آشنایی با انواع کیست‌های فک و دهان mouth cysts به همراه راه‌های درمان

کیست فک و دهان چیست و چگونه درمان می‌شود

کیست‌های فک و دهان بافت‌های نرمی هستند که در ناحیه صورت و گردن به وجود می‌آیند. این کیست‌ها گاهی اوقات ادنتوژنیک odontogenic نامیده می‌شوند، ممکن است در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف ایجاد شوند. این کیست‌ها گاهی خوش‌خیم هستند و رشد قابل توجهی ندارند. اما آن‌ها می‌توانند تهاجمی‌ باشند و به استخوان و بافت اطراف حمله کنند که ممکن است شکل دندان‌ها را نیز تغییر دهند. این کیست‌ها سرطانی هستند. کیست در واقع حاوی مواد مایع و نیمه جامد است. 

انواع کیست‌های فک و دهان

نمونه‌هایی از کیست‌ها و تومورهای فک و دهان عبارتند از:

1. آملوبلاستوما Ameloblastoma

این یک تومور نسبتا رایج است که به آرامی رشد می‌کند، این تومورها معمولا خوش‌خیم هستند و اغلب در فک و نزدیک مولر ایجاد می‌شوند و می‌توانند به ساختارهای محلی مانند استخوان و بافت نرم حمله کنند. این تومور می‌تواند بعد از درمان دوباره ایجاد شود. با این حال، درمان تهاجمی جراحی معمولا احتمال عود آن را کاهش می‌دهد.

2. گرانولوم Granulomas مرکزی سلول‌های غول‌پیکر فک

سلول غول‌پیکر گرانولوم، ضایعات خوش‌خیمی است که اغلب در قسمت جلویی فک پایین وجود دارد. برخی از این تومورها می‌توانند به سرعت رشد کنند و باعث از بین بردن استخوان نیز شوند. در این صورت حتما باید فک جراحی شود. انواع دیگر این کیست‌ها کمتر تهاجمی هستند و ممکن است علائمی نداشته باشند.

3. کیست Dentigerous

این نوع کیست رایج‌ترین نوع کیست است که روی فک‌ها تاثیر می‌گذارد. اغلب این کیست‌ها در اطراف دندان‌های عقل ایجاد می‌شوند که رشدشان کم است اما بسیار دردناک هستند.

4. کیست‌های ادنتوژنیک کراتوسیست Keratocystic Odontogenic  

این کیست خوش‌خیم بوده و به آرامی رشد می‌کند. اغلب این نوع کیست‌ها در فک پایین و در نزدیکی مولر سوم ایجاد می‌شوند و نیز ممکن است در افراد مبتلا به یک بیماری ارثی به نام سندرم کارسینوم وجود داشته باشد.

5. ادنتوژنیک میکسوم Odontogenic myxoma

این تومور خوش‌خیم و نادر بوده و به ندرت رشد می‌کند و اغلب در فک پایین‌تر رخ می‌دهد. تومور می‌تواند بزرگ شود و به فک و بافت‌های اطراف حمله کند و دندان‌ها را تخریب کند. به نظر می‌رسد پس از عمل جراحی، دوباره ایجاد شوند. با این حال، احتمال وقوع عود مجدد تومورها معمولا به وسیله درمان جراحی تهاجمی کاهش می‌یابد.

6. ادنتونوما Odontoma

این تومور خوش‌خیم، رایج‌ترین تومور ادنتوژنیک است. این تومور معمولا علائمی ندارد، اما ممکن است در ایجاد دندان یا فوران دخالت کند. Odontomas از بافت دندان ساخته شده است که در اطراف یک دندان در فک رشد می‌کند. آن‌ها می‌توانند به یک دندان عجیب و غریب شبیه باشند یا می‌توانند توده کوچک یا بزرگ کلسیفیه (رسوب املاح کلسیمی) باشند.

علل پیدایش کیست‌های دهانی

به طور کلی علت تومور و کیست فک مشخص نشده است. با این حال، برخی از آن‌ها با سندرم‌های ژنتیکی مرتبط هستند. افراد مبتلا به سندرم کارسینوم سلول بازال، که هم‌چنین به نام سندرم Gorlin-Goltz نامیده می‌شود، ژن‌هایی را که سرطان تومور را مهار می‌کنند ندارد.

روش تشخیص کیست فک و دهان

پزشک قبل از درمان کیست‌های دهان آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:

1. تصویربرداری مانند اشعه ایکس، CT یا MRI
2. بیوپسی برای برداشتن یک نمونه از سلول‌های تومور یا کیست برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی

راه درمان کیست‌های فک و دهان

درمان این کیست‌ها بسته به نوع و شدت رشد آن‌ها متفاوت است اما معمولا گزینه جراحی رایج‌ترین نوع درمان است. در جراحی پزشک کیست را بر می‌دارد. اگر کیست به داخل دهان و دندان‌ها و بافت نرم استخوان وارد شده باشد آن‌ها را نیز بر می‌دارد و برای بررسی نمونه به آزمایشگاه پاتوبیولوژی فرستاده می‌شود.

اگر کیست خوش‌خیم باشد با همان جراحی برداشته می‌شود و می‌توانید زندگی عادی خود را داشته باشید اما اگر بدخیم باشد ممکن است نیاز به رادیوتراپی و شیمی درمانی نیز باشد که در این صورت ممکن است مدت‌ها درگیر درمان آن باشید. به همین دلیل توصیه می‌شود که اگر کیست و بافتی در دهان و فک خود مشاهده کردید بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.

فرق کیست و آبسه دهان و دندان چیست؟

آبسه به التهاب دهان گفته می‌شود که به علت عفونی شدن کانال‌های دندانی ایجاد شده و باعث تورم و باد کردن دهان شده و پس از مدتی خوب می‌شود. این نوع کیست‌ها در رادیولوژی قابل مشاهده نیستند.

منابع:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cysts_of_the_jaws