بیماری آنوریسم یا برآمدگی رگ چیست؟ به همراه بررسی علل، نشانه‌ها و روش‌های درمان
آنوریسم (Aneurysm) چیست؟
اگر آنوریسم دارید، یعنی این‌که شما در دیواره یک سرخرگتان برآمدگی دارید. این اتفاق زمانی می‌افتد که فشارخون از طریق اجبار بخش ضعیف رگ، به خارج از بالن جریان می‌یابد. آنوریسم‌ها می‌توانند در همه رگ‌های خونی رخ دهند، اما معمولاً در شکم یا قفسه سینه و رگ آئورت وجود دارند، رگ اصلی خونی که خون را از قلب حمل می‌کند، یا در سرخرگ‌ها که مغز شما را تغذیه می‌کنند می‌تواند آنوریسم رخ دهد.
آنوریسم بسیار خطرناک است، البته اگر آنوریسم در قسمت‌های دیگر بدن مانند ساق پا وجود داشته باشد از خطر کمتری برخوردار است. جدی‌ترین تهدید یک آنوریسم این است که رگ منفجر خواهد شد و باعث سکته یا خون‌ریزی شدید خواهد شد که می‌تواند زندگی را تهدید کند. یک آنوریسم شدید می‌تواند بر گردش خون شما تأثیر بگذارد و به لخته شدن خون منجر شود.
تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم است و باید زود درمان شود. آنوریسم اغلب علائم خفیف یا هیچ علائمی ندارد، بنابراین آزمایش‌های روتین می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا علائم هشداردهنده را چک کند.
انواع آنوریسم
1- آنوریسم آئورت
همان‌طور که این نام نشان می‌دهد، این نوع آنوریسم در آئورت قلب رخ می‌دهد. که می‌تواند با سخت کردن شریان‌ها که به آرتریواسکلروز (Arteriosclerosis) نیز مشهور است، ارتباط داشته باشد. این بیماری می‌تواند حتی ارثی نیز باشد و یا یکی از دلایل فشارخون بالا باشد.
دو مکان برای آنوریسم آئورتی وجود دارد. یکی از این‌ها در سینه که آنوریسم آئورت قفسه‌سینه است. دیگری در شکم است و آنوریسم آئورت شکمی نام دارد.
2- آنوریسم مغزی
به عنوان یک آنوریسم دانه‌ای نیز شناخته می‌شود، این نوع در دیواره رگ‌های خونی در مغز دیده می‌شود. سیگار کشیدن خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد.
چه چیزی موجب آنوریسم می‌شود؟
هر شرایطی که دیواره‌های رگ‌ها را تضعیف می‌کند، می‌تواند موجب بروز آنوریسم شود. شایع‌ترین آن‌ها، آترواسکلروز و فشارخون بالا هستند. زخم‌های عمیق و عفونت‌ها نیز می‌توانند منجر به آنوریسم شوند. یا ممکن است در یکی از دیواره‌های شرایین ضعف وجود داشته باشد.
قلب شما مهم‌ترین ماهیچه بدن است. در طول زندگی خود، خون کافی برای پر کردن حدود سه تانکر بزرگ را پمپ خواهد کرد. آئورت، بزرگ‌ترین رگ خونی بدن است. اگرچه آئورت سخت و محکم است اما گاهی دیواره‌های آن می‌توانند دچار آنوریسم آئورت شوند و تضعیف شوند. این می‌تواند باعث سوراخ شدن رگی که خون را به بدن می‌ریزد، شود.
برخی از رگ‌های عروقی آئورت در آنوریسم پاره می‌شوند، و برخی از آن‌ها نیز پاره نمی‌شوند. برخی دیگر جریان خون از اندام‌ها و بافت‌ها را دفع می‌کنند و باعث بروز مشکلاتی نظیر حمله قلبی، آسیب کلیه، سکته و حتی مرگ می‌شوند.
