آشنایی با داروهای تثبیت کننده خلق برای بهبود علائم افسردگی و شیدایی

داروهای تثبیت کننده خلق چه داروهایی هستند؟

داروهای تثبیت کننده خلق نوعی از داروهای روان‌پزشکی هستند که به کنترل نوسانات خلقی بین افسردگی و شیدایی کمک می‌کنند. این داروها به منظور بازگرداندن تعادل عصبی-شیمیایی تجویز می‌شوند و این عمل را از طریق کاهش فعالیت مغزی انجام می‌دهند.

اختلال دوقطبی می‌تواند در نگاه فرد به خودش و به جهان اختلال ایجاد کند و داروی مناسب، برای او مانند عینکی است که این دید را اصلاح کرده و به او کمک می‌کند چیزها را همانطور ببیند که واقعا هستند.

داروهای تثبیت کننده خلق برای چه افرادی تجویز می‌شوند؟

داروهای تثبیت کننده خلق عمدتا برای درمان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و در بعضی موارد برای افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال شخصیت مرزی تجویز می‌شوند. گاها از داروهای تثبیت کننده خلق به عنوان مکملی برای دیگر داروها، مانند داروهای ضد افسردگی، جهت درمان افسردگی استفاده می‌شود.

انواع داروهای تثبیت کننده خلق

داروهای تثبیت کننده خلق به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. مواد معدنی

لیتیوم ماده‌ای است که در طبیعت یافت می‌شود. سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 1970 به لیتیوم، به عنوان دارویی برای درمان شیدایی ناشی از اختلال دوقطبی و درمان نگهدارنده اختلال دوقطبی، تاییدیه داد و این ماده هنوز به عنوان یک تثبیت کننده خلق موثر شناخته می‌شود. لیتیوم گاها در ترکیب با دیگر داروها برای درمان افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از آنجایی که لیتیوم از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود، حین مصرف این دارو عملکرد کلیه‌ها باید به صورت منظم چک شود.

از جمله عوارض جانبی لیتیوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع
• خستگی شدید
• افزایش وزن
• لرزش
• اسهال
• سردرگمی و گیجی

2. ضد تشنج‌ها

داروهای ضد تشنج، همانطور که از نام‌شان پیداست، در ابتدا برای درمان تشنج‌ ساخته شدند. داروهای ضد تشنجی که اغلب به عنوان تثبیت کننده خلق مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:

• والپروات یا والپروات سدیم
• لاموتریژن
• کاربامازپین

برخی داروهای ضد تشنج دیگر، بدون این که به عنوان تثبیت کننده خلق تاییدیه دریافت کرده باشند، به این منظور کاربرد دارند، از جمله:

• اکس کاربازپین
• توپیرامات
• گاباپنتین

عوارض جانبی داروهای ضد تشنج عبارتند از:

• خستگی شدید
• سردرد
• افزایش وزن
• حالت تهوع
• درد شکم
• کاهش میل جنسی
• تب
• سردرگمی و گیجی
• مشکلات بینایی
• کبودی و خون‌ریزی آنرمال

3. داروهای ضد روان‌پریشی

داروهای ضد روان‌پریشی را می‌توان همراه با داروهای تثبیت کننده خلق مصرف کرد. در دیگر موارد، به نظر می‌رسد داروهای ضد روان‌پریشی به تنهایی به تثبیت خلق کمک می‌کنند. داروهای ضد روان‌پریشی که برای درمان اختلال دوقطبی کاربرد دارند عبارتند از:

• آری پیپرازول
• الانزاپین
• ریسپریدون
• لوراسیدون
• کوئتیاپین
• زیپراسیدون
• آسناپین

عوارض جانبی داروهای ضد روان‌پریشی

• تپش قلب
• خواب آلودگی
• لرزش
• تاری دید
• سرگیجه
• افزایش وزن
• حساسیت به نور

توجه داشته باشید که اصطلاح تثبیت کننده خلق می‌تواند گمراه کننده باشد. اگر از این داروها استفاده کنید، ممکن است همچنان دچار نوسانات خلقی شوید. در واقع داروهای تثبیت کننده خلق برای درمان اپیزودهای شیدایی یا افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بهترین دارو برای اختلال دوقطبی کدام است؟

پزشکان برای درمان اختلال دوقطبی از انواع داروهای تثبیت کننده خلق استفاده می‌کنند. بعضی از این داروها به بهبود شیدایی و برخی دیگر به درمان افسردگی کمک می‌کنند. بهترین دارو برای اختلال دوقطبی، دارویی است که برای فرد از همه موثرتر باشد، بنابراین نمی‌توان داروی خاصی را به بقیه داروها برتری داد بلکه باید شرایط منحصر به فرد هر بیمار در نظر گرفته شود.

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی باید برای تصمیم‌گیری درباره بهترین برنامه درمانی با پزشک خود گفتگو کند. ممکن است نیاز باشد فرد برای سال‌ها و دهه‌ها به مصرف داروهایش ادامه دهد، حتی اگر مدت زیادی باشد دچار اپیزودهای شیدایی یا افسردگی نشده باشد.

نکاتی درباره داروهای تثبیت کننده خلق

اگر به اختلال دو قطبی مبتلا هستید، مصرف داروها باید بخشی از برنامه روزانه شما باشد. داروهای‌تان را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنید. در صورتی که به یاد داشتن زمان مصرف داروها برای‌تان مشکل است، پیشنهاد می‌کنیم آن را با یک فعالیت روزانه دیگر ترکیب کنید، برای مثال هر روز پیش از مسواک زدن، صبحانه خوردن، یا خواب، داروهایتان را مصرف کنید. درباره بهترین زمان مصرف هر دارو با متخصص داروسازی مشورت کنید.

داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می‌شوند، داروهای قوی‌ای هستند و باید دقیقا همانطور که تجویز شده‌اند، مصرف شوند. بدون هماهنگی با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید چرا که این کار می‌تواند خطرناک باشد.

ممکن است زمانی که احساس می‌کنید حال‌تان خوب است بخواهید مصرف داروهایتان را متوقف کنید. اما این کار صرفا باید با هماهنگی پزشک صورت گیرد چرا که داروها صرفا برای درمان اپیزودهای شیدایی و افسردگی تجویز نمی‌شوند بلکه یکی از وظایف آن‌ها پیشگیری از بازگشت علائم است. اگر احساس می‌کنید حالتان خوب است، احتمالا به این علت است که داروهایتان موثر بوده‌اند. پس به مصرف آن‌ها ادامه دهید.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/mood-stabilizers-list#1
2. https://www.webmd.com/bipolar-disorder/guide/medications-bipolar-disorder#1