با مزایا و معایب رژیم غذایی کتوژنیک آشنا شوید

رژیم غذایی کتوژنیک چیست

رژیم کتوژنیک یک نوع رژیم غذایی حاوی چربی بالا، پروتئین کامل و کربوهیدرات اندک است که می‌تواند تا حد زیادی به کاهش وزن بدن کمک کند. این رژیم غذایی، بدن را وادار می‌کند تا به جای سوزاندن کربوهیدرات‌ها، چربی بسوزاند.

معمولا، کربوهیدرات‌های موجود در غذا به گلوکز تبدیل می‌شوند و بعد از آن در اطراف بدن تجمع می‌یابند. البته کربوهیدرات‌ها برای عملکرد مغز نیز بسیار مهم هستند. با این حال، اگر کربوهیدرات اندکی در رژیم غذایی وجود داشته باشد، کبد، چربی را به اسیدهای چرب و کتون تبدیل می‌کند. کتون به مغز منتقل شده و به عنوان یک منبع انرژی، جایگزین گلوکز می‌شود.

رژیم کتوژنیک کلاسیک، یک نوع رژیم درمانی بود که برای درمان بیماران مبتلا به صرع در دهه 1920 توسعه یافت و به طور گسترده‌ای در دهه‌های بعد مورد استفاده قرار گرفت اما این رژیم به دلیل تاثیرش در کاهش وزن بدن محبوبیت پیدا کرد.

رژیم غذایی کتوژنیک باعث کاهش حملات تشنجی صرع می‌شود

سطح بالایی از کتون موجود در خون، حالتی به نام کتوسیس را ایجاد می‌کند که منجر به کاهش تعداد موارد تشنج‌های صرعی می‌شد. تقریبا در نیمی از کودکان و نوجوانانی که صرع داشتند و از این نوع رژیم غذایی پیروی می‌نمودند، تعداد تشنج‌ها کاهش یافته بود و حتی پس از قطع رژیم، اثرات آن هم‌چنان ادامه داشت.

در رژیم کتوژنیک، مواد غذایی دارای کربوهیدرات بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات نشاسته دار، نان، ماکارونی، غلات و شکر حذف شده و با مواد غذایی دارای چربی زیاد مانند آجیل، خامه و کره جایگزین می‌شوند. در یک نوع رژیم غذایی کتوژنیک کلاسیک که به عنوان رژیم غذایی کتوژنیک MCT شناخته می‌شود، از یک نوع روغن نارگیل استفاده می‌شود که غنی از MCT است و حدود نیمی از کالری مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.

بیش از 20 مطالعه نشان داده‌اند که این نوع رژیم غذایی می‌تواند به شما در کاهش وزن و بهبود سلامت‌تان کمک کند. رژیم‌های غذایی  کتوژنیک می‌تواند از شما در برابر دیابت، سرطان، صرع و بیماری آلزایمر محافظت نماید. رژیمهای کتوژنیک می‌توانند باعث کاهش شدید قند خون و میزان انسولین شوند. این امر، همراه با افزایش کتون بدن، دارای مزایای زیادی برای سلامتی است.

انواع رژیم کتوژنیک

1- رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD)

این نوع رژیم یک نوع رژیم با کربوهیدرات کم، پروتئین متوسط و چربی بالا است. این رژیم غذایی حاوی 75٪ چربی، 20٪ پروتئین و تنها 5٪ کربوهیدرات است

2- رژیم کتوژنیک سیکلیک (CKD)

این نوع رژیم غذایی شامل دوره‌های دارای کربوهیدرات بالاتر مانند 5 روز رژیم کتوژنیک و دو روز رژیم با چربی بالا است.

3- رژیم کتوژنیک دارای پروتئین بالا

این نوع رژیم غذایی شبیه رژیم کتوژنیک استاندارد است، اما حاوی پروتئین بیشتری است. نسبت مواد غذایی در آن 60٪ چربی، 35٪ پروتئین و 5٪ کربوهیدرات است.

4- رژیم کتوژنیک هدفمند

در این نوع رژیم غذایی می‌توانید در هنگام ورزش کربوهیدرات مصرف کنید.

مزایای رژیم غذایی کتوژنیک

1- رژیم کم کربوهیدرات، احساس گرسنگی شما را کاهش می‌دهد

یکی از دلایلی که بیشتر مردم رژیم‌های غذایی را کنار می‌گذارند، احساس گرسنگی است. با این حال، مصرف غذاهای با کربوهیدرات پایین منجر به کاهش اشتهای شما خواهد شد. مطالعات نشان داده‌اند که وقتی مردم غذاهای حاوی کربوهیدرات را کاهش می‌دهند و به جای آن، پروتئین و چربی بیشتری مصرف می‌کنند، نه تنها وزن‌شان کاهش می‌یابد بلکه کمتر گرسنه می‌شوند.

2- رژیم‌های کم کربوهیدرات در کوتاه مدت، باعث کاهش وزن بیشتری می‌شوند

کاهش کربوهیدرات‌ها یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌های کاهش وزن است. مطالعات نشان داده‌اند افرادی که از رژیم‌های کم کربوهیدرات پیروی می‌کنند، سریع‌تر از افرادی که از رژیم‌های کم چربی پیروی می‌کنند وزن خود را از دست می‌دهند.

