تستوسترون: هر آنچه که باید درمورد این هورمون و وضعیت سلامت خود بدانید
تستوسترون چیست؟
تستوسترون مهم‌ترین هورمون جنسی مردان است و مسئول ایجاد بسیاری از ویژگی‌های فیزیکی می‌باشد که معمولا آن‌ها را به عنوان صفات مردانه می‌شناسیم. اما این هورمون تنها یک هورمون مردانه نیست، بلکه در بدن زنان نیز تستوسترون ترشح می‌شود، با این تفاوت که مقدار آن در مقایسه با مردان بسیار کمتر است.
تستوسترون عضوی از گروه هورمون‌های آندروژن است که این هورمون‌ها، در پی تاثیرات هیپوفیز در بخش زیرین مغز، در بیضه ترشح می‌شوند. در واقع، این هورمون به بیضه در مردان و تخمدان در زنان پیام نیاز به برقراری رابطه جنسی را ارسال می‌کند.
نقش تستوسترون در مردان: رشد و سلامت
در مردان، تستوسترون نقش مهمی در فرآیند بلوغ ایجاد می‌کند، بلوغ زمانی است که یک مرد به تکامل جنسی می‌رسد و قادر به تولید مثل می‌شود. تغییرات زیر به طور معمول در این دوره از زندگی مردان رخ می‌دهد:
- رشد آلت تناسلی و بیضه‌ها
- رویش مو بر روی صورت، کنار گوش، و بدن
- بم شدن صدا
- رشد استخوان‌ها و ماهیچه‌ها
- رشد قد
پس از بلوغ، تستوسترون به تنظیم عملکردهای مربوط به موارد عنوان شده در زیر کمک می‌کند:
- تولید گلبول‌های قرمز خون
- تراکم استخوان
- توزیع چربی در بدن
- استقامت و افزایش حجم ماهیچه‌ها
- موی صورت و بدن
- تولید اسپرم
- فعالیت جنسی
چه چیز باعث می‌شود سطح تستوسترون در بدن مردان کاهش پیدا کند؟
معمولا با بالا رفتن سن سطح ترشح هورمون تستوسترون در مردان کاهش می‌یابد. ترشح این هورمون پس از 45 سالگی در مردان هر سال یک درصد کاهش پیدا می‌کند.
موارد دیگری هم وجود دارند که بر تولید هورمون تستوسترون تاثیر می‌گذارند، مثلا ورزش کردن بیش از اندازه یا نداشتن رژیم غذایی سالم.
چگونه می‌توان فهمید سطح ترشح تستوسترون در بدن مردان بالا، پایین و یا متناسب است؟
پزشک می‌تواند با بررسی نتیجه آزمایش خون شما سطح این هورمون را در بدن تشخیص دهد.
پایین بودن سطح تستوسترون (LOW T) در آزمایش خون شما به چه معناست؟
در برخی موارد، سطح پایین تستوسترون ممکن است در نتیجه هایپوگونادیسم رخ بدهد، هایپوگونادیسم به شرایطی گفته می‌شود که در آن بدن نتواند میزان متعادلی از هورمون تستوسترون را تولید کند. معمولا، زمانی که مشکلی برای بیضه‌ها یا غده هیپوفیز ایجاد شود این شرایط بروز می‌کند.
علائم پایین بودن سطح تستوسترون ارتباط زیادی به عامل ایجاد این شرایط و سن دارد. در مردان میان‌سال معمولا این علائم عبارتند از:
- انرژی پایین و حالت افسردگی
- اختلال در وضعیت خواب
- کاهش میل جنسی
- کاهش میزان اسپرم
- کاهش قدرت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها
ممکن است تمام مردان میان‌سال با قرار گرفتن در شرایط کاهش سطح تستوسترون علائم یکسانی بروز ندهند. کاهش سطح انرژی، مشکل بی‌خوابی و افسردگی ممکن است به علت‌های دیگری، همچون اثر جانبی برخی داروها و استفاده بیش از اندازه از الکل نیز ایجاد شوند.
