ژنژیویت یا التهاب لثه چیست و چطور این تورم را کاهش دهیم؟
آشنایی با التهاب لثه (Gingivitis)
ژنژیویت، التهاب لثه و مرحله اولیه بیماری لثه است. ژنژیویت یا التهاب لثه به حالتی گفته می‌شود که پلاک‌های دندانی در خط لثه تجمع پیدا می‌کنند و باعث تحریک لثه و حساس شدن آن می‌شوند که گاهی منجر به خونریزی می‌شود. اگر این پلاک‌ها را هر روز با مسواک یا نخ دندان پاک نکنید به مرور سفت‌تر شده و به ماده‌ای غیرقابل برداشت به نام جرم (رسوب دندانی) تبدیل می‌شود.
عوامل ایجاد کننده تورم و التهاب لثه
تورم لثه مرحله اول بیماری پریودنتال می‌باشد، پریودنتال تورم و عفونت بافت نگهدارنده دندان است. این بیماری می‌تواند لثه‌ها و استخوان فک را درگیر کند. تورم در نتیجه‌ی اثرات کوتاه مدت رسوبات پلاک یا جرم روی دندان‌ها ایجاد گردد، پلاک یک ماده چسبنده، متشکل از باکتری‌ها، مخاط و مواد غذایی است که در قسمت‌های خارجی دندان تشکیل می‌شود، پلاک هم‌چنین عامل اصلی پوسیدگی دندان نیز می‌باشد.
اگر پلاک برداشته نشود تبدیل به ماده سختی به نام تارتار یا باره دندان می‌شود که در قسمت پایین و تهِ دندان جمع می‌شود. پلاک و تارتار، لثه را بیمار و ملتهب می‌کند، باکتری‌های موجود در پلاک و جرم دندانی، سمی تولید می‌کنند که باعث تورم لثه می‌شود.
عواملی که احتمال تشکیل پلاک را افزایش می‌دهند
- برخی عفونت‌ها و بیماری‌های کلی بدن
- ضعف بهداشت دهان و دندان
- بارداری
- دیابت کنترل نشده
- دندان‌های ناهموار، لبه‌های خشن دندان پر شده، پروتزهای دندانی نامناسب یا آلوده
- استفاده از داروهای خاص مثل بیسموت، فنیتویین و قرص‌های ضد بارداری
بسیاری از مردم، درجات مختلف تورم لثه را دارند، تورم لثه در مرحله بلوغ به خاطر هورمون‌ها، شایع است.
نشانه‌های التهاب و تورم لثه
- خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان
- رنگ لثه، قرمز روشن یا قرمز مایل به بنفش است
- لثه‌ها وقتی لمس می‌شوند دردناک هستند
- زخم دهان
- تورم لثه
- ظاهر براق لثه‌ها
آزمایشات بررسی التهاب لثه یا ژنژیویت
پزشک، دهان شما را برای یافتن لثه متورم، نرم و قرمز رنگ بررسی خواهد کرد. لثه‌های متورم معمولا دردناک نیستند، ممکن است در بُنِ دندان‌ها پلاک و جرم قابل رویت باشد. دندانپزشک برای تخمین شدت تورم لثه و تشخیص این که آیا این یک تورم ساده است یا پریودنتیت، از یک probe یا میله جراحی استفاده می‌کند.
پریودنتیت شکل پیشرفته تورم لثه است که در آن استخوان‌ها هم درگیر شده‌اند. در اغلب موارد آزمایشات بیشتری مورد نیاز نیست اما گاهی اوقات اگر تخریب به بافت‌های نگهدارنده دندان رسیده باشد عک‌سبرداری با اشعه ایکس مورد نیاز است.
درمان تورم، التهاب و قرمزی لثه
هدف از درمان کم کردن التهاب و از بین بردن پلاک و جرم(تارتار) دندان است. دندانپزشک دندان‌های شما را جرم‌گیری و پاک خواهد کرد، برای جرم‌گیری از ابزار مختلفی استفاده می‌شود. پس از جرم‌گیری باید از دهان و دندان مراقب بهداشتی شود.
دندانپزشک روش صحیح استفاده از نخ دندان و مسواک را به شما نشان خواهد داد. علاوه بر استفاده از مسواک و نخ دندان، ممکن است دندانپزشک این موارد را تجویز کند:
- تمیز کردن و جرم‌گیری دندان‌ها، هر شش ماه یکبار، در صورت ابتلا به بیماری لثه به دفعات بیشتر
- استفاده از دهانشویههای ضد باکتری
- تعویض لوازم مرتبط با بهداشت دندان و ارتودونسی
- درمان هر نوع بیماری دیگر که بر سلامت دهان و دندان موثر است
برخی از مردم هنگام برداشتن پلاک‌ها و تارتار دندان حس ناخوشایندی دارند، خونریزی و احساس ناراحتی و درد لثه‌ها بعد از تمیز کردن و جرم‌گیری حرفه‌ای، باید حداکثر یک تا دو هفته بعد، با مراقب‌های دهان و دندان مناسب در خانه از بین برود.
استفاده از آب نمک گرم و دهان‌شویه ضدباکتری به کاهش تورم لثه‌ها کمک می‌کند. دارهای ضد التهاب هم ممکن است مفید باشد، باید در طول زندگی مراقب بهداشت دهان و دندان خود باشید تا درگیر بیماری لثه نشوید یا در صورت ابتلا این بیماری عود نکند.
عوارض احتمالی التهاب لثه
- برگشت تورم لثه
- پریودنتیت
- عفونت، آبسه لثه یا استخوان فک
- زخم حاد لثه
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه شود؟
در صورت متورم و قرمز شدن لثه‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید، خصوصا اگر بیش از 6 ماه از مراجعه به دندانپزشک گذشته باشد.
جلوگیری از التهاب لثه یا ژنژیویت
رعایت بهداشت دهان، بهترین راه پیشگیری است. حداقل روزی دوبار مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید. ممکن است پزشک برای شما بعد هر بار غذا خوردن و قبل خواب، مسواک و نخ دندان تجویز کند. از دندانپزشک خود بخواهید روش درست استفاده از نخ دندان و مسواک را به شما نشان دهد.
ممکن است برای شما جرم‌گیری دندان‌ها تجویز شود زیرا در خانه نمی‌توان پلاک‌ها و تارتارها را از بین برد، حتی با وجود مسواک و نخ دندان، دهانشویههای ضد جرم و ضد باکتری نیز ممکن است تجویز شوند.
منابع:
زهره دباغ
ترجمه کلمات جدید برای من مثل سرک کشیدن به دنیای جدید دیگری است. هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
