چگونه فارنژیت یا التهاب گلو را تشخیص و سپس این نوع گلودرد را درمانش کنیم؟

التهاب گلو یا فارنژیت Pharyngitis چیست

التهاب گلو یا فارنژیت Pharyngitis یک واژه پزشکی است که برای توصیف نوعی از گلودرد به کار می‌رود. عامل ایجاد کننده فارنژیت، عفونت‌های ویروسی از جمله سرماخوردگی‌های معمول و هم‌چنین عفونت‌های باکتریایی مانند: عفونت‌های ناشی از باکتری‌های استرپتوکوکوس گروه A است.

فارنژیت یک عفونت شایع است و به ندرت می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی شود. فارنژیت ویروسی معمولا طی یک هفته یا کمی بیشتر به صورت خود به خود و بدون نیاز به مصرف دارو درمان می‌شود. اما شناخت عامل دقیق ایجادکننده آن ممکن است در برخی مواقع موجب تسریع روند درمان شود.

علل ایجاد التهاب گلو یا فارنژیت

اکثر عفونت‌های ویروسی می‌توانند علائم مشابهی با فارنژیت داشته باشند. برخی از شایع‌ترین عواملی که می‌توانند موجب بروز فارنژیت شوند عبارتند از:

رینو ویروس‌ها، کورونو ویروس‌ها، یا پاراآنفلوانزا که همگی فارنژیت‌های مشابه ایجاد می‌کنند.
کولدادنو ویروس که می‌تواند باعث ایجاد عفونت ملتحمه چشم (بیماری چشم صورتی) و هم‌چنین بروز سرماخوردگی‌های معمول شود.
ویروس‌های عامل آنفلوانزا
ویروس اپستین-بار که باعث بروز مونونوکلئوزیس (بیماری بوسه) می‌شود.

مونونوکلئوزیس یا مونو یک عفونت ویروسی مسری است که علائمی مشابه با بیماری آنفلوانزا ایجاد می‌کند. ویروس این بیماری از طریق بزاق منتقل می‌شود، بنابراین زمانی که افراد از ظروف یا کارد و چنگال مشترک استفاده می‌کنند و یا در معرض سرفه و عطسه یکدیگر قرار می‌گیرند یا زمانی که یکدیگر را می‌وسند، این بیماری می‌تواند انتقال یابد. بیماری بوسه بیشتر افراد نوجوان و جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عفونت‌های باکتریایی نیز می‌توانند باعث ایجاد فارنژیت شوند، هر چند نسبت به عوامل ویروسی نقش کمتری در ایجاد این عفونت دارند. باکتری‌های استرپتوکوکوس گروه A در 20 تا 40 درصد مواقع مسئول ایجاد فارنژیت در کودکان هستند. افراد معمولا از فارنژیت ایجاد شده توسط استرپتوکوکوس‌ها به عنوان گلودرد یاد می‌کنند. سایر عفونت‌های باکتریایی که می‌توانند باعث ایجاد فارنژیت شوند عبارتند از:

استرپتوکوکوس‌های گروه C و G
کلامیدیا
سوزاک یا گونورآ
پنومونی مایکوپلاسما

عواملی وجود دارند که می‌تواند شانس ابتلا به فارنژیت را در افراد بالا ببرد، این عوامل عبارتند از:

داشتن سابقه آلرژی
داشتن سابقه عفونت‌های سینوسی
مصرف مواد مخدر یا قرار گرفتن در معرض دود مخدرها (مصرف کننده ثانویه)

روش انتقال فارنژیت به دیگران

هر دو فرم ویروسی و باکتریال فارنژیت، مسری هستند. عواملی که فارنژیت را به وجود می‌آورند بیشتر تمایل دارند در بینی و گلو ساکن شوند.

زمانی که فردی ناقل این ویروس‌ها یا باکتری‌ها باشد و در این شرایط سرفه یا عطسه کند قطرات بزاق او که حاوی این عوامل است در هوا پخش می‌شود و به مدت پنج دقیقه در فضا باقی می‌ماند. پس از این مدت عوامل ویروسی و باکتریایی کم کم به سطح زمین نزدیک می‌شوند و در آنجا آرام می‌گیرند. یک فرد می‌تواند به روش‌های زیر این عوامل را وارد بدن خود کند:

از طریق تنفس و ورود این قطرات ریز و آلوده
تماس با اشیای آلوده و سپس لمس صورت
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های آلوده

به همین دلیل است که شستشوی دست‌ها پیش از خوردن غذا یا لمس اجزای صورت ضروری است. افراد مبتلا به این عفونت معمولا طی 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کنند. اما به دلیل دوره انکوباسیون ویروسی (وجود ویروس در بدن و بودن در شرایط مناسب برای رشد) افراد ممکن است پیش از مشاهده علائم ویروس را به سایر افراد انتقال دهند. بر اساس گفته‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا فرد بیمار با ماندن در خانه تا زمان قطع تب و هم‌چنین مصرف آنتی بیوتیک حداقل به مدت 24 ساعت می‌تواند از انتقال عوامل گلودرد جلوگیری کند.

