علائم سرطان ریه به همراه روش‌های پیشگیری و درمان آن
سرطان ریه
سرطان ریه نوعی سرطان است که در ریه‌ها شکل می‌گیرد. ریه‌ها دو عضو اسفنجی هستند که درون قفسه سینه شما قرار دارند و هنگام دم یا مرحله نفس‌گیری، اکسیژن را فرو داده و هنگام بازدم دی‌اکسید کربن را خارج می‌کنند. سرطان ریه کشنده‌ترین نوع سرطان در میان مردان و زنان آمریکایی است. سرطان ریه هر ساله نسبت به مجموع سرطان‌های روده، تخمدان، پستان و پروستات، قربانیان بیشتری دارد!
افراد سیگاری بیشترین احتمال ابتلا به این نوع سرطان را دارند، گرچه ممکن است افرادی که هرگز سیگار به دست نگرفته‌اند هم دچار این سرطان شوند. احتمال ابتلا به سرطان ریه با مدت زمان کشیدن سیگار و تعداد سیگارهایی که کشیدید ارتباط مستقیم دارد (هر چه سال‌های بیشتری سیگاری بوده باشید و تعداد نخ‌های بیشتری دود کرده باشید این احتمال بیشتر می‌شود). اگر شما حتی بعد سال‌ها، کشیدن سیگار را ترک کنید، احتمال شکل گیری سرطان ریه در شما کاهش می‌یابد.
نشانه‌ها و زنگ‌های خطر سرطان ریه
معمولا این سرطان در مراحل اولیه خود نشانه خاصی ندارد. متاسفانه نشانه‌ها تنها زمانی ظاهر می‌شوند که بیماری پیشرفت کرده است!
- سرفه‌ای که جدیدا ایجاد شده و مدت‌هاست قطع نمی‌شود
- خلط خونی و سرفه همراه با خون حتی در مقادیر کم
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- سوزش در قفسه سینه
- کاهش وزن بدون علت
- درد استخوان‌ها
- سردرد
- تغییر صدا
- صدای خس خس سینه هنگام نفس کشیدن
- احساس ضعف و بی‌حالی
چه زمانی باید به سراغ پزشک برویم؟
درصورت مشاهده هر نشانه و علامتی که نگرانتان کرده است، با پزشکتان دیدار داشته باشید. اگر سیگار می‌کشید و قادر به ترک آن نیستید یک وقت ملاقات از پزشکتان بگیرید. پزشک می‌تواند توصیه‌هایی برای ترک سیگار داشته باشد، مثل: مراجعه به مشاور، دارو درمانی و استفاده از محصولات نیکوتین‌دار جایگزین سیگار.
عوامل ایجاد کننده سرطان ریه کدامند؟
عامل اصلی و مهم، سیگار و استعمال دخانیات است. هم افراد سیگاری و هم آنان که در معرض دود سیگار هستند هر دو با احتمال بیشتری درگیر این بیماری خواهند شد. اما این سرطان در افراد غیر سیگاری یا آن‌هایی که هرگز به مدت طولانی در معرض دود سیگار نبودند هم، ایجاد می‌شود. در این حالت علت ایجاد این سرطان نامشخص است!
چطور سیگار کشیدن و مصرف دخانیات باعث سرطان ریه می‌شوند؟
پزشکان معتقدند مصرف دخانیات باعث تخریب سلول‌های ریه می‌شود. زمانی که شما دود سیگار را که مملو از مواد سرطان‌زاست فرو می‌دهید، بافت ریه به سرعت شروع به تغییر و تخریب می‌کند. در ابتدا ممکن است بدن‌تان قادر به ترمیم و جبران این خسارت و آسیب باشد، اما با تکرار مجدد و هر بار مصرف، سلول‌های نرمال ریه بیشتر و بیشتر آسیب می‌بینند! این آسیب‌ها در طول زمان منجر به فعالیت غیر عادی سلول‌ها می‌شود و در نهایت سلول‌ها سرطانی می‌شوند.
