سطح بالای استروژن در بدن چه علائم و عوارضی دارد؟

استروژن هورمون جنسی اصلی زنانه است، اما این هورمون در همه‌ی افراد وجود دارد. سطح استروژن در زنان بالاتر از مردان است و در حقیقت هورمون جنسی اصلی در مردان تستوسترون نام دارد. استروژن در زنان در چرخه‌ی قاعدگی و سیستم تولید مثل نقش دارد، این در حالی است که اهمیت این هورمون در مردان در ارتباط با عملکرد جنسی است. هم زنان و هم مردان ممکن است دارای سطح بالاتر استروژن، نسبت به میزان نرمال، باشند که این امر می‌تواند سلامت عمومی آنان، رشد و عملکرد جنسی‌شان را تحت تأثیر قرار دهد. میزان بالای استروژن می‌تواند علائم مختلفی را به همراه داشته باشد و احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها را افزایش دهد. در این نوشته به علل افزایش سطح استروژن، علائم آن و در نهایت نحوه‌ی تشخیص و درمان سطح بالای استروژن خواهیم پرداخت.

علائم بالا بودن سطح استروژن در زنان

بالا بودن سطح استروژن در زنان و مردان علائم متفاوتی دارد. علائم سطح بالای استروژن در بدن زنان شامل موارد زیر است:

سطح بالای استروژن در زنان ممکن است باعث افزایش وزن، به ویژه در اطراف کمر و لگن شود. بالا بودن میزان استروژن علاوه بر این ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند موارد زیر شود.

• قاعدگی‌های نامنظم
• خون‌ریزی شدید قاعدگی
• علائم شدیدتر سندرم پیش از قاعدگی یا PMS

زنانی که سطح استروژن بالایی دارند، علاوه بر این ممکن است علائم دیگری مانند موارد زیر را تجربه کنند:

• نفخ
• سردی دست‌ها و پاها
• سخت به خواب رفتن
• خستگی
• ریزش مو
• سردرد
• کاهش رضایت جنسی
• تغییرات خلق، افسردگی یا اضطراب
• مشکلات حافظه
• پستان‌های متورم یا حساس
• توده‌های غیرسرطانی پستان
• فیبروم رحم یا رشد غیرسرطانی بافت‌ها در داخل یا اطراف رحم

علائم بالا بودن استروژن در مردان

بالا بودن استروژن در مردان علائم زیر را به دنبال دارد:

• اختلال نعوظ
• ژنیکوماستی یا بزرگ شدن پستان مردانه
• ناباروری

عوارض بالا بودن سطح استروژن

بالا بودن سطح استروژن احتمال بروز برخی از مشکلات مرتبط با سلامت شامل موارد زیر را افزایش می‌دهد:

• بیماری تیروئید
• لخته شدن خون
• حمله‌ی قلبی
• سکته‌ی مغزی
• سرطان پستان
• سرطان تخمدان

برخی از تحقیقات نشان‌گر این مطلب هستند که مردانی که دارای سطح استروژن بالا هستند ممکن است دچار افسردگی شوند. در سال 2018 یک پژوهش شامل 4000 مرد بزرگسال، ارتباط بین افزایش سطح استرادیول و علائم افسردگی را در مردان جوان‌تر نشان داد. استرادیول فرمی از استروژن است.

علل افزایش بیش از اندازه‌ی میزان استروژن در بدن

هم زنان و هم مردان ممکن است دچار عدم تعادل هورمونی شوند. ممکن است بدن بیمار تنها میزان استروژن بیشتری تولید کند یا این‌که علاوه بر تولید استروژن بیشتر، دیگر هورمون‌ها، مانند تستوسترون و پروژسترون را به میزان کمتری تولید نماید. علاوه بر این سطح استروژن ممکن است در واکنش به مصرف برخی از داروها افزایش یابد. به عنوان مثال افرادی که از داروهای جایگزین استروژن برای درمان علائم یائسگی استفاده می‌کنند، ممکن است تأثیرات نامطلوب افزایش استروژن را تجربه نمایند.

