articles/305971