آشنایی با برفک دهان یا سفیدی روی زبان؛ از علائم و عامل ایجاد کننده تا درمان‌های خانگی و دارویی
برفک دهان چیست
برفک (ریزش دهانی) که کاندیدیازیس دهانی هم نامیده می‌شود، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن قارچ‌های کاندیدا آلبیکانس Candida albicans در پوشش داخلی دهان شما تجمع پیدا می‌کنند. قارچ کاندیدا یک ارگانیسم نرمال در دهان است، اما گاهی اوقات بیش از حد رشد می‌کند و باعث به وجود آمدن مشکلات و نشانه‌هایی می‌شود.
برفک‌ها، زخم و ضایعات سفید کِرِمی هستند که معمولا روی زبان یا داخل گونه‌ها ایجاد می‌شوند. اما گاهی اوقات در قسمت‌های دیگر مثل سقف دهان، لثه‌ها و لوزه‌ها و یا پشت حلق نیز دیده می‌شوند. اگر شما دارای وضعیت سلامت نرمال باشید، برفک یک مشکل کوچک است ولی اگر دارای سیستم ایمنی ضعیف باشید، برفک دهان می‌تواند تبدیل به یک کابوس شود که کنترلش آسان نیست!
نشانه‌های برفک دهان در بزرگسالان و کودکان
- ضایعات و زخم‌های سفید کرمی روی زبان و سطح داخلی گونه‌ها و گاهی اوقات روی لثه و سقف دهان و لوزه‌ها
- ضایعات کمی برآمده با ظاهر پنیرخامه‌ای مانند
- خون‌ریزی خفیف از ضایعات در صورت خراشیده و سابیده شدن
- ترک خوردن و قرمزی گوشه‌های دهان
- داشتن احساس پنبه‌ای در دهان
- از دست دادن حس چشایی
- قرمزی، سوش و درد زیر دندان مصنوعی
نشانه‌های برفک دهان در مادران شیرده و نوزادان
برفک دهان در نوزدان علاوه بر ضایعات سفید در دهان، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تغذیه‌ای و کج خلقی و بهانه‌گیری شود. زنان شیرده ممکن است دارای این نشانه‌ها باشند:
- سرخی غیر معمول، سوزش، ترک و خارش نوک سینه
- پوسته پوسته و براق شدن هاله‌ی تیره‌ی دور سینه
- درد نوک سینه حین شیردهی یا بعد از آن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر ضایعات سفید دهان شما یا فرزندتان بیشتر شد، به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنید. برفک دهان در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان و بزرگسالان غیرمعمول است، بنابراین در صورت پیشرفت آن باید حتما برای بررسی عوامل ایجاد کننده و احتمال وجود مشکلات پزشکی دیگر بررسی شود.
عوامل ایجاد کننده برفک دهان
سیستم ایمنی بدن، ارگانیسم‌های مهاجم مانند: ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها را مهار می‌کند. در حالی که بین میکروب‌های بد و خوب ساکن در بدن توازن برقرار می‌کند. اما گاهی اوقات این سیستم محافظتی، شکست می‌خورد و با افزایش تعداد قارچ‌های کاندیدا، برفک دهان ایجاد می‌شود.
عوامل خطر ساز در برفک دهان
1- سیستم ایمنی ضعیف
برفک دهان معمولا در کودکان و افراد سالخورده که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ایجاد می‌شود. بیماری‌های مانند ایدز و سرطان هم باعث تضعیف سیستم ایمنی و در نتیجه ایجاد برفک دهان می‌شوند.
2- بیماری دیابت
اگر فردی دارای دیابت درمان نشده یا کنترل نشده باشد، دارای بزاق دهان با مقدار زیادی شکر است که احتمال ایجاد برفک دهان را افزایش می‌دهد.
3- عفونت مخمری واژن
قارچی که عفونت واژن را ایجاد می‌کند همانی است که باعث ایجاد برفک دهان می‌شود. یک زن درگیر با عفونت می‌توان آن را به فرزندش هم انتقال دهد.