انواع مختلف سرطان ریه
متخصصین بر اساس شکل و ظاهر سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ، سرطان را به دو دسته کلی تقسیم کرده‌اند:
سرطان ریه سلول کوچک
این نوع سرطان منحصرا در افراد سیگاری حرفه‌ای که مصرف بالایی دارند دیده می‌شود و نسبت به نوع دیگر سرطان کمتر رایج است. هم‌چنین نسبت به نوع دیگر با سرعت بیشتری پخش می‌شود و انتشار پیدا می‌کند.
سرطان ریه غیر سلول کوچک
در حدود 80% سرطان‌های ریه در این دسته قرار دارند. این نوع سرطان یک اصطلاح کلی است برای انواع مختلف سرطان که مشابه هم هستند. این نوع شامل سلول‌های سرطانی باریک و سنگ‌فرشی، آدنوکارسینوم ها (تومورهای بدخیم) و سلول‌های سرطانی بزرگ می‌باشند.
چه عواملی احتمال ابتلا را بالا می‌برند؟
برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند. عوامل خطرساز وابسته به سیگار می‌توانند با ترک سیگار کنترل شوند. ولی عوامل دیگر کنترل شدنی نیستند مثلا سابقه‌ی خانوادگی! در زیر تعدادی از عوامل خطر ساز شناخته شده را لیست می‌کنیم:
استعمال دخانیات
احتمال ابتلای شما به سرطان ریه با توجه به تعداد سیگارهایی که تا به حال کشیده‌اید و تعداد سال‌هایی که دخانیات مصرف کرده‌اید بیشتر می‌شود. کنار گذاشتن سیگار و دخانیات در هر سنی بطور قابل توجهی این احتمال را کاهش می‌دهد.
در معرض دود سیگار بودن
حتی اگر خودتان سیگاری نیستید، قرار گرفتن در معرض دود سیگار، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش خواهد داد
تماس با گاز رادون یا رادیواکتیو
گاز رادون در اثر تجزیه‌ی طبیعی اورانیوم به خاک، سنگ و آب تولید می‌شود که در نهایت وارد هوایی می‌شود که تنفس می‌کنید. سطح نا ایمن و خطرناک گاز رادون ممکن است در هر بنایی، حتی خانه‌ها انباشته شده باشد!
مشکلات و عوارض جانبی سرطان ریه
تنگی نفس
اگر سرطان راه‌های هوایی اصلی را مسدود کرده باشد، بیماران مبتلا ممکن است تنگی نفس را تجربه کنند. هم‌چنین سرطان ریه می‌تواند باعث تجمع مایعات اضافی در اطراف ریه و سخت نفس کشیدن شود.
خلط و سرفه خونی
سرطان ریه می‌تواند باعث ایجاد خون‌ریزی در مجاری تنفسی شود، که در این شرایط شاهد سرفه‌های خونی می‌شوید. گاهی اوقات خون‌ریزی شدید است. درمان‌هایی برای کنترل خون‌ریزی وجود دارد!
درد
سرطان ریه پیشرفته که به جاهای دیگر بدن و استخوان‌ها سرایت کرده باشد (متاستاز) باعث ایجاد درد می‌شود. اگر درد دارید به پزشکتان بگویید. داروهای ضد درد بسیاری وجود دارند.
آب آوردن قفسه سینه
ممکن است در فضای اطراف ریه در قفسه سینه مایعات اضافی انباشته شوند. تجمع مایعات در قفسه سینه، هم‌چنین باعث ایجاد تنگی نفس می‌گردد. راه‌های درمانی خاصی برای تخلیه این مایعات اضافی و کم کردن ریسک برگشت مجدد آن‌ها وجود دارد.
