آشنایی با راه‌های تشخیص و درمان نارسایی مزمن کلیه

راه‌های تشخیص نارسایی مزمن کلیه

پزشک شما به عنوان اولین قدم در جهت تشخیص بیماری کلیوی، درباره‌ی سابقه شخصی و خانوادگی شما سوال می‌کند. در میان سایر موارد، ممکن است پزشک شما سوالاتی در مورد اینکه آیا شما فشارخون بالا دارید، در صورت مصرف داروهایی که ممکن است بر عملکرد کلیه تاثیر بگذارند، اگر تغییراتی در عادات ادراری خود مشاهده کرده‌اید و اینکه آیا از اعضای خانواده‌تان فردی مبتلا به بیماری کلیوی است، از شما خواهد پرسید.

بعد، دکترتان یک معاینه‌ی فیزیکی را انجام خواهد داد، و هم‌چنین علائم مشکلات قلبی و عروق خونی را بررسی خواهد کرد، و یک معاینه‌ی عصبی نیز انجام خواهد داد. برای تشخیص بیماری کلیه، ممکن است به آزمایشات خاصی نظیر موارد زیر نیاز داشته باشید:

1. آزمایشات خون: تست‌های عملکرد کلیه، میزان مواد زائد مانند کراتینین و اوره را در سطح خون شما بررسی می‌کنند.
2. آزمایشات ادرار: تجزیه و تحلیل یک نمونه از ادرار شما ممکن است ناهنجاری‌هایی را آشکار کند که نشان دهنده نارسایی مزمن کلیه است و به شناسایی علت بیماری مزمن کلیه کمک کننده است.
3. آزمایشات تصویربرداری: پزشکتان ممکن است از اولتراسوند جهت بررسی اندازه و ساختار کلیه‌ی شما استفاده کند. در برخی موارد ممکن است از سایر آزمایشات تصویربرداری استفاده شود.
4. برداشت یک نمونه از بافت کلیه برای آزمایش: پزشکتان ممکن است بیوپسی از کلیه جهت برداشت نمونه‌ای از بافت کلیه را توصیه کند. بیوپسی کلیه اغلب با بی‌حسی موضعی با استفاده از یک سوزن طولانی و نازک که به پوست شما و به کلیه شما وارد می‌شود، انجام می‌شود. نمونه بیوپسی به آزمایشگاه برای آزمایش فرستاده می‌شود تا مشخص شود که چه چیزی علت مشکل کلیوی شما است.

روش‌های درمان نارسایی‌های کلیه

1- پیوند کلیه:

بسته به علت اصلی، برخی از انواع بیماری کلیوی می‌توانند درمان شوند. اغلب با وجود اینکه، بیماری مزمن کلیه هیچ درمانی ندارد. درمان معمولا شامل اقداماتی است که برای کنترل نشانه‌ها و علائم، کاهش عوارض و پیشرفت آهسته بیماری به کار گرفته می‌شود. اگر کلیه‌های شما شدیدا آسیب دیده باشند، شما ممکن است به درمان مرحله‌ی آخر یعنی پیوند کلیه نیاز داشته باشید.

2- درمان بر اساس علائم و عوارض به وجود آمده:

پزشکتان جهت کنترل یا کند کردن روند بیماری کلیوی تلاش خواهد کرد. گزینه‌های درمان بسته به علائم موردنظر متفاوت هستند. اما آسیب کلیه حتی می‌تواند با کنترل یک وضعیت اساسی مانند فشارخون بالا بدتر شود. ‏جهت احساس راحتی بیشتر در شما می‌توان عوارض بیماری کلیوی را کنترل کرد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای فشارخون بالا: افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است بدتر شدن فشارخون بالا را تجربه کنند. پزشکتان ممکن است است داروهایی جهت کاهش فشارخون شما توصیه کند. به طور رایج مهار کننده آنزیم آنژیوتانسین(ACE) یا بلوک کننده‌های گیرنده‌های آنژیوتانسین 2 و برای حفظ عملکرد کلیه. داروهای فشارخون بالا می‌تواند در ابتدا عملکرد کلیه را کاهش داده و سطوح الکترولیت‌ها را تغییر دهند، بنابراین ممکن است نیاز به آزمایش‌های خون مکرر برای کنترل بر وضعیت خودتان داشته باشید. پزشکتان احتمالا هم‌چنین یک قرص ادرار آوار (دیورتیک) و یک رژیم کم نمک را توصیه کند.
• داروها برای کاهش سطح کلسترول: دکترتان ممکن است داروهایی به نام استاتین‌ها(statins) را برای کاهش کلسترول شما توصیه کند. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه اغلب سطح بالایی از کلسترول بد را تجربه می‌کنند که می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
• داروها برای درمان کم خونی: در موارد خاص، پزشک ممکن است مکمل‌های هورمون اریتروپویتین (uh-rith-roe-POI-uh-tin) را توصیه کند، گاهی اوقات با اضافه کردن آهن. مکمل‌های اریتروپویتین در تولید گلبول‌های قرمز بیشتر کمک می‌کنند که ممکن است خستگی و ضعف ناشی از کم خونی را کاهش دهد.
• داروها برای از بین بردن تورم: افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه ممکن است دچار احتباس مایعات شوند. این می‌تواند به تورم در پاها منجر شود. داروهای به نام دیورتیک‌ها می‌توانند به حفظ تعادل مایعات در بدن شما کمک کنند.
• داروهایی برای محافظت از استخوان‌های شما: پزشکتان ممکن است مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را برای جلوگیری از ضعف استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی استخوان‌های شما تجویز کند. یک رژیم غذایی کم پروتئین برای به حداقل رساندن مواد زائد در خون شما. همانطور که بدن شما پروتئین را از مواد غذایی جذب می‌کند، آن مواد زائدی را تولید می‌کند که کلیه‌های شما باید از خون شما فیلتر کنند. برای کاهش میزان کار کلیه شما، پزشک ممکن است توصیه کند که پروتئین کمتری مصرف کنید. پزشکتان هم‌چنین ممکن است از شما بخواهد به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید. که می‌تواند به شما رژیم غذایی سالم در عین حال کم پروتئین پیشنهاد دهد.

پزشک شاید آزمایش‌های پیگیری را در فواصل منظم توصیه کند تا ببینید آیا بیماری کلیوی شما تغییر نمی‌کند یا پیشرفت می‌کند.

درمان مرحله آخر بیماری کلیه

اگر کلیه‌های شما نمی‌توانند مواد دفعی را به تنهایی دفع کنند یا شما در معرض نارسایی کامل یا نزدیک به نارسایی کامل کلیه هستید، شما در مرحله آخر بیماری کلیوی هستید. در آن زمان، شما نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه دارید.

• دیالیز: دیالیز به طور مصنوعی محصولات و مایعات اضافی را از خون شما دفع می‌کند، زمانی که کلیه‌های شما قادر به انجام آن نباشند. در همودیالیز، یک دستگاه مواد دفعی و مایعات اضافی را از خون شما فیلتر می‌کند. در دیالیز صفاقی، یک لوله نازک (کاتتر) وارد شکم شما شده و حفره‌ی شکم شما را با محلول دیالیز پر می‌کند که می‌تواند مایعات اضافی و مواد زائد را جذب کند. پس از مدتی، محلول دیالیز از بدن شما تخلیه می‌شود و مواد دفعی را با خود حمل می‌کند.
• پیوند کلیه: پیوند کلیه شامل قرار دادن یک کلیه سالم از یک اهدا کننده در بدن شما است. کلیه‌های پیوند شده می‌توانند از اهداکنندگان متوفی یا زنده باشند. شما باید در باقی عمر خود داروهایی را جهت جلوگیری از پس زدن ارگان تازه مصرف کنید.

برای برخی از کسانی که دیالیز یا پیوند کلیه را انتخاب نمی‌کنند، گزینه سوم این است که درمان نارسایی کلیه با اقدامات نگهدارنده باشد. با این حال، هنگامی که نارسایی کامل کلیه دارید، امید به زندگی عموما فقط چند ماه خواهد بود.

