از سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان چه می‌دانید؟

سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات سرطانی است که در پروستات (که یک غده‌ی کوچک گردو مانند در بدن مردان است و وظیفه‌ی تولید مایع منی، تغذیه‌ و انتقال اسپرم‌ها را بر عهده دارد) ایجاد می‌شود. این نوع سرطان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در مردان است. سرطان پروستات معمولاً به آهستگی پیشروی می‌کند و در ابتدا تنها به غده‌ی پروستات محدود می‌گردد، جایی که ممکن است آسیب‌های جدی‌ای را ایجاد نکند. اگر چه برخی از انواع سرطان پروستات به آهستگی رشد می‌کنند و نیاز به حداقل درمان را دارند و گاهی اصلاً به درمان نیازی ندارند، با این وجود برخی از انواع سرطان پروستات پیشرونده هستند و می‌توانند به‌سرعت گسترش پیدا کنند.

هر چه سرطان پروستات زودتر تشخیص داده شود، خصوصاً زمانی که سرطان هنوز به غده‌ی پروستات محدود مانده است، شانس موفقیت در درمان این بیماری بیشتر می‌شود.

اطلاعاتی در مورد پروستات

همان‌طور که گفته شد، پروستات غده‌ای به اندازه‌ی یک گردو است که تنها در بدن مردان وجود دارد. این غده مایعی را تولید می‌کند که تغذیه‌ی اسپرم‌ را بر عهده دارد. پروتئینی که توسط پروستات تولید می‌شود، یعنی آنتی‌ژن خاص پروستات یا PSA، کمک می‌کند تا اسپرم حالت مایع خود را حفظ کند. زیاد شدن این پروتئین در خون می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه‌ی سرطان پروستات باشد. علاوه بر این مجاری عبور ادرار و مایع منی نیز از پروستات عبور می‌کنند. پروستات گذشته از این در سیستم دفع ادرار نیز نقش مهمی دارد و مسئول کنترل دفع ادرار است. این غده از طریق هزاران الیاف کوچک عضلانی می‌تواند مجرای ادرار را تنگ کند و جریان ادرار را مسدود نماید.

علائم سرطان پروستات چیست؟

در مراحل اولیه ممکن است سرطان پروستات هیچ نشانه‌ای را به دنبال نداشته باشد. اما سرطان‌های پروستاتی که پیشرفت کرده‌اند، باعث ایجاد علائم و نشانه‌های زیر می‌شوند:

• مشکل در شروع ادرار کردن
• تکرر ادرار (شامل تکرر ادرار در شب هم می‌شود)
• مشکل در نگه‌داشتن ادرار
• احساس درد به هنگام دفع ادرار
• کاهش فشار جریان ادرار
• وجود خون در مایع منی
• احساس ناراحتی در ناحیه‌ی لگن
• اختلال نعوظ

در سرطان‌های پیشرفته ممکن است علائمی مانند درد استخوان در قسمت‌های ستون فقرات، استخوان ران، لگن خاصره و دنده‌ها و هم‌چنین شکستگی استخوان‌ها نیز مشاهده ‌شوند.چنان‌چه سرطان پیشرفته به ستون فقرات رسیده باشد و نخاع را تحت تأثیر قرار داده باشد، احتمالاً مشکلاتی مانند ضعف پا و بی‌اختیاری مدفوع و ادرار نیز در بیمار مشاهده می‌شوند.

علل ایجاد سرطان پروستات

این که چه عاملی دقیقاً باعث ایجاد سرطان پروستات می‌شود، مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان پروستات زمانی آغاز می‌شود که برخی از سلول‌های پروستات از حالت طبیعی خود خارج می‌شوند. تغییراتی کوچک در شکل و اندازه‌ی سلول‌های پروستات ایجاد می‌شود که به این اتفاقprostatic intraepithelial neoplasia  یا PIN گفته می‌شود.

نزدیک به نیمی از تمامی مردان بالای 50 سال دارای PIN هستند، اما تنها پین‌های درجه‌ی بالا هستند که پیش‌سرطانی به حساب می‌آیند و نیازمند بررسی بیشتر هستند، نه پین‌های درجه‌ی پایین. جهش در سلول‌های غیرعادی DNA نیز می‌تواند باعث رشد سلول‌های غیرطبیعی شود و سرعت تقسیم‌ شدن آن‌ها را حتی از سلول‌های طبیعی نیز بیشتر کند.

