کتاب درمانی، تاثیر داستان در روان درمانی

هنگام مواجهه با مشکلات شخصی مانند اضطراب، افسردگی و اندوه، ممکن است نتوانید آنچه در ذهن و بدن‌تان می‌گذرد را به درستی درک کنید، به خصوص اگر تجربه‌های مشابه این مشکلات را نداشته باشید. کتاب درمانی به وسیله‌ی ادبیات، خلاهای اطلاعاتی را پر کرده و تجربه، راهنمایی و حمایت لازم را در قالب فعالیت‌های مطالعاتی به شما ارائه می‌کند.

کتاب درمانی چیست؟

مطالعه به عنوان یک روش رایج و مشترک برای تسهیل روند بهبودی و رسیدن به اهداف درمان، در بسیاری از روش‌های درمانی یافت می‌شود. با این وجود، آنچه کتاب درمانی را از سایر نظریه‌های روانشناسی مانند رفتار درمانی شناختی، مجزا می‌کند، این واقعیت است که درمانگران عمدتاً از کتاب درمانی به عنوان یک رویکرد کمکی، در بخشی از فرآیند درمان استفاده می‌کنند.

از آنجا که کتاب درمانی اغلب به عنوان تکنیک کمکی مورد استفاده‌ی درمانگران قرار می‌گیرد، برای جلسات درمانی فردی و گروهی و برای تمام سنین مناسب است. استفاده از کتاب درمانی، بیشتر برای مراجعین کودک و نوجوان در بین درمانگران رواج دارد.

به کار بردن کتاب درمانی در جلسات گروه درمانی، به شرکت کنندگان این امکان را می‌دهد که دیدگاه و ارتباط خود با موضوعات را بیان کرده و از دیگر افراد بازخورد دریافت کنند. هم‌چنین این تکنیک به کیفیت ارتباطات کمک می‌کند و باعث می‌شود افراد حاضر بتوانند در ابراز احساسات و افکار خود توانمندتر و با دیدگاه افراد دیگر آشنا شده و بهتر آن‌ها را درک کنند.

از کتاب درمانی چگونه استفاده می‌شود؟

سم گلادینگ، دکتر، پروفسور و استاد دانشگاه وایک فارست در مشاوره و خدمات انسانی، که در زمینه‌ی خلاقیت در مشاوره تخصص دارد، کتاب درمانی را به عنوان یک تعامل سه جانبه‌ی پویا توصیف می‌کند که بین کتاب، مشاور و مشتری برقرار است. مشاور مشکلات و یا مناطق تحت استرس در زندگی افراد را در نظر می‌گیرد و طبق آن کتاب و یا داستانی را برای مراجعین تجویز می‌کند.

گلادینگ خاطر نشان کرد؛ ارتباط مستقیم کتاب و یا داستان با مشکل مراجعین یا بیمارن بسیار مهم است. این ارتباط باید به نحوی باشد که مراجعه‌کننده بتواند با شخصیت اصلی ارتباط برقرار کند و خودش را جای او بگذارد. در جلسات بعد مشاور و بیمار، درباره‌ی نحوه‌ی برخورد شخصیت اصلی با مشکلات، راه حل‌های موجود برای آن و اشکالات دیدگاه او صحبت می‌کنند.

چاد پرمن، پزشک متخصص ازدواج و خانواده می‌گوید: "عموما درمانگران در تکنیک کتاب درمانی، کتاب خاصی را برای بیماران تعیین می‌کنند تا در خارج از زمان جلسات به مطالعه‌ی آن‌ها بپردازد." به گفته‌ی پرمن این تکنیک می‌تواند به تسهیل همدلی، بینش، گفتگو و رشد شخصی کمک بسیاری کند.

فواید کتاب درمانی

کتاب درمانی در وهله‌ی اول به افراد کمک می‌کند درک عمیق‌تری از نگرانی و مشکل خود کسب کنند. فواید کتاب درمانی عبارتند از:

1- درک مشکلات شخصی

کتاب درمانی این امکان را به افراد می‌دهد تا در مورد مشکلات و چالش‌های شخصی خود، از زاویه‌ای دیگر بی‌اندیشند، ریشه‌ی مشکلات خود را بیابند و راه‌های جدیدی برای حل آن پیدا کنند. این روش می‌تواند به ارتقاء توانایی حل مسئله، درک و خود آگاهی کمک کند.

2- پیشگیری از مشکلات دیگر

خواندن یک کتاب می‌تواند به پیشگیری از مشکلات بی‌انجامد. به این طریق که مراجعه‌کننده یا فرد بیمار با خواندن داستان و هم‌ذات‌پنداری با شخصیت اصلی، خود را در موقعیتی که شخصیت اصلی قرار گرفته تصور می‌کند و پیش از آن که در زندگی‌اش در آن موقعیت قرار بگیرد، مشکلی که برای شخصیت پیش آمده، مشکل خود دانسته و به راه حلی برای آن فکر می‌کند.

به این ترتیب می‌توان گفت کتاب مانند واکسن پیشگیری، عمل کرده است، هر زمان که آن مشکل مذکور، برای خواننده پیش آید، راحت‌تر و منطقی‌تر آن را حل می‌کند.

3- عدم احساس تنهایی

یکی از دلایل قانع کننده برای استفاده از کتاب درمانی این است که به مراجعین و افراد کمک می‌کند که ببیند چگونه افراد دیگر هم به چنین مشکلاتی مبتلا می‌شوند و واکنششان به این مشکل چیست، چگونه این مشکل را برطرف می‌کنند.

به عبارتی فرد می‌تواند باور کند تنها کسی نیست که چنین مشکلی دارد. هم‌چنین همدلی بیشتری با مشاور احساس می‌کند و مطمئن می‌شود مشاور احساسات او را درست فهمیده است.

مشکلاتی که با کتاب درمانی بهبود می‌یابند

با وجود این که کتاب درمانی برای همه مفید است، کتاب درمانی هدفمند می‌تواند به درمان موارد زیر کمک کند:

• اضطراب
• افسردگی
• سو مصرف مواد
• اختلال اشتها
• مسائل مربوط به روابط
• مفاهیم مربوط به انزوا، زندگی، آزادی، مرگ، وجود

کتاب درمانی هم‌چنین می‌تواند برای بهبود مشکلات روابط بین فردی از جمله کنترل عصبانیت، رفتار مناسب اجتماعی و روابط درون فردی مانند کم‌رویی یا افسردگی، از اهمیت بالایی برخوردار باشد. عواقب منفی رفتار و نگرش نادرست دیگران مانند نژاد پرستی و جنسیت‌زدگی نیز می‌توانند با کتاب درمانی بهبود یابند.

در مقاله‌های دیگر به موضوع چگونه پرداختن به کتاب درمانی و ارتباط آن با روایت درمانی می‌پردازیم.

منابع:

1. https://www.verywellmind.com/what-is-bibliotherapy-4687157