هورمون تستوسترون در زنان
بدن زنان به اندازه بدن مردان هورمون تستوسترون تولید نمی‌کند. این هورمون در زنان در تخمدان‌ها و غدد آدرنال تولید می‌شود. زنان به هورمون تستوسترون جهت تکامل فعالیت سایر هورمون‌ها نیاز دارند، این هورمون‌ها به همراه تستوسترون به تنظیم شرایط روحی، سطح انرژی، میل جنسی و عملکرد بدن می‌پردازند.
چنانچه سطح این هورمون در زنان بالاتر یا پایین‌تر از حد معمول باشد مشکلاتی به دنبال آن ایجاد می‌شود. برخی از زنانی که در سن یائسگی به سر می‌برند دچار افت سطح ترشح هورمون تستوسترون می‌شوند که این خود باعث کاهش میل جنسی در آنان می‌شود. کاهش سطح تستوسترون در زنان می‌تواند باعث ایجاد مشکلات دیگری نیز شود، از قبیل: احساس خستگی، کاهش تراکم استخوان، و شکستگی استخوان.
بالا بودن سطح تستوسترون در زنان چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟
اما زمانی که تستوسترون در بدن زنان بیش از حد مورد نیاز ترشح شود ممکن است مشکلاتی ایجاد شود، از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که طی آن ممکن است چرخه قاعدگی مختل شود، ناباروری ایجاد شود، رشد موها به طور غیرطبیعی افزایش یابد، مشکلاتی در پوست ایجاد شود، یا جنین سقط شود. بالا بودن سطح تستوسترون در زنان، فارغ از علتی که آن را ایجاد کرده، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی جدی شود، از جمله: مقاومت انسولین، دیابت، کلسترول بالا، فشارخون بالا، و مشکلات قلبی.
سازمان دارو و غذا استفاده از روش درمانی تستوسترون را برای زنان مورد تائید قرار داده است، این روش درمانی باید تحت شرایط زیر صورت بگیرد:
- ناباروری
- اختلال در عملکرد جنسی (که ارتباطی به میل زیاد جنسی ندارد)
- مشکل کاردیواسکولار در قلب
- سندروم‌های متابولیک
آیا راهکاری طبیعی جهت افزایش سطح ترشح تستوسترون وجود دارد؟
در حالیکه صنعت تولید مکمل‌های تستوسترون در آمریکا بسیار بحث برانگیز شده است، راهکارهای زیادی برای افزایش سطح ترشح هورمون تستوسترون وجود دارد که در هیچ یک از آنان از دارو استفاده نمی‌شود و می‌توان به وسیله آن‌ها سطح تستوسترون را در بدن در حدی نرمال نگه داشت. از آن جمله می‌توان به کاهش وزن، تنظیم میزان مصرف الکل، کاهش استرس، داشتن خواب کافی، نوشیدن آب و سایر مایعات به میزان کافی، مصرف مواد غذایی حاوی زینک (عنصر روی)، مصرف چربی‌های مفید، و کاهش مصرف شکر اشاره کرد.
آیا میزان میل جنسی شما طبیعی است؟
میل جنسی یک واژه غیر پزشکی است که به معنای اشتیاق یا علاقه به داشتن فعالیت جنسی است. وجود یا عدم وجود این میل می‌تواند شرایطی را برای سلامت فیزیکی و ذهنی شما ایجاد کند.
عواملی که باعث کنترل میل جنسی در شما می‌شود بسیار پیچیده است و شامل فرآیندهای مختلف بیولوژیکی، روانی و فرهنگی-اجتماعی می‌شود. میزان میل جنسی می‌تواند تحت تاثیر عواملی همچون داروها، کیفیت رابطه عاطفی، خستگی، بیماری، خشم، استرس و افسردگی باشد.
در حالیکه ایجاد تغییر در میزان علاقه و تمایل به برقراری رابطه جنسی می‌تواند نشان دهنده وجود مشکلاتی در وضعیت سلامت فیزیکی و روانی باشد، نمی‌توان آن را یک آژیر قرمز در نظر گرفت. اگر احساس می‌کنید میل شما به برقراری رابطه جنسی به میزان زیادی کاهش یافته، یا برعکس به طور غیرطبیعی افزایش یافته است می‌توانید با مشورت با پزشک خود اقدامات لازم را انجام دهید.
منابع:
مطالب مرتبط
سارا خانی
کارشناس میکروبیولوژی
Microbiology expert
