همه چیز درباره بیماری ایکتیوز یا (خشکی غیرطبیعی پوست)، علائم و درمان

آشنایی با بیماری ایکتیوز یا خشکی شدید پوست

ایکیتوزیس یا ایکتیوز (ichthyosis) بیماری ژنتیکی است که در آن پوست به طرز عجیبی خشک و پوسته پوسته شده و بسیار ضخیم می‌شود. "ichty" به معنی ماهی است و منظور از این بیماری حالت خشک شده پوست بوده که شبیه پوست ماهی می‌باشد.

اما این بیماری چگونه درمان می‌شود. این بیماری ارثی است و از دوران کودکی شروع می‌شود. در موارد نادر، در بزرگسالان نیز ایجاد می‌شود. در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما استفاده منظم و مرتب از مرطوب کننده‌ها می‌تواند تا حدودی آن را تسکین دهد.

آمارهای ایکتیوز در جهان

هر سال بیش از ۱۶۰۰۰ نوزاد در جهان با یکی از انواع بیماری ایکتیوز متولد می‌شوند. احتمال به دنیا آمدن نوزاد ایکتیوز مختص جنس یا رنگ یا نژاد خاصی نیست. این بیماری در بدو تولد یا در طول سال اول شناسایی شده و در تمام طول عمر، زندگی بیمار را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

ایکتیوز به حداقل ۲۸ گونه مختلف تقسیم می‌شود و نحوه انتقال و ژنتیک هر یک با دیگری متفاوت است است. از نظر بافت‌شناسی ایکتیوز اکتسابی و ایکتیوز وولگاریس با هیپرکراتوز، کاهش ضخامت یا عدم وجود لایهٔ گرانولار و ضخامت طبیعی لایهٔ خاردار مشخص می‌شوند.

از یافته‌های دیگر عدم ارتشاح سلول‌های التهابی در درم است از طرفی آتروفی اپیدرم و ارتشاح خفیف دور عروقی لنفوهیستیوسیت در درم پاپیلر دیده می‌شود.

ایکتیوز زمانی رخ می‌دهد که از هم گسیختگی در پدیدهٔ شاخی شدن ایجاد می‌شود و منجر به هیپرکراتوز، پوسته پوسته شدن و اختلال در فونکسیون حفاظتی لایهٔ شاخی می‌شود. تعداد زیادی درماتوزهای ایکتیوزیفرم وجود دارد که در همهٔ آن‌ها اشکال در فرایند شاخی شدن وجود دارد.

نکاتی درباره بیماری ایکتیوز

1.  بیش از 20 نوع از این بیماری وجود دارد.
2.  تقریبا از هر 250 نفر 1 نفر به آن مبتلا می‌شوند.
3.  این بیماری به دلیل جهش ژنتیکی اتفاق می‌افتد.
4.  این بیماری در ابتدا در نوزادان علائم خاصی ندارد ولی پس 1 تا دو سال علائم آن ظاهر می‌شود.
5.  این بیماری در دوران بلوغ و بزرگسالی از بین می‌رود.
6.  این بیماری به دلیل حمام‌های مکرر و استفاده از مواد شیمیایی در بزرگسالان وجود دارد.

افراد بزرگسال ممکن است به این دلیل، کم کاری غده تیروئید و یا سرطان به این بیماری مبتلا شوند

بیشتر بخوانید:

ایکتیوز Ichthyosis یا خشکی شدید پوستی چیست

ایکتیوز اکتسابی چیست

این بیماری در واقع ارثی است که پوست خشک و ورقه ورقه می‌شود. این بیماری در واقع با بیماری‌های عفونی مرتبط است. ایکتیوز اکتسابی معمولا در دوران بلوغ به وجود می‌آید و پوست بدن پوسته ریزی شدیدی دارد. این خشکی‌ها بیشتر در اندام‌های فوقانی است.