حتی زمانی که سلول‌های طبیعی اطراف سلول‌های سرطانی می‌میرند، این سلول‌های غیرطبیعی همچنان زنده می‌مانند. انباشته شدن سلول‌های غیرطبیعی توموری را تشکیل می‌دهد که به بافت‌های اطراف حمله می‌کند. برخی از سلول‌های غیرطبیعی حتی می‌توانند متلاشی شده و به سایر قسمت‌های بدن انتشار پیدا کنند که به چنین پدیده‌ای متاستاز گفته می‌شود.

سرطان پروستات دارای چهار مرحله است. درمرحله‌ی صفر سلول‌های سرطانی هنوز محدود به غده‌ی پروستات هستند و در مرحله‌ی چهار این سلول‌ها به اندام‌های دور از پروستات منتقل شده‌اند. درمان موفقیت‌آمیز سرطان پروستات تا حد بسیاری تابع تشخیص این بیماری در مرحله‌ی‌ صفر یا نزدیک به آن و پیش از متاستاز یا انتشار سلول‌های سرطانی به دیگر قسمت‌های بدن است.

عوامل خطر در ابتلا به سرطان پروستات

فاکتورهایی که احتمال ابتلا به سرطان پروستات را در یک فرد بیشتر می‌کنند، عبارتند از:

1. سن: احتمال ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن بیشتر می‌شود.
2. نژاد: به عللی که هنوز روشن نشده، مردان سیاه‌پوست بیشتر از مردان سفیدپوست در معرض ابتلا به سرطان پروستات هستند.
3. سابقه‌ی خانوادگی: اگر یک یا چند مرد در یک خانواده به سرطان پروستات مبتلا شده باشند، احتمال ابتلای دیگر مردان در آن خانواده بیشتر می‌شود. علاوه بر این وجود ژن‌هایی که احتمال ابتلا به سرطان پستان را بیشتر می‌کنند، یعنی ژن‌هایBRCA1  یا BRCA2 و هم‌چنین سابقه‌ی ابتلای زیاد به سرطان پستان در خانواده نیز می‌توانند احتمال بروز سرطان پروستات را بیشتر کنند.
4. چاقی: مردان چاق با احتمال بیشتری به سرطان پروستات، به ویژه از نوع پیشرفته که درمان سختی دارد، مبتلا می‌شوند.
5. جغرافیا: سرطان پروستات در آمریکای شمالی، شمال غربی اروپا، جزایر کارائیب و استرالیا بیشتر مشاهده می‌شود و علت چنین اتفاقی هنوز مشخص نیست.
6. رژیم غذایی: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد گوشت قرمز و محصولات لبنی با چربی بالا، احتمال ابتلای یک شخص به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
7. استفاده از برخی داروها: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. با این حال تحقیقات بسیاری، بین مصرف این داروها و مرگ بر اثر بیماری‌ها ارتباط پیدا کرده‌اند. از همین رو مصرف این داروها به منظور کاهش ریسک ابتلا به سرطان پروستات محل مناقشه و بحث است.

تشخیص سرطان پروستات چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص سرطان پروستات با معاینه‌ی فیزیکی و پرسش در مورد سابقه‌ی پزشکی آغاز می‌شود. چنان‌چه بیمار دارای علائم مرتبط با سرطان پروستات باشد و یا آزمایش خون او سطح بالای PSA را نشان دهد، آزمایشات بیشتری روی بیمار انجام می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. معاینه‌ی دیجیتال رکتوم که در آن پزشک به صورت دستی اختلال در غده‌ی پروستات را مورد بررسی قرار می‌دهد.
2. آزمایش بیومارکر برای بررسی خون، ادرار یا بافت‌های بدن که وضعیت مواد شیمیایی بدن فرد را نشان می‌دهد. درصورتی‌که نتیجه‌ی این آزمایش نشان‌دهنده‌ی موارد غیرطبیعی باشد، آزمایش‌های بیشتری شامل موارد زیر انجام می‌شوند:
3. آزمایش PCA3 ادرار برای تشخیص ژن PCA3 که تنها در سلول‌های سرطانی پروستات یافت می‌شوند.
4. از سونوگرافی ترانس رکتال برای تهیه‌ی تصاویری از نواحی تحت تأثیر قرار گرفته استفاده می‌شود.
5. از بیوپسی برای آزمایش 12 تا 14 بافت کوچک برداشته شده از پروستات به عنوان نمونه، با بررسی میکروسکوپی استفاده می‌شود.

