درباره بیماری پنومونی Pneumonia یا ذات الریه چه می‌دانید؟

پنومونی Pneumonia چیست و چه عوارضی دارد؟

پنومونی یا عفونت ریه، نوعی بیماری است که بر اثر ورود باکتری و ویروس در ریه اتفاق می‌افتد. در این حالت ریه‌ها ملتهب شده و  کیسه‌های کوچک هوا یا آلوئول داخل ریه‌ها با مایع پر می‌شوند. پنومونی در افراد جوان و سالم رخ می‌دهد، اما برای افراد مسن، نوزادان، افراد مبتلا به بیماری‌های دیگر و کسانی که مبتلا به اختلال سیستم ایمنی هستند، خطرناک است.

پنومونی، علت اصلی مرگ ناشی از عفونت در کودکان زیر 5 سال در سراسر جهان است. پنومونی و آنفلوآنزا هم به عنوان هشتمین علت مرگ در ایالات متحده محسوب می‌شوند.

انواع پنومونی

بسته به علت بیماری، پنومونی انواع مختلفی دارد:

1. پنومونی باکتریایی

شایع‌ترین علت پنومونی است که علت آن وجود باکتری استرپتوکوک پنومونیه (S. pneumoniae) است، اما بسیاری از باکتری‌های مختلف می‌توانند موجب ایجاد پنومونی شود.

2. پنومونی ویروسی

این بیماری ممکن است از ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) و آنفلوانزای A و B باشد.

3. پنومونی آسپیراسیون

این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که یک فرد مواد غذایی، مایعات یا مواد معدنی را در درون ریه و مجاری تنفسی وارد می‌کند. در این حالت این مایعات درون سیستم تنفسی رفته و فرد دچار تنگی نفس و سرفه می‌شود.

4. پنومونی قارچی

این بیماری می‌تواند از یک بیماری مانند تب و لرز ناشی از قارچ Coccidioides به وجود بیاید.

5. پنومونی بیمارستانی

این بیماری توسط آلودگی‌های بیمارستان به فرد وارد شده و فرد دچار عفونت می‌شود.

علائم پنومونی

پنومونی یک عفونت بسیار جدی است که با یک سرماخوردگی ساده آغاز می‌شود و اگر به درستی درمان نشود ممکن است حتی به مرگ نیز ختم شود. پس با کوچک‌ترین علائم سرماخوردگی و یا خس خس سینه به پزشک مراجعه کرده و درمان را شروع کنید. علائم معمول پنومونی عبارتند از:

• سرفه کردن
• خلط سبز، سیاه و یا سرفه‌های خلطی
• تب
• تنفس سریع و تنگی نفس
• لرزش داشتن
• درد قفسه سینه که معمولا در هنگام نفس عمیق، به عنوان درد ملتحمه شناخته می‌شود، بدتر می‌شود.
• ضربان قلب سریع
• خستگی و ضعف
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• تعریق
• سردرد
• درد عضلانی
• سردرگمی خصوصا در افراد مسن
• سیاه شدن رنگ پوست

علائم می‌تواند بسته به سایر شرایط اساسی و نوع پنومونی متفاوت باشد.

علائم پنومونی در کودکان

در اکثر کودکان سیستم ایمنی بدن آن‌ها را از پنومونی محافظت می‌کند. اگر یک کودک مبتلا به پنومونی شود، معمولا به علت ویروس است. علائم عبارتند از:

• دشواری در تنفس
• بی‌اشتهایی شدید کودک
• سرفه
• تب شدید
• تحریک‌پذیری
• کمبود آب بدن و خشکی دهان
• کودکان نوپا ممکن است از درد در قفسه سینه شکایت کنند و پس از سرفه ممکن است استفراغ کنند.

روش تشخیص پنومونی

پنومونی با این موارد تشخیص داده می‌شود: پزشک پس از بررسی‌های فیزیکی و تاریخچه بیمار، پنومونی را تشخیص می‌دهد. به این ترتیب که با استفاده از دستگاه استتوسکوپ، قفسه سینه بیمار را معاینه کرده و از بیمار می‌خواهد که نفس عمیق بکشد. اگر هنگام تنفس صدای خس خس و یا صدای مایعی را در ریه متوجه شود، تشخیص می‌دهد که ریه دچار عفونت شده و دارو تجویز می‌کند.