این بدان دلیل است که رژیم‌های کم کربوهیدرات در هفته‌های اول، باعث کاهش آب اضافی بدن، کاهش سطح انسولین و کاهش وزن سریع‌تر خواهند شد. در مطالعاتی که رژیم‌های کم کربوهیدرات را با رژیم‌های کم چربی مقایسه می‌کنند، مشخص شد افرادی که مصرف کربوهیدرات خود را محدود می‌کنند گاهی اوقات 2 تا 3 برابر سایر رژیم‌ها وزن کم می‌کنند.

3-  از بین رفتن چربی‌های بیشتر از اطراف شکم

در رژیم غذایی کتوژنیک، بیشتر چربی بدن از ناحیه شکمی کم می‌شود.

4- تری گلیسیرید خون به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد

تری گلیسیرید، مولکول چربی است که در جریان خون شما وجود دارد. مشخص شده که تری گلیسیرید بالا در خون نشان دهنده احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی است. یکی از محرک‌های اصلی افزایش تری گلیسیرید در افراد فقیر، مصرف کربوهیدرات زیاد به ویژه فروکتوز و قند ساده می‌باشد و لذا رژیم کتوژنیک می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

5- افزایش سطح کلسترول خوب HDL

سطح بالاتر کلسترول خوب HDL نسبت به کلسترول بد LDL، خطر ابتلا به بیماری قلبی را پایین می‌آورد.

6- کاهش قند خون و سطوح انسولین

رژیم‌های کم کربوهیدرات و کتوژنیک می‌توانند برای افراد مبتلا به دیابت نیز مفید باشند زیرا بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که کاهش کربوهیدرات باعث کاهش شدید میزان قند خون می‌شوند.

7- فشارخون پایین

فشارخون بالا، عامل اصلی ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه است. رژیم‌های کم کربوهیدرات راه موثری برای کاهش فشارخون هستند که خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش می‌دهند.

8- غلبه بر سندرم متابولیک

سندرم متابولیک مشکلی است که به شدت با خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی مرتبط می‌باشد و لذا رژیم کتوژنیک می‌تواند از ابتلا به آن جلوگیری کند.

9- بهبود سطح کلسترول بد LDL

افرادی که دارای کلسترول بد LDL هستند، به احتمال زیاد دچار حملات قلبی می‌شوند، لکن با رعایت رژیم کتوژنیک می‌توانند سطح LDL خود را پایین بیاورند.

10- درمان چندین اختلال مغزی

مغز شما نیاز به گلوکز دارد، زیرا بعضی از قسمت‌های آن فقط می‌توانند این نوع قند را بسوزانند. به همین دلیل است که اگر شما هیچ کربوهیدراتی مصرف نکنید، کبد شما از پروتئین، گلوکز تولید می‌کند. با این وجود، بخش بزرگی از مغز شما می‌توانند از کتون‌ها که در هنگام گرسنگی و یا زمانی که کربوهیدرات کمی مصرف می‌کنید تولید می‌شوند استفاده کنند. لذا این رژیم غذایی می‌تواند به درمان بسیاری از اختلالات مغزی من جمله صرع کمک کند.

معایب رژیم غذایی کتوژنیک

رژیم غذایی کتوژنیک می‌تواند در بلندمدت معایبی داشته باشد که عبارتند از:

1. از دست رفتن حجم ماهیچه‌های بدن
2. فشار به کلیه‌ها و سنگ‌ساز شدن آن‌ها
3. سطح پایین قند خون می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت در درازمدت مشکلاتی را به وجود آورد
4. ممکن است به رژیم یویو منجر شود که در آن فرد برای مدتی رژیم را رعایت کرده، کنار می‌گذارد و بعد دوباره آن را شروع می‌کند
5. رژیم کتوژنیک می‌تواند به عدم هیتراته شدن و از دست رفتن الکترولیت‌ها منجر شود
6. به دلیل حذف کربوهیدرات‌ها، ممکن است به کمبود مواد مغذی مبتلا شوید
7. مسائلی همچون یبوست در رژیم غذایی کتوژنیک رایج هستند
8. بوی بد دهان
9. اختلالات قاعدگی
10. کاهش سطح سدیم خون
11. افزایش سطح کلسترول و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی

منابع:

1. https://www.everydayhealth.com/ketogenic-diet/diet/keto-diet-dangers-you-need-know/
2. https://www.healthline.com/health-news/keto-diet-is-gaining-popularity-but-is-it-safe-121914#10
3. https://www.dietdoctor.com/low-carb/keto
4. https://www.healthline.com/nutrition/ketogenic-diet-101#types
5. https://en.wikipedia.org/wiki/Ketogenic_diet
6. https://www.healthline.com/nutrition/10-benefits-of-low-carb-ketogenic-diets
7. https://www.everydayhealth.com/diet-nutrition/ketogenic-diet/what-are-benefits-risks-keto-diet/