هورمون آزاد کننده گونادوتروپین یا GnRH چیست

هورمون آزاد کننده گونادوتروپین چیست؟

هورمون آزادکننده گونادوتروپین از سلول‌های عصبی در مغز ما ترشح می‌شود. این هورمون تولید هورمون لوتینیزینگ و هورمون محرک فولیکل را کنترل می‌کند. هر دو هورمون ذکر شده توسط غده هیپوفیز تولید می‌شوند. از نام‌های دیگر هورمون آزاد کننده گونادوتروپین GnRH می‌توان به لولیبرین، هورمون آزاد کننده هورمون لوتینیزینگ و LHRH نام برد که همگی این‌ها از نام‌های مختلف این هورمون هستند.

هورمون آزاد کننده گونادوتروپین توسط سلول‌های عصبی خاصی در هیپوتالاموس مغز ساخته و ترشح می‌شوند. این هورمون در مویرگ‌های خونی آزاد می‌شود و از طریق این مویرگ‌ها از مغز به غده هیپوفیز می‌رسند، در اینجا، این هورمون باعث تحریک دو هورمون دیگر می‌شود، هورمون تحریک کننده فولیکل و هورمون لوتینیزینگ. این هورمون‌ها وارد جریان خون عمومی می‌شوند و در زنان به تخمدان‌ها و در مردان به بیضه می‌رسند تا در آنجا آغاز کننده عملکردهای مربوط به تولیدمثل باشند. هورمون تحریک کننده فولیکل و هورمون لوتینیزینگ سطح هورمون‌های تولید شده توسط تخمدان و بیضه (همچون تستوسترون، استرادیول، و پروژسترون) را کنترل می‌کند، و هم‌چنین نقش مهمی در کنترل تولید اسپرم در مردان و بالغ شدن و رها شدن سلول‌های تخمک، طی هر چرخه تخمک‌گذاری، در زنان دارد.

هورمون تولید کننده گونادوتروپین چگونه کنترل می‌شود؟

در طی دوران کودکی، سطح هورمون آزاد کننده گونادوتروپین بسیار پایین است، اما هر چه کودک بیشتر رشد می‌کند ترشح این هورمون نیز افزایش می‌یابد، که این موضوع باعث شروع بلوغ جنسی در دختران و پسران می‌شود.

زمانی که عملکرد تخمدان و بیضه به تکامل رسید، تولید هورمون آزاد کننده گونادوتروپین، هورمون لوتینیزینگ، و هورمون محرک فولیکل، توسط هورمون‌های تستوسترون (در مردان)، استروژن (مثل استرادیول)، و پروژسترون (در زنان)، تحت کنترل قرار می‌گیرد. اگر سطح این هورمون‌ها افزایش یابد، تولید هورمون تولید کننده گونادوتروپین کاهش می‌یابد، و برعکس.

یک استثنا در این میان وجود دارد؛ در زنان، در میانه چرخه تخمک‌گذاری، هورمون استرادیول (که توسط فولیکل در تخمدان ساخته می‌شود و دربردارنده تخمک غالب است) به حد زیادی افزایش می‌یابد. این اتفاق موجب افزایش تولید هورمون آزاد کننده گونادوتروپین می‌شود، و در نتیجه، ترشح هورمون لوتینیزینگ نیز ارتقا می‌یابد، این مسئله موجب آزاد شدن یک تخمک بالغ می‌شود. به این فرآیند تخمک‌گذاری می‌گویند.

چنانچه میزان هورمون آزاد کننده گونادوتروپین در بدن زیاد باشد چه اتفاقی می‌افتد؟

هنوز مشخص نیست اثرات وجود میزان زیادی از هورمون آزاد کننده گونادوتروپین در بدن چیست. در مواردی بسیار نادر، آدنوماز هیپوفیز (تومور هیپوفیز) می‌تواند ایجاد شود، این مسئله باعث افزایش تولید گونادوتروپین می‌شود که خود موجب افزایش بیش از اندازه تستوسترون یا استروژن می‌شود.

چنانچه میزان هورمون آزاد کننده گونادوتروپین در بدن پایین باشد چه اتفاقی می‌افتد؟

کمبود هورمون آزاد کننده گونادوتروپین در بدن کودکان می‌تواند خطرناک باشد، زیرا این مسئله موجب به تاخیر افتادن بلوغ در آن‌ها می‌شود. یکی از عوامل ایجاد کننده این شرایط وجود سندرومی نادر به نام سندرم کالمان است. این سندروم موجب می‌شود سلول‌های عصبی مغز قادر به تولید هورمون آزاد کننده گونادوتروپین نباشند. این جریان متعاقبا موجب عدم ایجاد بلوغ جسمی و جنسی می‌شود. این سندرم بیشتر در مردان شایع است و منجر به از دست رفتن توانایی باروری بیضه در مردان و تخمدان در زنان می‌شود.

هرگونه آسیب، یا سابقه آسیب به غده هیپوتالاموس می‌تواند منجر به عدم ترشح هورمون آزاد کننده گونادوتروپین می‌شود، این اتفاق باعث توقف ترشح هورمون تحریک کننده فولیکل و هورمون لوتینیزینگ می‌شود، این اتفاق به خودی خود باعث ایجاد اختلال در چرخه تخمک‌گذاری در زنان، عدم تولید اسپرم در مردان، و عدم تولید هورمون‌ها در بیضه و تخمدان می‌شود.

منابع:

1. http://www.yourhormones.info/hormones/gonadotrophin-releasing-hormone/