مغز بیش از هر اندام دیگری در بدن انسان، انرژی مصرف میکند و گلوکز سوخت اولیه و مهم آن است. اما زمانی که مغز با مقدار بسیار زیادی شکر روبرو میشود، چه اتفاقی میافتد؟
درست است که مغز به شکر نیاز دارد اما یقینا ضرب المثل هر چه بیشتر بهتر در این مورد صادق نیست! قند اضافی در مغز به مهارتهای شناختی و خود کنترلی، هر دو آسیب میزند. برای بسیاری از افراد، خوردن مقدار کمی قند و شکر باعث تحریک بیشتر برای خوردن شکر بیشتر میشود!
شکر در مرکز پاداشدهی مغز اثراتی شبیه به دارو دارد. دانشمندان عنوان میکنند که غذاهای شیرین همراه با غذاهای شور و چرب، میتواند اثرات اعتیاد آور بر روی مغز داشته باشد، باعث از بین رفتن یا کم کردن خود کنترلی و باعث ایجاد پرخوری و افزایش وزن در فرد شود.
این حالت در انسانهای اولیه روشی برای تضمین بقا بود چرا که آنها را به سمت غذاهای پرکالری سوق میداد. اما امروزه این وضعیت موجب ایجاد چاقی و دیابت میشود. ویژگیهای رفتاری و بیوشیمیایی عصبی مصرف مواد مخدر و پرخوری مشابه هم است!
بنابراین اعتیاد به مواد غذایی و پرخوری امروز به طور علمی مورد بررسی قرار میگیرد.
در انسان، غذاهای با قند بالا مناطقی را در مغز فعال میکنند که با پاسخ پاداش همراه است و احساس گرسنگی بیشتر و شدیدتری در مقایسه با غذاهای با قند پایین، در افراد ایجاد میکند.
غذاهایی که مقدار قند خون را زیاد و به سرعت بالا میبرند، باعث ایجاد اعتیاد بیشتری در مغز میشوند.
مطالعات بیشتر در مورد فعالیتهای مغزی شواهدی را تایید کرده است که نشان میدهد که پر خوری باعث تغییر در سیستم پاداش مغز ما میشود که بعدها اضافه وزن و چاقی را به همراه دارد. مصرف قند و شکر هم، همین روند مشابه را به همراه دارد.
با گذشت زمان، مقادیر بیشتری از ماده (در این جا مواد قندی) برای رسیدن به همان سطح پاداش مورد نیاز است. مطالعات نشان میدهد که پرخوری منجر به بیمیلی تدریجی به غذاهای کم شیرین و نمک و چربی میگردد.
در سرتا سر بدن، قند اضافی مضر و دردسر آفرین است. حتی افزایش سریع و بیش از حد گلوکز در خون، میتواند برای مغز ضرر داشته باشد و باعث کندی عملکرد شناختی و نقصان حافظه و توجه شود!
برخی تحقیقان حاکی از آن است که مصرف بیش از حد قند موجب التهاب در مغز و مشکلات حافظه میشود. خبر خوش آن که این آسیب التهابی احتمالا دائمی نخواهد بود! علاوه بر این، تحقیقات منتشر شده که در ژورنال Nutrients در سال 2015 حاکی از ان است که کاهش مصرف قند و مکمل اسیدهای چرب امگا 3 و کورکومین باعث بهبود حافظه میشود.
شکر بر روی خلق و خو و حالت روحی نیز اثر میگذارد. طبق تحقیقات انجام شده، در جوانان سالم، با افزایش قند خون، توانایی پردازش احساسات به خطر میافتد!
مطالعهی دیگری نشان داد که افراد مبتلا به دیابت نوع دو، در زمان افزایش قند خون، احساس غم و اندوه و اضطراب داشتهاند. یکی از بزرگترین مطالعات انجام شده بر روی ارتباط قند و افسردگی نشان داد که میزان بالاتر مصرف قند با بروز افسردگی بیشتر همراه است.
این مطالعه که در سال 2017 منتشر شد، نشان داد که افرادی که بیشترین میزان مصرف قند را دارند، 23 درصد بیشتر از کسانی که کمترین میزان قند را دریافت میکنند، مبتلا به یک اختلال روانی هستند.
افزایش قند خون، رگهای خونی را آزرده میکند. آسیب رسیدن به رگهای خونی مهمترین دلیل عوارض قلبی و عروقی است که منجر به مشکلات دیگری از جمله آسیب به رگهای خونی مغز و چشم میگردد. مطالعات نشان میدهد که آسیبهای مغزی پیشرونده منجر به اختلالات یادگیری، کاهش حافظه، کاهش سرعت حرکتی و سایر عملکردهای شناختی میشود.
قرار گرفتن مکرر در برابر مقادیر بالای شکر و گلوکز، ظرفیت ذهنی را کاهش میدهد. همان طور که تحقیقات نشان میدهد، هر نوع شکر و قند اضافه در رژیم غذایی خطرناک و آسیب زننده است. این بار که هوس شیرینی کردید به جای شکر و قندهای تصفیه شده به سراغ میوههای تازه بروید.
خوردن میوه تازه باعث ایجاد حس رضایت بخشی در افراد میشود، که همراه با اضافه کردن فیبر به بدن قند خون را متعادل میکند و مضرات مصرف قند و شکر را ندارد.