علل ابتلا به آنوریسم چیست
ژن‌ها نقش مهمی برای بیماری آنوریسم آئورت در قفسه سینه دارند. شرایطی که انسان می‌تواند با آن متولد شود، می‌تواند شامل بیماری دریچه آئورت دولِتی، سندرم مارفان (Marfan syndrome) و سندرم لوئیس دایتز (Loeys-Dietz) باشد. علل دیگر آنوریسم‌های قفسه سینه عبارت‌اند از:
- فشارخون بالا
- عفونت
- ایجاد پلاک در شریان‌ها (آترواسکلروز)
- کلسترول بالا
- آسیب ناشی از ضربه ناگهانی
علائم شایع آنوریسم آئورت
شما ممکن است ندانید که یک آنوریسم آئورت قفسه‌سینه دارید، چون علائم اغلب تا زمانی که آنوریسم بزرگ و یا منفجر شود، بروز نمی‌یابند. اما همان‌طور که رشد می‌کند، ممکن است به برخی علائم در شما ظاهر شود، ازجمله:
- درد قفسه‌سینه و یا پشت
- سختی در تنفس یا بلعیدن
- تنفس کوتاه
- سرفه
- خستگی
پزشک شما می‌تواند یک آنوریسم مغزی و یا آئورت را با آزمایش‌هایی مثل عکس‌برداری، اسکن، سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی تشخیص دهد. هم‌چنین اغلب برای ارزیابی رشد به‌صورت سالانه آزمایش‌هایی گرفته می‌شود.
غربالگری روتین، به‌ویژه برای شرایط ویژه ژنتیکی، می‌تواند به پزشک کمک کند که بفهمد آیا بیماری در حال پیشرفت است یا نه. با این کار، می‌توانند داروهایی را تجویز کند تا کلسترول شما را کاهش داده و فشارخون شما را نیز کاهش دهد.
اگر آنوریسم به یک مشکل بزرگ تبدیل شود و یا به‌سرعت رشد کند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. پزشک بخش آسیب‌دیده آئورت را با یک لوله دست‌ساز جایگزین خواهد کرد. هنگامی‌که آن لوله جایگزین می‌شود، گرافت آن قسمت از آئورت را قوی‌تر می‌کند.
علائم شایع آنوریسم شکمی
این می‌تواند در بخشی از آئورت رخ دهد که از درون شکم شما عبور می‌کند. معمولاً هیچ علامت و نشانه‌ای برای هشدار دادن به شما وجود ندارد که نشان‌دهنده این موضوع باشد که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. بااین‌حال، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- درد پشت
- درد عمیق در قسمت شکم‌تان
- احساس لرزش در نزدیکی ناف‌تان
اگر آنوریسم پاره شود، ممکن است احساس تهوع در شکم داشته باشید، یا ناگهان دردی شدید در شکم یا اطراف شکم ایجاد شود. ممکن است استفراغ، تعرق شدید و یا سرگیجه نیز داشته باشید. پزشکان واقعاً نمی‌دانند که چه چیزی موجب آنوریسم آئورت شکمی می‌شود، اگرچه آن‌ها فکر می‌کنند که چند چیز ممکن است نقشی مهم داشته باشد، مانند:
- سخت شدن رگ‌ها، که پزشکان نیز آن را آترواسکلروز می‌نامند
- سیگار کشیدن
- فشارخون بالا
- استعداد ژنتیکی
پزشکان هم‌چنین فکر می‌کنند که اگر به خود آسیب برسانید، خطر افزایش می‌یابد، یا اگر رگ خونی ملتهب شود. ژنتیک نیز نقش به سزایی را ایفا می‌کند. اگر پزشک آنوریسم شکمی را تشخیص دهد، احتمال دارد که لخته شدن خون رخ بدهد. لخته‌های کوچک می‌توانند در منطقه اتساع عروق شکل بگیرند و از هم جدا شوند و به‌طرف پاها، کلیه‌ها، و اعضای دیگر منتقل شوند.
تشخیص و درمان آنوریسم
دکتر گاهی اوقات می‌تواند یک آنوریسم آئورت شکمی را در طی یک آزمایش روتین تشخیص دهد. پزشک ممکن است سونوگرافی هم انجام دهد، به‌خصوص اگر مردی ۶۵ تا ۷۵ ساله باشید که مدت‌زمان زیادی سیگار کشیده‌اید، یا فکر می‌کند احتمال ابتلای شما به آنوریسم آئورت بالا است.
اگر برآمدگی پیدا کند و کوچک باشد، ممکن است بخواهد مراقبت‌هایی را تجویز کند تا مطمئن شود که بزرگ‌تر نمی‌شود و بعداً به یک مشکل تبدیل نمی‌شود. اگر آنوریسم بزرگ باشد، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
منابع:
مطالب مرتبط
زهره عزیزی
ترس، تنها دشمن آدمی است
Fear only enemy of man