این آزمایش‌ها کمک می‌کنند تا درجه‌ی سرطان پروستات و قابل درمان بودن آن تشخیص داده شود. علاوه بر این آزمایشات، ممکن است پزشک برای ردیابی متاستاز، سی.‌تی.‌اسکن یا آم‌.آر.آی استخوان را نیز مورد استفاده قرار دهد.

درمان سرطان پروستات چگونه است؟

درمان سرطان پروستات با توجه به درجه‌ی آن متفاوت است.

درمان سرطان پروستات در مراحل ابتدایی:

1. انتظار همراه با مراقبت و بررسی بیماری: PSA خون بیمار به طور منظم مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما در این مرحله هیچ اقدام فوری‌ای صورت نمی‌پذیرد. در برخی از موارد درمان عوارض جانبی بیماری فوریت بیشتری نسبت به درمان خود آن دارد.
2. پروستات‌برداری رادیکال: در این روش پروستات با جراحی برداشته می‌شود. این جراحی نیاز به حدود 10 روز بستری شدن در بیمارستان و نزدیک به 3 ماه دوره‌ی نقاهت دارد.
3. براکی‌تراپی: در این روش دانه‌های پرتوزا داخل پروستات قرار می‌گیرند تا پرتودرمانی به صورت هدفمند انجام شود و بافت‌های سالم بر اثر تماس با پرتو آسیب نبینند.
4. پرتودرمانی انطباقی: در این شیوه پرتوها به گونه‌ای شکل می‌گیرند که با ناحیه‌ی مورد نظر برای درمان هم‌پوشانی داشته و به آن شبیه باشند تا بافت‌های سالم بر اثر تابش پرتو آسیب نبینند.
5. پرتودرمانی با شدت مدوله‌شده: در این شیوه‌ی پرتودرمانی، پرتوها با شدت‌های متغیر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شیوه حالت پیشرفته‌ی پرتودرمانی انطباقی است.

در مراحل اولیه ممکن است بیمار پروتودرمانی به همراه هورمون‌درمانی به مدت 4 تا 6 ماه دریافت کند.

درمان سرطان پروستات در مراحل پیشرفته:

سرطان پروستات پیشرفته تهاجمی‌تر است و بیشتر در بدن گسترش پیدا می‌کند. روش‌های زیر در این شرایط مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی ممکن است سلول‌های سرطانی داخل بدن را نابود کند.
2. درمان محرومیت از آندروژن: این روش نوعی درمان هورمونی است که باعث کاهش تأثیر آندروژن می‌شود. آندروژن هورمونی مردانه است که می‌تواند رشد سرطان را تحریک کند. کاهش سطح این هورمون ممکن است حتی باعث توقف رشد سرطان شود.

چگونه از ابتلا به سرطان پروستات پیشگیری کنیم؟

داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه و پرهیز از مصرف غذاهای چرب می‌تواند سلامت عمومی بدن را تضمین کرده و احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کمتر کند. میوه‌ها و سبزیجات، دارای ویتامین‌ها و مواد مغذی‌ای هستند که می‌توانند به سلامت افراد کمک کنند. علاوه بر این انتخاب غذاهای سالم و متنوع به جای استفاده از مکمل‌های دارویی احتمال ایجاد سرطان پروستات را کاهش می‌دهد.

گذشته از تغذیه، تحقیقات نشان می‌دهند که انجام تمرینات ورزشی در بیشتر روزهای هفته، سطح PSA در خون را کاهش داده و احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کمتر می‌کند. ورزش هم‌چنین با کمک به پیشگیری از ابتلا به چاقی، ریسک ابتلا به این سرطان را کاهش می‌دهد.

برخی مردان که احتمال ابتلای آن‌ها به سرطان پروستات بالاست ممکن است تحت درمان دارویی قرار گیرند. مصرف این گونه داروها اکیداً بایستی تحت نظر پزشک صورت پذیرد.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/150086.php
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prostate-cancer/symptoms-causes/syc-20353087