اختلالات شخصیت طبق جدیدترین دسته‌بندی DSM-5

اختلال شخصیت

اختلالات شخصیتی طبق پنجمین کتابچه‌ی راهنمای تشخیصی و‌ آماری اختلالات روانی (DSM-5) شامل ده بیماری روانی قابل تشخیص هستند.

هر یک از این ده مورد، بیماری‌های مجزایی هستند اما آن طور که نام "اختلال شخصیت" نشان می‌دهد، در واقع به معنای وجود نقص و‌ کاستی در شخصیت یک انسان نیست، بلکه اختلال شخصیت، سبک شخصیت تعریف شده‌ای است که باعث می‌شود افراد درگیر آن نتوانند مشکلات و نیازهایشان را به روش‌های سالم و نرمال برطرف کنند.

اختلال شخصیت معمولا در بزرگسالی بروز پیدا می‌کند و سال‌ها شخص را آزار می‌دهد. در این مدت ممکن است شخص به دلیل این اختلال با دیگران درگیر شود، در روابطش شکست بخورد و یا حتی نتواند رابطه‌ی سالمی با دیگران برقرار کرده و آن را پیش ببرد، موقعیت‌های اجتماعی و اهداف زندگی‌اش را از دست بدهد و زندگی سالمی نداشته باشد.

البته توجه داشته باشید که بین اختلالات شخصیت علائم مشترک بسیاری وجود دارد؛ به عبارتی شخصی که نشانه‌های یک اختلال شخصیت را دارد، غالبا علائم مربوط به یک یا چند اختلال شخصیت دیگر را هم داراست. طبق تحقیقات حدود ۸۵ درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، حداقل علائم یک اختلال شخصیت دیگر را نیز دارا هستند.

گروه‌های اختلال شخصیت طبق DSM-5

ده اختلال شخصیت بر اساس ویژگی‌های کلیدی مشترک به سه گروه تقسیم شده‌اند:

گروه A

این دسته از اختلالات شخصیتی با رفتارهای عجیب و غریب و غیر عادی همراه اند. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی گروه A سخت می‌توانند با دیگران ارتباط داشته باشند، چرا که دیگران رفتارهایشان را عجیب و غریب و مشکوک می‌دانند. گروه A شامل اختلالات شخصیتی زیر است:

1- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

افکار، گفتار و رفتار عجیب و نامتعارف و باورهای جادویی در این افراد باعث می‌شود در روابط‌شان با دیگران و خودشان دچار مشکل شوند.

2- اختلال شخصیت پارانوئید

بین ۱ تا ۲ درصد افراد بزرگسال دارای علائم این اختلال شخصیت هستند. نشانه‌های آن عبارتند از: بی‌اعتمادی مزمن و فراگیر به افراد دیگر، رفتار سرد و حسادت. این افراد گمان می‌کنند دیگران، از جمله خانواده، دوستان و همکاران، برای فریب یا استثمار او برنامه‌ریزی کرده‌اند.

3- اختلال شخصیت اسکیزوئید

این اختلال شخصیت با انزوای اجتماعی و بی‌تفاوتی نسبت به افراد دیگر مشخص می‌شود. مبتلایان به این اختلال بیشتر مردان هستند. خیلی کم پیش می‌آید با کسی رابطه‌ی صمیمی برقرار کنند. این افراد درونگرا و سرد هستند.

گروه B

اختلالات شخصیت این گروه با احساسات و هیجانات دمدمی و نمایشی همراه است.

1- اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی با بی‌ثباتی عاطفی، هیجان فراوان و رفنارهای ناگهانی همراه است.

2- اختلال شخصیت نمایشی

این افراد معمولا نوسانات خلقی دارند، ممکن است به سرعت با کسی صمیمی‌ شوند و به همان سرعت از او دلزده شوند، سعی می‌کنند همیشه مرکز توجه باشند، رفتارشان زیادی نمایشی و برون‌گرایانه است.

3- اختلال شخصیت ضد اجتماعی

این اختلال شخصیت بر خلاف بسیاری از اختلالات که تا بزرگسالی علائمی از خود نشان نمی‌دهند، در کودکی ظاهر می‌شود. از علائم اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌توان بی‌توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی و عدم همدلی با دیگران اشاره کرد.

4- اختلال شخصیت خودشیفتگی

این اختلال با خودخواهی، خودپسندی بیش از حد و عدم همدلی با دیگران همراه است.

گروه C

اختلالات شخصیتی گروه C، با اضطراب شناخته می‌شوند‌. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی این گروه، با اضطراب شدید و ترس دست و پنجه نرم می‌کنند. اختلالات شخصیتی گروه C عبارتند از:

1- اختلال شخصیت وابسته

نشانه‌ی اصلی این اختلال ترس از تنها بودن است و اغلب باعث می‌شود افراد مبتلا به این اختلال کارهایی را انجام دهند که دیگران تلاش کنند از آن‌ها مراقبت کنند.

2- اختلال شخصیت وسواسی جبری

افراد دچار این اختلال در مورد نظم، زیاد از حد حساس بوده و بسیار کمال‌گرا هستند. دیگران را به اندازه‌ی کافی دقیق و کار درست نمی‌دانند به همین خاطر کم پیش می‌آید به دیگران اعتماد کنند.

3- اختلال شخصیت دوری گزین

این اختلال شخصیت می‌تواند در کودکی بروز پیدا کند. از علائم این اختلال میل شدید به ارتباط با جمع و در عین حال دوری شدید از آن است. این افراد تنها، پریشان و منزوی هستند.

درمان اختلال شخصیت

برخلاف اختلالات خلقی مانند افسردگی بالینی و اختلال دو قطبی، مطالعات چشمگیری در مورد نحوه‌ی درمان موثر اختلالات شخصیت وجود دارد. به طور کلی بسیاری از متخصصان بر این باورند که اختلالات شخصیتی قابل درمان هستند.

اتحاد ملی بیماری‌های ذهنی (NAMI) انواع مختلف روان درمانی را ذکر کرده است که ممکن است برای درمان اختلالات خصیتی مفید باشد:

1- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

این روش درمان شامل مهارت‌های مقابله و راهکارهای مقابله با خواسته‌های مربوط به خود آسیبی و خودکشی، کنترل احساسات و بهبود روابط را آموزش می‌دهد.

2- رفتار درمانی شناختی (CBT )

هدف این روش شناخت افکار منفی و یادگیری راهکار‌های مقابله است.

3- درمان مبتنی بر ذهن‌سازی (MBT )

به شخص می‌آموزد که چگونه دیگران را درک کند و بر اساس درک خود واکنش مناسب به رفتار آن‌ها نشان دهد. قابل ذکر است داروها می‌توانند برای کنترل اضطراب و افسردگی ناشی از اختلالات شخصیت مفید باشند.

منابع:

1. https://www.verywellmind.com/personality-disorders-a2-425427