بیماری آرتریواسکلروز (Arteriosclerosis) چیست و چگونه درمان می‌شود؟
آشنایی با بیماری آرتریواسکلروز
سرخرگ‌ها و شریان‌ها، خون را از قلب به سایر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند. آن‌ها با یک لایه نازک از سلول‌ها پوشیده شده‌اند که اجازه می‌دهند تا خون به راحتی از درون رگ‌ها جریان یابد. اما در بیماری آرتریوسکلروز، ضخیم شدن، سخت شدن و از دست دادن کشش دیواره شریان‌ها به وضوح قابل مشاهده است. این روند به تدریج روند انتقال خون به اندام‌ها و بافت‌های یک فرد را محدود می‌کند و می‌تواند منجر به بروز خطرات جدی برای سلامتی فرد شود.
آترواسکلروزیس نوع خاصی از آرتریواسکلروز است، اما این دو اصطلاح گاهی اوقات به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این عارضه با ایجاد پلاکهای چربی، کلسترول و برخی از مواد دیگر در داخل و اطراف دیواره رگ‌ها موجب تنگ و سفت شدن آن‌ها می‌شود.
این پلاک‌ها ممکن است موجب لخته شدن خون شوند. در واقع می‌توان گفت آرتریواسکلروز زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی مسئول حمل اکسیژن و مواد مغذی از قلب به سایر قسمت‌های بدن، ضخیم و سفت می‌شوند و نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند. شریان‌های سالم، انعطاف‌پذیر و کشسان هستند، اما در هنگام بروز این بیماری، شریان‌ها می‌توانند سخت شده و از حالت طبیعی خود خارج شوند.
علائم و نشانه‌های بیماری آرتریواسکلروز
علائم و نشانه‌های آرتریواسکلروز ممکن است شامل ضعف ناگهانی، بی‌حس شدن صورت یا اندام‌ها، گیجی و مشکل در گفتار باشد. در ابتدا این بیماری ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. حتی اگر آرتریواسکلروز به آترواسکلروزیس تبدیل شود، ممکن است علائم هنوز هم خفیف باشند و چندان به چشم نیایند. اما با پیشرفت آرتریواسکلروز، شریان‌های مسدود شده می‌توانند باعث سکته قلبی یا سکته مغزی شوند و نشانه‌های زیر را در پی داشته باشند:
- احساس درد یا فشار در قفسه سینه
- ضعف پا بی‌حسی ناگهانی در بازوها، دست‌ها و یا پاها
- ضعف در گفتار و صحبت کردن
- از دست دادن بینایی در یک چشم
- بی‌حسی عضلات صورت
- درد در هنگام راه رفتن
- فشارخون بالا
- نارسایی کلیه
آترواسکلروزیس به تدریج توسعه می‌یابد و لذا علائم این بیماری به تدریج خود را نشان می‌دهند. معمولا علائم آرتریواسکلروز زمانی خود را نشان می‌دهند که خون کافی نمی‌تواند اکسیژن و مواد مغذی لازم را به ارگان‌ها و بافت‌ها برساند. گاهی اوقات یک لخته خون به طور کامل جریان خون را متوقف می‌کند که عواقب آن می‌توانند بسیار ناگوار باشند.
علل ابتلا به آرتریواسکلروز
آرتریواسکلروز می‌تواند به واسطه سیگار کشیدن، یک رژیم غذایی بد و یا بسیاری از عوامل ژنتیکی دیگر به وجود آید. علت اصلی این بیماری، ابتلا به بیماری عروق کرونر (CAD) و سکته مغزی، مشکلات ژنتیکی و یا محیط زیست است.
مطالعات ژنتیکی و اپیدمیولوژیکی توانسته‌اند لیست شگفت‌آوری از عوامل ژنتیکی و غیر ژنتیکی‌ای را که باعث بروز این بیماری می‌شوند شناسایی نمایند. از دیگر عواملی که می‌توانند باعث ابتلا به بیماری آرتریواسکلروز شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلسترول بالا
- فشارخون بالا
- مقاومت به انسولین یا دیابت
- چاقی
- تری گلیسیرید بالا، که یکی از انواع لیپیدهای موجود در خون شما است
- التهاب‌های ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتریت، لوپوس یا عفونت و یا التهاب‌هایی با علت ناشناخته
- ورزش نکردن
- افزایش سن
چگونه از بروز این بیماری جلوگیری کنیم؟
در حالی که از برخی عوامل به وجود آورنده این بیماری مانند افزایش سن و یا عوامل ژنتیکی و موروثی نمی‌توان جلوگیری کرد اما برخی موارد دیگر قابل کنترل هستند. بنابراین با داشتن یک رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و یا عدم استعمال دخانیات، ورزش کردن مداوم و داشتن اندامی متناسب و جلوگیری از انباشت چربی‌ها در بدن می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمود.