متاستاز (سرایت سرطان به بخش‌های دیگر بدن)
سرطان ریه معمولا به بخش‌های دیگر بدن مثل مغز و استخوان‌ها متاستاز می‌کند! سرطانی که متاستاز شده باشد، می‌تواند باعث سردرد، درد، حالت تهوع و مشکلات دیگر شود. این مشکلات به این بستگی دارد که کدام عضو و اندام مورد حمله و متاستاز قرار گرفته است! سرطانی که فراتر از ریه رفته باشد معمولا قابل جراحی نیست، اما درمان‌هایی برای بهبود نشانه‌ها، مشکلات و افزایش طول عمر وجود دارند.
آیا ممکن است از ابتلا به سرطان ریه جلوگیری کرد؟
هیچ راه قطعی‌ای برای جلوگیری از سرطان ریه وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت موارد زیر احتمال ابتلا را کاهش دهید:
سیگار نکشید
اگر تا امروز سیگار نکشیدید اصلا به سراغش نروید! با کودکانتان در مورد سیگار نکشیدن حرف بزنید تا متوجه شوند که سیگار و دخانیات عامل اصلی سرطان ریه هستند. با آن‌ها از سنین پایین بحث و تبادل نظر کنید تا بدانند چگونه به اصرارها و فشارهای دوستان خود واکنش نشان دهند.
سیگار را ترک کنید
همین حالا سیگارتان را خاموش کنید و دیگر به سراغش نروید! ترک کردن سیگار، حتی اگر سال‌ها سیگار می‌کشیدید، احتمال ابتلا به سرطان ریه را کاهش می‌دهد. با پزشکتان در مورد برنامه‌ها و وسایلی که می‌تواند در ترک سیگار به شما کمک کند مشورت کنید.
در معرض دود سیگار نمانید
از افراد سیگاری دوری کنید! اگر با یک فرد سیگاری زندگی یا کار می‌کنید، از او تقاضا کنید سیگار کشیدن را کنار بگذارد، یا حداقل بیرون سیگار بکشد. در مکان‌هایی مثل سفره‌خانه‌ها یا رستوران‌هایی که افراد سیگاری پاتوق دارند ظاهر نشوید!
در خانه‌تان دنبال رد پای گاز رادون باشید!
مقدار رادون را در محل زندگی خود چک کنید، خصوصا اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که وجود رادون به عنوان یک عامل مشکل‌ساز مطرح شده است.
از مواد تماس با مواد سرطان‌زا دوری کنید!
با احتیاط با مواد شیمیایی سمی در محیط کار خود در تماس باشید. برای مثال همیشه در هنگام کار با این مواد از ماسک مخصوص استفاده کنید. از پزشکتان بپرسید چطور می‌توانید از خودتان بیشتر محافظت کنید.
رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات داشته باشید
میوه‌ها حاوی ویتامین‌ها و بهترین مواد مغذی هستند، سعی کنید ویتامین دریافتی‌تان از میوه‌ها و سبزیحات باشد و از مصرف زیاد قرص‌های ویتامین اجتناب کنید، چرا که ممکن است مضر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد احتمال ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری قهاری که از مکمل‌های حاوی بتاکاروتن استفاده می‌کنند نه تنها کمتر نشده بلکه افزایش هم یافته است!
ورزش کنید
در بیشتر روزهای هفته ورزش و تمرینات بدنی داشته باشید. اگر نمی‌توانید بطور مرتب ورزش کنید، به آرامی پیش بروید.
درمان سرطان ریه
راه‌های درمانی سرطان ریه، به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. اینکه آیا متاستاز داده است یا خیر؟ و اینکه چطور کیفیت زندگی بیمار بالاتر می‌رود. اگر تشخیص زود هنگام باشد و سلول‌های سرطانی محدود در منطقه کوچکی باشند، معمولا جراحی تجویز می‌شود. اگر جراحی به خاطر وضعیت عمومی بدن بیمار ممکن نباشد اشعه درمانی تجویز می‌شود. اگر سرطان متاستاز داده باشد معمولا شیمی درمانی توصیه خواهد شد.
منابع:
زهره دباغ
ترجمه کلمات جدید برای من مثل سرک کشیدن به دنیای جدید دیگری است. هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
