اگر به دنبال راهی برای بهبود مهارت حل مسائل و سایر عملکردهای ویژه مغز میگردید، یک راه ساده وجود دارد: انجام تمرینات ایروبیک (هوازی).
ثابت شده است که ورزش کردن به بهبود عملکرد شناختی در افراد بزرگسال کمک میکند، اما مطالعات جدید نشان میدهند ورزش کردن بر مغز افرادی که سن پایینتر دارند نیز همین تاثیر را میگذارد. محققان دانشگاه کلمبیا تاثیر ورزش را بر 132 فرد بالغ بین سنین 20 تا 67 سال مورد بررسی قرار دادند. آنها دریافتند افرادی که در این مطالعه فعالتر بودند عملکرد مغزی بهتری نشان دادند.
از آنجایی که این مطالعه بر روی افراد بالغ انجام شده، نمیتوان نتایج آن را به طور قاطع به سایر گروههای سنی، مثلا کودکان، تعمیم داد. به طور مثال، ورزش کردن باعث ارتقا تواناییهایی همچون استدلال، حل مسئله، و برنامهریزی میشود. این تاثیرات بر مغز افرادی که دارای سن بالاتر بودند بیشتر بود. داشتن عملکرد شناختی برای انجام کارهایی مثل مدیریت مالی و تصمیم گیریهای مربوط به سلامت و همچنین فعالیتهای پیچیده همچون رانندگی و پاسخ مناسب به اتفاقات ناگهانی، ضروری است.
در آزمایشی که پیش از این به آن اشاره شد، 132 فردی که ظرفیت انجام تمرینات بدنی در آنها بالاتر از حد متوسط بود مورد بررسی قرار گرفتند. این افراد به دو گروه تقسیم شدند، یک گروه تمرینات هوازی انجام دادند و گروهی دیگر تمرینات کششی و استقامتی.
افرادی که در این مطالعه شرکت کردند در ارتباط با عملکرد شناختی، سرعت پردازش، زبان، میزان دقت، و حافظه کوتاه مدت پیش از شروع آزمایش و 12 هفته و سپس 24 هفته پس از شروع آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند. افراد در این دوره چهار مرتبه در هفته به انجام تمرینات ورزشی پرداختند. از افرادی که تمرینات هوازی انجام میدادند خواسته شده بود تا ضربان قلبشان را به اندازه مشخصی بالا ببرند. در این گروه بهبود قابل ملاحظهای در عملکرد شناختی مغز مشاهده شد.
مورد دیگری که در این آزمایش مشاهده شد این بود که هرچه سن افراد بالاتر باشد، عملکرد مغز در نتیجه ورزش به میزان بیشتری بهبود پیدا میکند.
از آنجایی که عملکرد شناختی افراد در سن 30 سالگی به اوج خود میرسد، متخصصان میگویند انجام تمرینات ورزشی میتواند به بالا نگه داشتن عملکرد شناختی پس از این سن کمک کند. یکی از متخصصین مغز و اعصاب دانشگاه کلمبیا بر این باور است که ورزش کردن حتی میتواند عملکردهای از دست رفته مغز را بازیابی کند.
تصاویری که 24 هفته پس از شروع دوره آزمایش از مغز ثبت شد نشان داد که ایروبیک میتواند باعث افزایش چشمگیر در ضخامت کورتیکال در کورتکس شود، این بخش همان بخش مرتبط با عملکرد شناختی در مغز است. محققان همچنین مشاهده کردند انجام تمرینات ایروبیک باعث افزایش ماده خاکستری در مغز شده است. حجم و چگالی ماده خاکستری ارتباط مستقیمی با تواناییها و مهارتهای مختلف دارد. افزایش میزان ماده خاکستری ارتباطی به سن افراد شرکت کننده در آزمایش نداشت.
لازم به ذکر است آزمایش فوق بر روی افرادی انجام شد که دارای برنامه منظم همیشگی برای ورزش در طول زندگی خود نبودند و همچنین ظرفیت تنفسی آنها بالاتر از حد متوسط بود. محققان میگویند برای مشخص شدن چگونگی تاثیر ورزش بر مغز همچنان نیاز به انجام آزمایشهای بیشتری است. این کار سادهای نیست، زیرا شرایط افراد با یکدیگر متفاوت است. با این حال محققان هنوز هم به بررسی تاثیر ورزش بر تغییرات ایجاد شده در مغز مشغول هستند.
در این بین، مهم است بدانیم که بهترین تمرینات ورزشی برای هر فرد ممکن است با فرد دیگر متفاوت باشد. اما، نتیجهای که به طور کلی حاصل شده تایید میکند انجام ورزش بر بهبود عملکرد مغز تاثیر چشمگیری دارد.
انجام تمرینات هوازی به روشهای مختلف میتواند به بهبود وضعیت سلامت شما کمک کند. ورزش کردن باعث افزایش ظرفیت قلب، ریهها و خون در حمل اکسیژن میشود. در نتیجه، تعداد عروق خونی و سیناپسها، هماهنگ با وضعیت مغز، افزایش مییابند. این در حالی است که سرعت زوال عقل که مربوط به افزایش سن است، در این حالت کاهش مییابد. بررسی بخشهای مختلف مغز که در ارتباط با تفکر و حل مسئله کار میکنند نشان دهنده افزایشی در میزان سلولهای عصبی جدید بود، همچنین در تعداد برخی پروتئینهایی که موجب بقا این سلولهای عصبی میشوند نیز افزایش مشاهده شد.
متخصصین مغز و اعصاب پس از مشاهده تاثیرات انجام ورزشهای هوازی بر افزایش سرعت پردازش و عملکرد شناختی مغز عنوان کردند از نتیجه آزمایشات شگفت زده شدهاند، زیرا این دو توانایی در بین نخستین تواناییهایی هستند که با افزایش سن رو به زوال میروند. آنها متعقدند آزمایشاتی که انجام دادهاند نشان میدهد انجام تمرینات هوازی میتواند روند پیری مغز را متوقف کند.