آشنایی با بیماری کولیت روده | علائم، انواع، علل و درمان

کولیت روده یا کولیت زخمی یا کولیت اولسراتیو موضوع این نوشتار است. در ادامه در مورد چیستی این بیماری، علائم، علل و روش‌های درمان آن صحبت خواهیم کرد. سعی بر آن خواهد بود که نوشتار ساده، مختصر و قابل فهم باشد. اگر موضوع یا موضوعاتی در ارتباط با کولیت روده یا کولیت زخمی برای شما مبهم هستند و به دنبال حل این ابهامات هستید، یا اگر از کولیت زخمی چیزی نمی‌دانید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

کولیت روده چیست؟

کولیت روده یا کولیت زخمی یک بیماری التهابی روده است که باعث التهاب و زخم‌های مزمن در دستگاه گوارش می‌شود. کولیت زخمی یا کولیت روده بر روی پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) و هم‌چنین راست روده (رکتوم) تأثیر گذاشته و علائم آن معمولاً به مروز زمان و به تدریج ایجاد می‌شوند و نه به صورت ناگهانی.

این بیماری گاه می‌تواند خطرناک باشد و مشکلاتی را در پی داشته باشد. متأسفانه در حال حاضر درمانی قطعی برای کولیت روده وجود ندارد، اما برخی روش‌ها وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان علائم این بیماری را کنترل نمود و حتی بهبودی طولانی‌مدت را سبب شد. ضمناً این امید وجود دارد که در آینده درمانی قطعی برای این بیماری پیدا شود.

علائم کولیت روده

علائم کولیت روده متفاوت‌اند و بستگی به شدت بیماری و مکانی که بیماری در آن‌جا رخ داده دارند. اما در کل، علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• اسهال (در اغلب موارد همراه با خون و چرک)
• درد شکم
• خون‌ریزی به هنگام دفع
• احساس نیاز شدید برای دفع
• ناتوانی در عمل دفع (در عین نیاز شدید به دفع)
• کاهش وزن
• خستگی
• تب
• عدم رشد (در کودکان)

اکثر افرادی که به کولیت روده مبتلا هستند، علائم خفیف تا متوسط دارند.

انواع کولیت روده

عموماً پزشکان کولیت روده را بر حسب مکانی که بیماری در آن رخ داده دسته‌بندی می‌کنند. این دسته‌ها به قرار زیر هستند:

1. السراتیو پراکتیتیس: این نوع التهاب به راست روده (رکتوم) محدود می‌شود. این نوع کولیت ممکن است فقط خود را در خون‌ریزی نشان دهد. ضمناً این نوع از کولیت خیلی شدید نیست و عموماً پس از مدتی بهبود می‌یابد.
2. پروکتوسیگموییدیتیس: این نوع از کولیت، راست روده و پایینِ روده بزرگ (کولون سیگمویید) را شامل می‌شود. علائم آن عبارت‌اند از خون‌ریزی، گرفتگی شکمی و درد.
3. کولیت سمت چپ: این التهاب، راست روده، کولون سیگمویید و کولون نزولی را شامل می‌شود. علائم آن عبارت‌اند از: درد در سمت چپ، خون‌ریزی، اسهال و کاهش وزن.
4. پانکولیتیس: این نوع از التهاب، اغلب کلِ کولون را دربر می‌گیرد. علائم آن اسهال، خون‌ریزی، خستگی، گرفتگی شکم و کاهش وزن قابل توجه هستند.
5. کولیت شدید یا بدخیم: این نوع کولیت بسیار شدید است، اما در عین حال نادر است و باعث درد شدید، اسهال فراوان، خون‌ریزی، تب و ناتوانی در غذا خوردن می‌شود.

   

علل کولیت روده

متأسفانه علت دقیق کولیت روده هنوز مشخص نیست. در گذشته رژیم غذایی و استرس را دو علت اصلی کولیت روده می‌دانستند، اما در حال حاضر پزشکان بر این باور اند که این دو علت صرفاً عوامل تشدید کننده‌ی کولیت هستند و نه علل اصلی.

اما در حال حاضر باور این است که یکی از عللی که می‌تواند موجب بروز کولیت شود،  بد عمل کردن سیستم ایمنی است. یعنی هنگامی که سیستم ایمنی سعی می‌کند با یک ویروس یا باکتری مبارزه کند، گاه به اشتباه دستگاه گوارش را مورد حمله قرار می‌دهد. افزون بر این، به نظر می‌رسد که وراثت نیز یکی دیگر از علل کولیت روده است. با این حال، کم نیستند کسانی که به کولیت روده مبتلا هستند و هیچ گونه سابقه‌ی خانوادگی ندارند.

عوامل خطر کولیت زخمی

فارغ از موارد فوق، برخی موارد هستند که از آن‌ها می‌توان به عنوان عوامل خطر نام برد. این موارد عبارت‌اند از:

1. سن: کولیت زخمی در بسیاری مواقع قبل از سن 30 سالگی شروع می‌شود، هر چند که در افراد بالای 30 سال نیز ممکن است بروز کند.
2. قوم و نژاد: سفیدپوستان بیش از دیگران به این بیماری مبتلا می‌شوند. البته این به معنای آن نیست که سایر قوم‌ها و نژادها از این بیماری مصون هستند.
3. سابقه‌ی خانوادگی: کسانی که در اقوام درجه یک‌شان سابقه‌ی بروز کولیت وجود داشته، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کولیت زخمی هستند.

درمان کولیت روده

درمان کولیت روده عمدتاً بر روی کنترل علائم و کاهش شدت آن‌ها تمرکز دارد. برای درمان، عموماً از ترکیب رژیم غذایی، دارو و حتی عمل جراحی استفاده می‌شود.

1- رژیم غذایی:

برخی مواد غذایی هستند که وضعیت کولیت روده را بدتر می‌کنند، بنابراین باید از مصرف این مواد غذایی در دوران ابتلا به کولیت روده اجتناب شود. مثلاً برخی از مبتلایان دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و در صورتی که لبنیات مصرف کنند ممکن است علائم کولیت‌شان تشدید شوند. بنابراین در چنین شرایطی پزشک از بیمار می‌خواهد که از مصرف لبنیات دوری کند. غذاهای آماده، لوبیا، باقلا و برخی از غذاها که فیبر بالایی دارند مانند ذرت نیز ممکن است موجب بدتر شدن اوضاع کولیت روده شوند.

2- دارو:

پزشک ممکن است انواع مختلفی از داروها را تجویز کند از جمله:

• آنتی بیوتیک‌ها (برای مبارزه با عفونت)
• آمینو سالیسیلات‌ها (برای کاهش التهاب)
• و ...

3- عمل جراحی:

در صورتی که سایر درمان‌ها مفید واقع نشوند و هم‌چنین کولیت از نوع بدخیم و شدید باشد، ممکن است پزشک از عمل جراحی استفاده کند.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ulcerative-colitis/symptoms-causes/syc-20353326
2. https://www.webmd.com/ibd-crohns-disease/ulcerative-colitis/what-is-ulcerative-colitis#2