درمان‌های بالقوه آینده:

پزشکی رژنراتیو توان بالقوه برای بهبود کامل بافت و اندام آسیب دیده را خفظ می‌کند، راه حل‌ها و امیدواری به کسانی که شرایطی دارند که امروزه قابل درمان نیست ارائه می‌کند. رویکردهای پزشکی رژنراتیو عبارتند از:

• تقویت توانایی طبیعی بدن برای بهبود خود.
• استفاده از سلول‌ها، بافت‌ها یا اندام‌های سالم از اهداکنندگان زنده یا فوت شده به جای آسیب دیده.
• حمل انواع خاصی از سلول‌ها یا محصولات سلولی به بافت‌ها یا اندام‌های بیمار برای بازگرداندن عملکرد بافت و اندام.
• برای افرادی که مبتلا به بیماری مزمن کلیوی هستند، ممکن است رویکردهای پزشکی رژنراتیو در آینده برای کمک به کند کردن پیشرفت بیماری توسعه پیدا کند.

درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی برای بیماران کلیوی:

به عنوان بخشی از درمان برای بیماری مزمن کلیه، پزشک ممکن است یک رژیم مخصوص برای کمک به حمایت از کلیه‌ها و محدود کردن کارهایی که باید انجام دهد توصیه کند. از پزشک خود برای ارجاع به یک متخصص تغذیه که می‌تواند رژیم غذایی فعلی شما را تجزیه و تحلیل کند و راه‌هایی برای آسان‌تر کردن رژیم غذایی بر روی کلیه‌های شما پیشنهاد دهد، در خواست کنید. 

با توجه به وضعیت شما، عملکرد کلیه و سلامت کلی، متخصص تغذیه ممکن است به شما توصیه کند:

1. از محصولات با نمک اضافه اجتناب کنید. میزان سدیم مصرفی خود را با اجتناب از مصرف محصولات دارای نمک افزوده کاهش دهید، از جمله بسیاری از غذاهای راحت مانند: شام‌های یخ زده، سوپ‌های کنسرو شده و غذاهای آماده. غذاهای دیگر با نمک افزوده شامل غذاهای آماده شور، سبزیجات کنسرو شده، گوشت و پنیر پردازش شده.
2. غذاهایی با پتاسیم کمتر را انتخاب کنید. متخصص تغذیه ممکن است توصیه کند که غذاهای با پتاسیم کمتر را در هر وعده غذایی انتخاب کنید. غذاهای پر از پتاسیم شامل موز، پرتقال، سیب زمینی، اسفناج و گوجه فرنگی هستند. نمونه‌هایی از غذاهای کم پتاسیم شامل سیب، کلم، هویج، لوبیا سبز، انگور و توت فرنگی است. توجه داشته باشید که بسیاری از جایگزین‌های نمک حاوی پتاسیم هستند، بنابراین اگر نارسایی کلیه دارید، باید از آن‌ها اجتناب کنید.
3. مقدار پروتئین مصرفی خود را محدود کنید. متخصص تغذیه، میزان پروتئین روزانه مورد نیاز شما را برآورد می‌کند و توصیه‌هایی را بر اساس این مقدار پیشنهاد می‌کند. غذاهای حاوی پروتئین بالا عبارتند از گوشت قرمز، تخم مرغ، شیر، پنیر و لوبیا می‌باشد. مواد غذایی کم پروتئین عبارتند از سبزیجات، میوه‌ها، نان و غلات.

روبه‌رو شدن با بیماری مزمن کلیه می‌تواند کمی سخت و ناراحت‌کننده باشد. ممکن است نگران این باشید که بیماری‌تان چه تاثیری می‌تواند بر روی آینده شما داشته باشد. برای کمک به سازگاری با احساسات خود، سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:

• با افراد دیگر که بیماری کلیوی دارند ارتباط برقرار کنید. سایر افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه احساسات شما را می‌فهمند و می‌توانند حمایت منحصر به فرد ارائه دهند. از پزشک خود در مورد گروه‌های حمایتی در منطقه خود سوال کنید. در انجمن‌ها، کمپین‌ها و بنیاد کلیه و یا صندوق کلیه عضو شوید و در آنجا فعالیت کنید.
• زمانی که امکان پذیر است، روال طبیعی خود را حفظ کنید. اگر شرایط شما اجازه می‌دهد سعی کنید یک روال عادی داشته باشید، فعالیت‌هایی را که لذت می‌برید، انجام دهید و کار خود را ادامه دهید. این موارد می‌تواند به شما کمک کند تا از عهده‌ی احساسات منفی، غم و اندوه و یا از دست دادن روحیه، برآیید.
• در اکثر روزهای هفته فعال باشید. با توصیه پزشکتان، حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی در بیشتر روزهای هفته را داشته باشید. این قبیل فعالیت‌های بدنی می‌تواند به شما در جهت کاهش خستگی و استرس کمک کند.
• با فردی که به آن اعتماد دارید صحبت کنید. کنار آمدن با بیماری مزمن کلیه می‌تواند سخت و استرس‌زا باشد و صحبت کردن در مورد احساساتی که دارید می‌تواند کمک کننده باشد. شما ممکن است یک دوست یا یک نفر از اعضای خانواده داشته باشید که یک شنونده خوب است. یا ممکن است صحبت با یک پیشوای دینی یا شخص دیگری که به آن اعتماد دارید کمک کننده باشد. از پزشک خود درخواست ارجاع به یک مددکار اجتماعی یا مشاور اجتماعی کنید.