ایکتیوز جزو دسته‌ای از بیماری‌های عجیب و ناشناخته است که پوست بدن به ویژه دست را خشک می‌کند و سبب ایجاد خارش می‌شود.

تشخیص بیماری خشکی شدید پوست

پزشک در این حالت یک نمونه‌برداری کوچکی از پوسته‌ها انجام داده و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد. در صورت تایید وجود این بیماری، مراحل درمان باید هر چه سریع‌تر انجام شود. تست ژنتیکی در بسیاری از موارد برای تشخیص این بیماری به کار می‌رود.

علل ایجاد ایکتیوز چیست؟

در این بیماری سلول‌های پوستی که به طور مداوم خشک می‌شوند، پیوسته سفت‌تر و ضخیم‌تر می‌شود. این سلول‌ها سپس به سطح پوست حرکت می‌کنند و در آنجا ثابت می‌مانند. این وضعیت هم‌چنین می‌تواند ناشی از:

• استفاده از داروهای خاص
• ژن
•  ابتلا به بیماری‌ای که بر کل بدن تاثیر می‌گذارد.

جهش ژنتیکی عامل ایجاد ایکتیوز

اغب ایکتیوز به دلیل جهش ژنتیکی در بدن فرد رخ می‌دهد که این جهش ژنتیکی باعث به وجود آمدن این اختلال شده است، در نتیجه می‌توان گفت در برخی افراد وراثت در ایجاد بیماری تاثیر دارد و این جهش ژنتیک از والدین به فرزند منتقل می‌شود اما در برخی افراد که به این بیماری مبتلا می‌شوند، هیچ‌یک از والدین مبتلا به این بیماری نیستند ولی می‌توان گفت آن‌ها حامل ژن معیوب این بیماری هستند.

هنگامی که جهش ژنتیکی در بدن فرد رخ دهد، این دو ژن جهش یافته خود را به جنین انتقال می‌دهند و نوزاد مبتلا به ایکتیوز به دنیا می‌آید، اما در برخی از موارد دیده شده است که جهش ژنتیکی در بدن خود بیمار به وجود می‌آید و او را مبتلا می‌کند.

انواع ایکتیوز یا خشکی شدید پوست

1. اکتیوز مادرزادی با توارث اتوزومی مغلوب – نوع اریترودرمی اکتیوزی فرم مادرزاد
2. اکتیوز مادرزادی با توارث اتوزومی مغلوب – نوع لاملار
3. سندروم چایلد (CHILD Syndrome)
4. نوزاد کلودیون (collodion baby)
5. کونرادی هونرمن (Conradi-Hünermann)
6. بیماری داریر (Darier Disease)
7. اکتیوز اپیدرمولیتیک (Epidermolytic Ichthyosis EI)
8. اریتروکراتودرما وریابیلیس (Erythrokeratoderma Variablis EKV)
9. اکتیوز دلقکی (Harlequin Ichthyosis)
10. اکتیوز ولگاریس (Ichthyosis Vulgaris)
11. سندروم کید (KID Syndrome)
12. سندروم نترتون (Netherton Syndrome)
13. بیماری ذخیره ی لیپیدی خنثی (Neutral Lipid Storage Disease)
14. بیماری رفسام (Refsum Disease)
15. سندروم شوگرن لارسن (Sjögren-Larsson Syndrome)
16. تریکوتیودیستروفی (Trichothiodystrophy)
17. اکتیوز وابسته به ایکس (X-linked Ichthyosis)

علل شایع ایکتیوز اکتسابی

1.  اختلال عملکرد تیروئید
2. مشکلات غدد لنفاوی
3.  ایدز
4. مشکلات کبدی و نارسایی کلیه
5. استفاده از داروهای سرطانی
6. داروهای حاوی نیکوتینیک اسید

ایکتیوز بر روی پوست لگن و سر و اندام‌های مختلف تاثیر می‌گذارد.

