بیماری طاعون Plague، از علائم تا راه‌های درمان

درباره بیماری طاعون Plague چه می‌دانید؟

طاعون، عفونت باکتریایی جدی و کشنده‌ای است که توسط یک گونه باکتریایی یرسینیا پستیس Yersinia pestis ایجاد می‌شود. این باکتری در حیوانات سراسر دنیا وجود دارد و معمولا از طریق کک‌ها به انسان منتقل می‌شود. کک‌ها در حیواناتی مانند موش‌ها، خرگوش، سنجاب‌ها و سگ‌های بیمار وجود دارند و به راحتی به انسان منتقل می‌شود.

در طاعون، پنومونی از یک فرد به فرد دیگر گسترش می‌یابد. خطر طاعون بیشتر در مناطقی است که وضعیت بهداشت و درمان ضعیفی داشته و در آلودگی زندگی می‌کنند. در قرون وسطی، طاعون مسئول مرگ میلیون‌ها نفر در اروپا بود. امروزه تنها 1000 تا 2000 مورد در سراسر جهان گزارش شده‌اند که بیشترین میزان آن در آفریقا است. سرعت پیشرفت باکتری طاعون در بدن بسیار سریع است و پس از مدت کوتاهی منجر به مرگ می‌شود.

انواع طاعون

1. طاعون بوبونیک Bubonic

شایع‌ترین نوع طاعون، طاعون بوبونیک است. معمولا بعد از ورود کک به بدن و آلوده شدن، این باکتری باعث دردناک شدن غدد لنفاوی می‌شوند. این غدد بوبوس نام دارد و در قسمت‌های مختلف بدن از جمله گردن و کشاله ران وجود دارند. باکتری طاعون از این طریق به بدن حمله کرده و پس از مدتی خود را به جریان خون رسانده و بعد به ریه منتقل می‌شود.

علائم طاعون بوبونیک Bubonic

علائم طاعون بوبونیک معمولا در عرض دو تا شش روز، پس از عفونت ظاهر می‌شود که عبارتند از:

• تب و لرز
• درد در ناحیه زیر بقل و کشاله ران
• سردرد
• درد عضلانی
• ضعف عمومی
• تشنج

2. طاعون سپتیسمیک Septicemic

هنگامی که باکتری‌ها به طور مستقیم به جریان خون وارد می‌شوند و اثر بیماری را چند برابر می‌کنند، به عنوان "طاعون سپتیسمیک" شناخته می‌شود. وقتی که باکتری بدون درمان باقی بمانند، هر دو طاعون بابونیک و پنومونی می‌توانند منجر به طاعون سپتیسمیک شوند.

علائم طاعون سپتیسمیک

علائم طاعون‌های سپتیسمیک معمولا در طی دو تا هفت روز ورود باکتری شروع می‌شود. علائم عبارتند از:

• دردهای شدید شکم
• اسهال
• تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• ضعف شدید
• خون‌ریزی (عدم لخته شدن خون)
• تشنج‌های شدید
• سیاه شدن پوست بدن به خصوص در سر انگشتان که به نام قانقاریا شناخته می‌شود.

3. طاعون پنومونیک Pneumonic

هنگامی که باکتری به ریه‌های آلوده منتقل می‌شود یا ابتدا آن را آلوده می‌کند، به عنوان "طاعون پنومونیک" شناخته می‌شود که به عنوان کشنده‌ترین نوع بیماری است. هنگامی که فرد مبتلا به طاعون پنومونیک سرفه می‌کند، باکتری از ریه‌ها به هوا منتقل شده و باعث آلودگی می‌شود. به همین دلیل به شدت مسری و خطرناک است. طاعون پنومونیک تنها شکل طاعون است که می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.

علائم طاعون پنومونی

علائم طاعون پنومونی ممکن است به سرعت یک روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ظاهر ایجاد شود. این علائم عبارتند از:

• مشکل تنفس
• درد قفسه سینه
• سرفه کردن
• تب
• سردرد
• ضعف شدید
• خلط خونی (بزاق و مخاط یا ریه)

4. طاعون حلقی

در طاعون حلقی افرادی که با بیماران مبتلا ارتباط نزدیک داشته باشند دیده می‌شود. این بیماری علائمی شبیه تونسیلیت دارد.

5. طاعون مننژ

در این نوع طاعون باکتری از خون به سمت مغز رسیده و باعث بروز بیماری مننژیت نیز می‌شود.

راه‌های انتقال طاعون را بشناسید

1. انتقال از طریق کک آلوده
2. انتقال از طریف تماس دست با حیوانات مخصوصا قسمت‌های تحتانی حیوانات که مرکز تجمع این باکتری هستند.
3. انتقال از طریق تماس با گربه‌های آلوده
4. انتقال از طریق تماس دست و یا دهان انسان و انسان

روش‌های تشخیص طاعون

1. آزمایش خون برای تایید وجود باکتری پتسیس در خون
2. گرفتن نمونه مایع از غدد لنفاوی برای تشخیص طاعون نوع بوبونیک (در این نوع طاعون غدد لنفاوی باد می‌کند و پر از مایع می‌شود)
3. استفاده از دستگاه برونوسکوپی برای تشخیص طاعون نوع پنومونیک

نمونه‌ها برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و از 24 تا 48 ساعت طول می‌کشد. پزشک پس از معاینه، تجویز آنتی بیوتیک را شروع می‌کند. این موضوع به این دلیل است که طاعون به سرعت در حال پیشرفت است و اگر اندکی تاخیر ایجاد شود ممکن است منجر به مرگ شود.

درمان طاعون

تجویز آنتی بیوتیک‌های قوی مانند:

• جنتامایسین Gentamicin
• سیپروفلوکساسین Ciprofloxacin
• موکسی فلوکساسین Moxifloxacin
• استرپتومایسین Streptomycin
• تتراسایکلین Tetracycline
• کلرامفنیکل Chloramphenicol
• کوتویموکسازول Trimethoprim / Sulfamethoxazole
• سولفا دیازین
• تزریق مایعات داخل وریدی
• اکسیژن درمانی

به دلیل مسری بودن این بیماری، افراد مبتلا به طاعون پنومونی باید در قرنتینه باشند و هر کس در مجاورت این بیماری باشد باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند.

عوارض جانبی طاعون چیست؟

• آبسه و عفونت شدید ریوی
• سقط جنین
• اختلالات پوستی و عصبی شدید
• آبسه مغزی

منابع:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Plague_(disease)
2. https://www.healthline.com/health/plague#prevalence