علائم فارنژیت یا التهاب گلو

علائم اصلی فارنژیت احساس درد، خشکی و خارش در گلو است. علائم دیگر بر اساس نوع عفونت می‌تواند متغیر باشد، همانند علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا. علائم فارنژیت ویروسی عبارتند از:

سرفه
سردرد
تب
بدن درد
عطسه
گرفتگی مجاری بینی
تورم غدد لنفاوی
احساس خستگی
زخم‌های دهانی

فارنژیت وابسته به مونوکلوزیس می‌تواند علائم زیر را داشته باشد:

احساس درد در شکم، بخصوص در بخش فوقانی سمت چپ
احساس خستگی بیش از اندازه
کاهش اشتها
تورم غدد لنفاوی
راش

علائم فارنژیت باکتریال می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

درد شدید در هنگام بلع
تورم و حساسیت در غدد لنفاوی
ترشحات سفید رنگ و قابل مشاهده در انتهای گلو
تورم و قرمزی لوزه‌ها
سردرد
درد شکمی
احساس خستگی
حالت تهوع
استفراغ
راش (تب اسکارلت)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

افراد مبتلا به فارنژیت اگر تحت هر یک از شرایط زیر قرار گرفتند باید به پزشک مراجعه کنند.

ماندن علائم بیش از 10 روز
درد بیش از حد در هنگام بلع
دشواری در تنفس
راش

تشخیص فارنژیت

گلودرد گاهی می‌تواند نتیجه شرایط پزشکی و بیماری‌های نهفته باشد. با این که عفونت‌های ویروسی می‌توانند شایع‌ترین علل ایجاد فارنژیت باشند، تشخیص و درمان این عفونت همچنان دارای اهمیت است. تشخیص فارنژیت توسط پزشک معمولا با یک معاینه عمومی آغاز می‌شود. پزشک علائم موجود در بدن بیمار را بررسی و وضعیت گلو، گوش‌ها و بینی را چک می‌کند تا علائم عفونت را شناسایی کند. چنانچه بیمار مشخصا علائم ویروسی را نشان بدهد پزشک اقدام دیگری انجام نخواهد داد.

اما اگر پزشک در معاینات خود عوامل باکتریایی را شناسایی کند ممکن است فرد را برای انجام آزمایش کشت نمونه گلو به آزمایشگاه بفرستد تا بتواند علائم را تایید کند. در آزمایشگاه توسط یک سواب پنبه‌ای (چیزی شبیه به گوش پاک کن) از بیمار نمونه گلو گرفته می‌شود و نمونه برای بررسی به بخش تشخیص ارسال می‌شود.

روش‌های درمان و راهکارهای خانگی برای بهبود التهاب گلو یا فارنژیت

روش‌های درمان برای فارنژیت به علل نهفته در بدن بیمار بستگی دارد. برای عفونت‌های باکتریایی پزشک ممکن است مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی را تجویز کند. این آنتی بیوتیک‌ها از بروز شرایط بدتر در بیمار جلوگیری می‌کنند، شرایطی مثل ایجاد تب روماتیسمی یا بیماری‌های کلیوی. اما این داروها تاثیری بر درمان گلودرد ندارند. مصرف کامل داروهای تجویز شده و تکمیل دوره درمان به منظور اطمینان از عدم بازگشت عفونت الزامی است.

فارنژیت ویروسی به آنتی بیوتیک‌ها پاسخ نخواهد داد. تنها شدت برخی علائم را کاهش خواهد داد. لازم به ذکر است که استفاده از کلیه آنتی بیوتیک‌ها حتما باید با نظر پزشک مصرف شوند، در غیر این صورت، مصرف اشتباه آنتی بیوتیک‌ها موجب مقاوم شدن عوامل عفونی و هم‌چنین ایجاد آسیب در کلیه و کبد خواهد شد.

برخی درمان‌های خانگی نیز وجود دارند که به وسیله آن‌ها می‌توانید علائم ناشی از فارنژیت را کاهش دهید تا با آرامش بیشتری دوره بیماری خود را طی کنید. این روش‌های درمانی عبارتند از:

استراحت به میزان کافی
مصرف آب به اندازه لازم
استفاده از مرطوب کننده هوا (یا گذاشتن کتری بر روی گاز) به منظور افزودن رطوبت به هوا
گذاشتن قرص نعنایی یا قرص لازنج lozenges به منظور آرام کردن وضعیت گلو
قرقره کردن آب نمک
نوشیدن مایعات گرم مثل چای، آب گرم + آبلیمو، آبگوشت