داروهای دیگری که ممکن است باعث افزایش سطح استروژن شوند، عبارتند از:

• داروهای ضدبارداری هورمونی
• برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها
• برخی از داروهای طبیعی یا گیاهی
• فنوتیازین که برای درمان برخی از اختلالات روانی یا عاطفی مورد استفاده قرار می‌گیرد

علاوه بر موارد ذکر شده، سابقه‌ی خانوادگی نیز ممکن است باعث افزایش میزان استروژن در بدن شود. برخی از بیماری‌ها مانند چاقی، تومورهای تخمدان و مشکلات کبدی نیز می‌توانند باعث افزایش سطح استروژن بدن شوند.

تشخیص بالا بودن سطح استروژن بدن

سطح نرمال استروژن در بین افراد مختلف متفاوت است و بستگی به عواملی مانند سن و جنسیت دارد. گذشته از این، سطح این هورمون در طول چرخه‌ی قاعدگی دچار نوسان می‌شود. سطح استروژن با استفاده از آزمایش خون قابل اندازه‌گیری است. سه نوع استروژن در خون وجود دارد:

• استرادیول
• استریول
• استرون

پزشک می‌تواند با استفاده از نتیجه‌ی آزمایش خون، سطح این سه نوع استروژن را با واحد پیکوگرام بر میلی‌لیتر (pg/ml) اندازه‌گیری کند. استرادیول فرم اولیه‌ی استروژن است، در حالیکه استریول و استرون اشکال جزئی‌تر هستند.

میزان نرمال استروژن در بدن افراد مختلف

بر اساس تحقیقات آزمایشگاه‌های مایو کلینیک، که یکی از معتبرترین مراکز پزشکی جهان است، میزان نرمال استرادیول و استرون در بدن افراد مختلف به شرح زیر است:

سطح نرمال استرادیول در زنان عبارت است از:

• کودکان و نوجوانان: تا 350 (pg/ml)
• بزرگسالان: 350-15 (pg/ml)
• بزرگسالان پس از یائسگی: کمتر از 10 (pg/ml)

سطح نرمال استرون در زنان عبارت است از:

• کودکان و نوجوانان: تا 200 (pg/ml)
• بزرگسالان: 200-17 (pg/ml)
• بزرگسالان پس از یائسگی: 40-7 (pg/ml)

سطح نرمال استرادیول در مردان عبارت است از:

• کودکان و نوجوانان: تا 40 (pg/ml)
• بزرگسالان: 40-10 (pg/ml)

سطح نرمال استرون در مردان عبارت است از:

• کودکان و نوجوانان: تا 60 (pg/ml)
• بزرگسالان: 60-10 (pg/ml)

درمان استروژن بالا

خوردن مواد غذایی زیر می‌تواند میزان استروژن خون را کاهش دهد:

• سبزیجاتی مانند بروکلی، کلم، گلم‌کلم و کلم‌پیچ
• قارچ
• انگور قرمز
• دانه‌ی کتان
• غلات کامل

کاهش وزن نیز می‌تواند باعث کاهش میزان استروژن بدن شود چرا که سلول‌های چربی استروژن اضافی تولید می‌کنند. چنان‌چه داروهای مصرفی جهت درمان دیگر بیماری‌ها باعث افزایش میزان استروژن بدن شده باشد، ممکن است پزشک دوز دارو را کاهش داده یا آن را تغییر دهد.

ممکن است پزشک داروهایی را تجویز کند که میزان استروژن خون را کاهش می‌دهند. در مورد زنانی که خطر ابتلای آن‌ها به سرطان پستان یا تخمدان بسیار بالاست، ممکن است پزشک عمل جراحی برداشتن تخمدان‌ها را توصیه کند. هدف این جراحی این است که میزان استروژنی که بدن تولید می‌کند را کاهش داد.

سخن آخر

استروژن هورمون جنسی اصلی زنانه است، اما همان‌طور که گفته شد در بدن مردان نیز وجود دارد. سطح بالای استروژن می‌تواند گستره‌ی وسیعی از علائم را به دنبال داشته باشد و خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها را افزایش دهد، به همین سبب هر فردی که علائم استروژن بالا را در خود مشاهده می‌کند، بایستی با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات مرتبط، مطمئن شود که آیا عدم تعادل هورمونی باعث بروز آن علائم شده است یا خیر.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/323280.php