بیماران کلیوی برای ملاقات با پزشک، باید به چه نکاتی توجه کنند

اگر علائم و نشانه‌های بیماری کلیوی دارید، احتمالا با مراجعه به پزشک، مراقبت‌های اولیه خود را شروع خواهید کرد. اگر تست‌های آزمايشگاهی نشان دهنده‌ی آسيب كليه شما باشد، باید به يك متخصص كليه (نفرولوژيست) مراجعه كنيد. از پزشکتان بپرسید که آیا چیزی است که شما باید قبل از شروع تست آزمایشگاهی انجام دهید؟ مانند محدود کردن رژیم غذایی. سپس یک لیست از موارد زیر را تهیه کنید:

• علائم شما، از جمله هر کدام که به نظر به کلیه‌ها یا عملکرد ادراری شما مرتبط نیست
• تمام داروها و دوزهای خود، ویتامین‌ها یا مکمل‌های دیگری که مصرف می‌کنید
• تاریخ پزشکی کلیدی شما، از جمله سایر شرایط پزشکی است

سوالاتی که از پزشکتان می‌توانید بپرسید:

در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید. گاهی اوقات به یادآوری آنچه که با پزشک خود صحبت کرده‌اید سخت است، و یا یک دوست یا یکی از افراد خانواده ممکن است چیزی را بشنود که شما نشنیده یا فراموش کرده‌اید.

برای بیماری مزمن کلیه، بعضی از سوالات اساسی برای پرسیدن از پزشکتان عبارتند از:

• سطح آسیب به کلیه‌های من چه قدر است؟
• آیا عملکرد کلیه من بدتر می‌شود؟
• آیا نیاز به آزمایشات بیشتری دارم؟
• چه چیزی علت به وجود آورنده‌ی وضعیت من است؟
• آیا آسیب به کلیه‌های من می‌تواند برگردد؟
• گزینه‌های درمان من چه چیزهایی هستند؟
• عوارض بالقوه هر درمان چیست؟
• من این شرایط سلامتی دیگر را دارم چگونه می‌توانم به بهترین شکل آن‌ها را مدیریت کنم؟
• آیا باید از یک رژیم غذایی خاص تبعیت کنم؟
• آیا می‌توانید به متخصص تغذیه مرا ارجاع دهید تا در برنامه‌ریزی رژیم غذاییم کمک کند؟
• آیا باید به یک متخصص مراجعه کنم؟
• آیا بروشور یا سایر مواد چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب‌سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟
• چند وقت به چند وقت باید تست‌های عملکردی کلیه را انجام دهم؟
• از پرسیدن سایر سوال‌هایی که در طول ملاقات به ذهن‌تان می‌آید دریغ نکنید.

از پزشک خود چه انتظاراتی باید داشته باشید؟

پزشک ممکن است از شما سوالاتی مانند سوالات زیر بپرسد:

• آیا در معرض علائمی نظیر تغییرات در عادات ادراری یا خستگی غیرمعمول هستید؟
• چه مدت علائم داشته‌اید؟
• آیا برای فشارخون بالا تشخیص داده شده یا درمان شده‌اید؟
• آیا متوجه تغییراتی در عادات ادراری‌تان شده‌اید؟
• آیا کسی در خانواده شما بیماری کلیوی دارد؟
• چه داروهایی در حال حاضر مصرف می‌کنید؟ چه مقدار؟

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-kidney-disease/diagnosis-treatment/drc-20354527