4- داروها
داروهایی مانند آنتی بیوتیک‌ها که توازن میکروب‌ها در بدن را به هم می‌زنند احتمال ایجاد برفک دهان را افزایش می‌دهند.
5- مشکلات دهانی دیگر
داشتن دندان مصنوعی خصوصا دندان مصنوعی فک بالا و شرایط دیگر که موجب خشکی دهان شوند، می‌توانند خطر ابتلا به برفک دهان را بیشتر کنند.
راه‌های جلوگیری از برفک دهان
- اگر از کورتیکواستروییدهای استنشاقی استفاده می‌کنید، حتماٌ بعد از استفاده، دهان خود را بشویید.
- روزی حداقل دوبار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- لثه‌های خود را بررسی کنید.
- بطور مرتب توسط دندان‌پزشک معاینه شوید.
- مراقب چیزهایی که می‌خورید باشید، غذاهای با مقادیر بالای شکر احتمال ایجاد برفک دهان را بیشتر می‌کنند.
- اگر دیابت دارید مراقب سطح قند خون خود باشید.
- عفونت واژن را درمان کنید.
- خشکی دهان خود را درمان کنید.
تشخیص برفک دهان
تشخیص این عارضه به مکان شکل گیری آن بستگی دارد
1- اگر برفک محدود به دهان است
- بررسی دهان از نظر وجود ضایعات و زخم‌ها
- نمونه‌برداری ازضایعات برای بررسی زیر میکروسکوپ
- در صورت نیاز انجام معاینه‌ی بدنی و آزمایش‌های خاص خون
2- اگر برفک در مری و گلو قرار دارد
برای تشخیص برفک مری و گلو پزشک‌تان ممکن است یکی یا همه‌ی این موارد را تجویز کند:
- برداشتن مقداری از بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ و تشخیص عامل ایجاد کننده برفک که می‌تواند باکتری، قارچ و ... باشد
- آندوسکوپی، استفاده از لوله انعطاف‌پذیر که یک دوربین کوچک دارد برای بررسی معده و مری و قسمت بالایی روده کوچک
- در صورت نیاز، معاینه بدنی و آزمایش خون
برفک دهان باعث ایجاد چه مشکلات جانبی دیگری می‌شود؟
برفک دهان در کودکان و بزرگسالان به ندرت مشکلات سلامتی ایجاد می‌کند اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف مثل افراد مبتلا به ایدز، می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند! برفک دهان درمان نشده می‌تواند باعث ایجاد انواع شدیدتر عفونت کاندیدایی شود. اگر سیستم ایمنی فرد مبتلا ضعیف باشد، ممکن است عفونت به گلو و مری و حتی کل بدن سرایت کند و برای فرد مشکلات شدیدی ایجاد کند.
درمان برفک دهان
هدف نهایی در انواع روش‌های درمانی برفک دهان، جلوگیری از انتشار سریع قارچ‌هاست، اما بهترین درمان پیشنهادی به سن و وضع سلامت دهان و عامل عفونت بستگی دارد.
1- درمان برای بزرگسالان سالم و کودکان
ممکن است پزشک برای این دسته، داروهای ضد قارچ تجویز کند. این داروها می‌توانند به شکل کپسول، قرص و یا دهانشویه باشند. اگر داروهای معمول مفید واقع نشد ممکن است داروهایی تجویز شوند که روی کل بدن اثر می‌گذارند.
2- نوزادان و مادران شیرده
اگر شما به نوزاد خود شیر می‌دهید، ممکن است شما و نوزاد عفونت را به همدیگر منتقل کنید. ممکن است پزشک یک داروی ضدقارچ ضعیف برای نوزاد و یک پماد برای سینه شما تجویز کند.
3- بزرگسالان با سیستم ایمنی ضعیف
به احتمال زیاد پزشک برای این دسته داروهای ضدقارچ تجویز می‌کند. اگر عوامل ایجاد کننده‌ی برفک شناسایی و درمان نشوند، این عارضه بعد درمان می‌تواند بارها و بارها عود کند.
منابع:
مطالب مرتبط
زهره دباغ
ترجمه کلمات جدید برای من مثل سرک کشیدن به دنیای جدید دیگری است. هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