هم‌چنین افرادی که به امراضی نظیر کلسترول بالا، فشارخون و یا دیابت مبتلا هستند با مصرف سر وقت داروهای خود می‌توانند از ابتلا به آرتریواسکلروز جلوگیری نمایند.
عوارض بعدی ناشی از ابتلا به آرتریواسکلروز
عوارض این بیماری به شدت گرفتگی عروق و شریان‌ها بستگی دارند. از جمله عوارض بعدی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- بیماری عروق کرونر
هنگامی که آرتریواسکلروز باعث انسداد شریان‌های نزدیک قلب می‌شود، ممکن است سبب ابتلا به بیماری عروق کرونر شود که می‌تواند درد قفسه سینه، سکته قلبی یا نارسایی قلبی را برای‌تان به همراه آورد.
2- بیماری شریان کاروتید
هنگامی که آرتریواسکلروز، شریان‌های نزدیک به مغز را گرفتار کند، ممکن است سبب بروز بیماری شریان کاروتید شود که می‌تواند منجر به یک حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته مغزی شود.
3- بیماری اعصاب محیطی
هنگامی که آرتریواسکلروز شریان‌های نزدیک به سینه یا پاها را مورد حمله قرار دهد، ممکن است مشکلاتی را در گردش خون سینه و پاها ایجاد کند و باعث بروز بیماری اعصاب محیطی شود. این بیماری می‌تواند باعث شود که فرد گرما و سرما را کمتر احساس نموده و لذا خطر بروز سوختگی یا یخ‌زدگی افزایش خواهد یافت. در موارد نادر، گردش خون ضعیف در سینه یا پاها ممکن است باعث مرگ بافتی شود.
4- گشاد شدن عروقی
علاوه بر این، آرتریواسکلروز می‌تواند باعث ایجاد اتساع و گشاد شدن عروقی شود که یک عارضه جدی است و می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد.
5- بیماری مزمن کلیوی
آرتربواسکلروز می‌تواند شریان‌هایی را که به کلیه ختم می‌شوند گرفتار کند و باعث جلوگیری از رسیدن اکسیژن خون به این بخش‌ها شود. با گذشت زمان، این عارضه می‌تواند عملکرد کلیه شما را تحت تاثیر قرار دهد و مشکلات عدیده‌ای را برای بدن به وجود آورد.
درمان بیماری آرتریواسکلروز
درمان این بیماری در بیشتر موارد در قالب اقدامات پیشگیرانه انجام می‌شود. اغلب درمان‌ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی تجویز می‌شوند و لذا شامل داروهایی برای درمان کلسترول بالا، داروهایی برای درمان فشارخون بالا و داروهای ضد پلاکت می‌باشند. در موارد شدیدتر برای درمان این بیماری از جراحی استفاده می‌شود. انواع جراحی‌ها عبارتند از:
1- آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت
در روش آنژیوپلاستی، ابتدا یک کاتتر در قسمت مسدود شده یا تنگ شده شریان، قرار داده می‌شود و سپس یک بالون خالی از باد از طریق کاتتر عبور کرده و در منطقه آسیب‌دیده جایگذاری می‌شود. پس از آن بالون باد شده و رسوبات دیواره شریان‌ها را کنار میزند.
2- جراحی بای پس عروق کرونر
این عمل جراحی مسیر جدیدی را برای جریان یافتن خون به قلب ایجاد می‌کند.
3- پلاک برداری
این روش، یک روش جراحی مطمئن برای حذف کلیه پلاکهای انباشته شده در شریان است که باعث تنگ یا مسدود شدن شریان شده‌اند.
4- درمان ﺗﺮوﻣﺒﻮﻟﻴﺘﻴﻚ
این درمان برای تخریب توده‌های پلاک داخل شریان‌ها با استفاده از داروهای ضد انعقاد وریدی به کار گرفته می‌شود.
5- استفاده از آسپرین
از آسپیرین نیز می‌توان برای جلوگیری از لخته شدن خون در شریان‌ها جلوگیری کرد.
6- داروهای مهار کننده بتا
داروهای مهار کننده بتا نیز می‌توانند فشارخون و ضربان قلب را کاهش داده و درد قفسه سینه را التیام ببخشند، خطر حمله قلبی را کم نموده و ریتم قلب را منظم نمایند.
7- بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین
مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسینوژن (ACE) می‌توانند فشارخون را تنظیم نموده و احتمال حمله قلبی را کاهش دهند.
8- داروهای ادرار آور یا دیورتیک‌ها
مسدود کننده‌های کانال کلسیم و دیورتیک‌ها نیز می‌توانند فشارخون را کاهش دهند.
9- داروهای ضد انعقاد خون
داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین نیز ممکن است لخته‌های خون را از بین ببرند.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