پزشک هم‌چنین میزان اکسیژن تنفس بیمار را به وسیله دستگاهی اندازه‌گیری می‌کند. اگر نیاز بود پزشک این آزمایشات را نیز برای تشخیص بهتر تجویز می‌کند:

• اشعه ایکس از قفسه سینه
• سی تی اسکن اطلاعات دقیق‌تری را در این زمینه ارائه می‌دهد
• آزمایش خون که مقدار گلبول‌های سفید را اندازه‌گیری می‌کند. هم‌چنین مشخص می‌کند عفونت تا چه میزان شدید است و علت احتمالی باکتری و قارچ را مشخص می‌کند. کشت خون نشان می‌دهد که آیا میکروارگانیسم از ریه‌ها به جریان خون گسترش یافته است یا خیر. آزمایش خون (ABG) میزان دقیق اکسیژن و دی اکسید کربن بدن را مشخص می‌کند.
• بررسی خلط
• برونکوسکوپی

برونکوسکوپی گاهی اوقات برای بررسی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوله نازک، انعطاف‌پذیر و روشن شده به نام برونکوسکوپ به ریه منتقل می‌شود. این امر به پزشک اجازه می‌دهد مستقیما قسمت‌های آلوده هوائی و ریه‌ها را بررسی کند. در این حالت بیمار تحت بی‌حسی است.

درمان پنومونی یا ذات الریه

درمان بستگی به نوع و شدت پنومونی دارد. انواع باکتریایی پنومونی معمولا با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. پنومونی معمولا با استراحت و نوشیدن مقدار زیادی مایعات درمان می‌شوند. داروهای ضد ویروسی را می‌توان در آنفلوانزا استفاده کرد. انواع پنومونی قارچی معمولا با داروهای ضد قارچی درمان می‌شوند.

واکسن‌های پنومونی یا عفونت ریه

دو واکسن متفاوت برای جلوگیری از بیماری پنوموکوک، شایع‌ترین علت باکتریایی پنومونی وجود دارد. این‌ها انواع مختلفی از عفونت‌های پنوموکوک را پوشش می‌دهند و بسته به شرایط بهداشتی آن‌ها برای کودکان و بزرگسالان توصیه می‌شود.

1. واکسن کونژوگه پنوموکوک یا Prevnar
2. واکسن پلی ساکارید پنوموکوکال یا Pneumovax
3. واکسن می‌تواند ریه را در مقابل پنومونی محافظت کند
4. Prevnar PCV13 به طور معمول به عنوان بخشی از ایمن سازی شایع نوزاد است. برای کودکان زیر 2 سال، بزرگسالان بالای 65 سال و افراد بین 2 تا 64 سال با شرایط خاص پزشکی توصیه می‌شود از این واکسن استفاده کنند.
5. Pneumovax PPSV23 یا واکسن دوگانه پنوموکوک برای کودکان و بزرگسالانی که در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های پنوموکوک قرار دارند توصیه می‌شود

این واکسن برای افراد زیر مناسب است:

• بزرگسالان 65 سال و بالاتر
• افراد مبتلا به دیابت
• کسانی که مبتلا به بیماری قلبی، ریه و یا کلیوی دچار هستند.
• افرادی که مقدار زیادی الکل مصرف می‌کنند یا سیگار می‌کشند.
• کسانی که طحال ندارند.

پزشکان برای درمان پنومونی به همراه واکسیناسیون، موارد زیر را نیز توصیه می‌کنند:

1. شست و شوی روزانه دست‌ها
2. هنگام سرفه یا عطسه کردن، دستتان را جلوی بینی و دهان خود بگذارید
3. سیگار را حدالامکان ترک کنید
4. رژیم غذایی سالم
5. ورزش را ترک نکنید

اکثر مردم در معرض پنومونی در 1 تا 3 هفته بهبود می‌یابند. کسانی که در معرض خطر ابتلا به علائم شدید هستند باید واکسیناسیون خود را ادامه دهند.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/151632.php
2. https://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumonia/treatment-and-recovery.html