درمان خشکی شدید پوست یا ایکتیوز

متاسفانه هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد. تنها روش درمان آن جدا کردن پوسته‌ها از بدن و استفاده از مرطوب کننده‌های آبرسان می‌باشد. سایر درمان‌ها عبارت است از:

• مرطوب کردن پوست بدن در آب نمک یا حمام در آب شور
• مالش آرام پوست زیر دوش
• استفاده از مرطوب کننده‌هایی که حاوی مواد شیمیایی خالص مانند اسید گلیکولیک، آلفا هیدروکسی اسید، اسید لاکتیک، اسید سالیسیلیک یا اوره باشند.
• در موارد شدیدتر استفاده از قرص ویتامین A خوراکی مانند آیتورتین یا ایزوترتینوئین برای کاهش تولید سلول‌های پوست
• استفاده از پاک کننده‌ها یا لوسیون‌های فاقد الکل و مواد تحریک کننده
• استفاده از ماسک‌های میوه که هیدراسیون پوست را افزایش می‌دهد.
• لایه‌برداری پوست

لایه‌برداری پوست باعث می‌شود هیدراسیون افزایش یابد و درصد پوسته پوسته شدن بدن کم شود.

ترمیم مو HRT برای افراد مبتلا به ایکتیوز

بیماری ایکتیوز علاوه بر پوست، موهای افراد را نیز تحت تاثیر قرار داده و دچار ریزش می‌کند و شخص مبتلا، موهای خود را نیز از دست می دهد. مبتلایان به این بیماری می‌توانند از روش ترمیم مو HRT استفاده کرده و موهایی با ظاهر کاملا طبیعی داشته باشند.

در ترمیم مو HRT احتیاجی به بانک مو افراد نیست، روش کار به این صورت می‌باشد که یک شبکه شبیه‌سازی شده به پوست سر با مواد کراتین گیاهی روی سطح سر شخص فیکس شده و موهای صد در صد طبیعی روی این شبکه تار به تار کاشت می شود.

انتخاب حالت، رنگ، اندازه و دیگر مشخصات مو طبق سلیقه متقاضی می‌باشد. استحمام، سونا، استخر، رنگ و مش هیچ مانعی ندارد و فرد به راحتی می‌تواند مانند موهای طبیعی خود آن را به هر حالتی که می‌خواهد سشوار کند. عمر مفید آن بین 2 الی 3 سال می‌باشد، البته این عمر بستگی به نگهداری شخص دارد.

راه‌هایی برای کاهش عوارض بیماری ایکتیوز

برخی از روش‌های آسان برای کاهش عوارض این بیماری عبارت است از:

1. استفاده از هوای سرد و خشک
2. کاهش مدت زمان دوش گرفتن
3. کاهش دفعات حمام رفتن
4. اجتناب از صابون‌های خشن یا معطر، مواد شوینده، شستشوی بدن، شامپو و تهویه مطبوع
5. استفاده از مرطوب کننده‌ها بلافاصله (ظرف 3 دقیقه) پس از دوش یا حمام
6. پس از مرطوب کردن، پوست را با یک پلاستیک نازک بهداشتی بپوشانید تا در حین رطوبت عرق کند
7. اجتناب از محیط‌های خشک و سرد
8. حفاظت از پوست از باد یا سرما
9. اجتناب از محیط‌های با آلودگی هوا بالا است که با PH طبیعی پوست تداخل داشته باشد.
10. اجتناب از استفاده از آب‌های معدنی بر روی پوست که با pH پوست تداخل دارد.
11. استفاده از کرم ضد آفتاب بر روی مرطوب کننده عالی است.
12. اجتناب از حمام آفتاب یا برنزه کردن با استفاده از دستگاه سولاریوم
13. اجتناب از رفتن به استخرها و حمام های داغ که حاوی مواد شیمیایی مانند کلر است.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/318242.php
2. https://www.dermnetnz.org/topics/ichthyosis