استرس یا اضطراب؟ مسأله این است

استرس به خودی خود نه تنها خطرناک نیست، بلکه برای بقا و سلامت انسان نیز مفید است. استرس در طبیعت انسان مانند سایر جانوران، امری طبیعی و کار آمد است؛ نگاهی به طبیعت بیاندازید و ببینید چگونه استرس به حیوان کمک می‌کند تا از شکارچی بگریزد. زمانی که آهو صداهای جدیدی می‌شنود، استرس می‌گیرد و این استرس منجر به بهبود عملکرد او در برابر خطر می‌شود. اما زمانی که استرس از حد نرمال خود بیشتر می‌شود، دیگر مفید نخواهد بود و به استرس منفی یا ‌اضطراب تبدیل می‌شود.

تعریف استرس

استرس واکنشی طبیعی است که بدن در برابر تغییراتی که نیاز به سازگاری دارند، از خود نشان می‌دهد. مطمئنا شما هم استرس را تجربه کرده‌اید؛ زمانی که به جمع جدیدی می‌پیوندید و می‌خواهید خودتان را با این تغییر سازگار کنید، استرس می‌گیرید.‌ نه تنها اتفاقات بد بلکه اتفاقات خوب هم ممکن است استرس آور باشند، مثلا شغل جدید و یا ازدواج.

انواع استرس

انواع استرس بر اساس تاثیری که بر سلامتی انسان می‌گذارد، عبارت است از: استرس مثبت و استرس منفی.

1- استرس مثبت یا سالم

استرسی است که بدن را در مواجهه با خطر و رفع آن آماده می‌کند و کوتاه مدت است.

2- استرس منفی یا ناسالم

زمانی به وجود می‌آید که فرد پی در پی و بی وقفه با عوامل استرس‌زا روبرو می‌شود و دچار اضطراب می‌شود. استرس ناسالم مدت زمان بیشتری فرد را درگیر می‌کند.

با این که هر دو نوع مذکور استرس هستند اما هورمون‌هایی که استرس مثبت در بدن تولید می‌کند با استرس منفی متفاوت است. هنگام‌استرس مثبت‌‌‌، بدن مقدار زیادی کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین تولید می‌کند که این مواد شیمیایی، موجب افزایش ضربان قلب، آمادگی عضلات و هوشیاری می‌شود.

عوارض استرس

استرس‌های شدید و پی در پی باعث اضطراب distress می‌شوند. اضطراب، عوارض جسمی و روانی فراوانی بر فرد می‌گذارد. عوارض جسمی آن عبارتند از: سردرد، ناراحتی معده، افزایش فشارخون، درد قفسه سینه، مشکلات جنسی و مشکلات خواب.

اختلال هراس و دیگر اختلال‌های اضطرابی، افسردگی و تشدید بیماری‌های روانی از عوارض روانی اضطراب هستند. بسیاری از افراد برای کاهش شدت استرس خود به مواد مخدر، الکل، روابط جنسی، خود ارضایی، دخانیات رو می‌آورند اما در طولانی مدت این رفتارها شدت استرس را کم نمی‌کنند و حتی مانع از بازگشت آرامش به فرد می‌شوند. به این ترتیب او در حلقه‌ای گیر می‌افتد که به آسانی نمی‌تواند از آن خارج شود. 

استرس بر شش علت اصلی مرگ انسان تاثیر گذار است: بیماری قلبی، سرطان، بیماری ریه، تصادفات، سیروز کبد و خودکشی.

علت استرس بیش از حد

دلایل استرس برای اشخاص مختلف متفاوت است. ممکن است چیزی که به شما استرس زیادی وارد می‌کند، برای فرد دیگری اصلا استرس آور نباشد. در زندگی امروزی تقریبا هرچیزی استرس زاست. از جمله:

1. امتحان
2. امور و مشکلات تحصیلی
3. امور شغلی و بازنشستگی
4. مشکلات جنسی، جسمی و یا عاطفی
5. چگونگی رفتار در روابط
6. اضافه شدن مسئولیت‌های جدید
7. جابه جایی به مکان جدید
8. از دست دادن یک عزیز
9. بیماری جدید یا معلولیت
10. کمبود وقت یا پول
11. انتظارات غیر معقولی که دیگران از شما دارند یا خودتان از خودتان دارید.

علائم استرس حاد

علائمی که در این قسمت از آن‌ها نام می‌بریم، زنگ خطری هستند که با مشاهده هر کدام از آن‌ها باید استرس‌تان را جدی گرفته و آن را مدیریت کنید. این علائم عبارتند از:

• احساس سرماخوردگی دائم
• درد عمومی بدن
• سردرد
• ریفلاکس معده
• افزایش یا کاهش قابل ملاحظه‌ی اشتها
• گرفتگی یا تنش عضلات صورت، گردن و یا شانه
• مشکلات خواب
• تپش قلب
• سرد شدن و عرق کردن پاها
• خستگی ذهنی و خستگی جسمی
• لرزش در قسمت‌های مختلف بدن
• افزایش یا کاهش وزن بدن
• اسهال
• ناراحتی معده
• مشکلات جنسی

مدیریت و درمان استرس

استرس مثبت و سالم نیازی به درمان ندارد و برای انسان لازم است اما زمانی که به استرس منفی تبدیل می‌شود، باید مدیریت یا درمان شود. برای درمان اضطراب کافی است:

1. مثبت نگاه کنید.
2. تکنیک‌های آرامش بخش مانند مدیتیشن، یوگا و تای‌چی را امتحان کنید.
3. غذای سالم میل کنید.
4. به اهداف زندگی‌تان فکر و برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
5. زمانی را به تفریحات و کارهای مورد علاقه خود اختصاص دهید.
6. دوستانی را پیدا کنید که بتوانند شما را درک کنند و با آن‌ها صحبت کنید.
7. استفاده از مواد مخدر، دخانیات و الکل راه قابل اعتمادی برای کاهش استرس نیست.
8. با یک روان‌شناس درباره اضطراب خود و دلایل آن صحبت کنید.

منابع:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/articles/11874-stress
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/145855.php