نگاهی جامع به بیماری باکتریایی تب مالت Brucellosis از بیماری‌های مشترک انسان و حیوانات

تب مالت یا بروسلوزیس Brucellosis چیست

تب مالت یا بروسلوزیس Brucellosis یک عفونت باکتریایی است که از حیوان به انسان منتقل می‌شود. انتقال معمولا از طریق مصرف شیر، پنیر و سایر محصولات لبنی پاستوریزه نشده صورت می‌گیرد. در برخی موارد نادر، باکتری عامل تب مالت می‌تواند از طریق انتشار در هوا یا تماس مستقیم با حیوان آلوده نیز منتقل شود.

علائم تب مالت شامل تب، درد مفاصل و احساس خستگی شدید است. این عفونت معمولا از طریق مصرف آنتی بیوتیک‌ها به طور موثری درمان می‌شود. درمان معمولا چند هفته تا چند ماه زمان می‌برد، اما عود بیماری چیزی غیرطبیعی نیست.

هرچند تب مالت در کشورهای پیشرفته به ندرت اتفاق می‌افتد، هر ساله صدها هزار مورد تب مالت در سرتاسر دنیا گزارش می‌شود. پرهیز از مصرف محصولات لبنی غیر پاستوریزه و رعایت احتیاط در مواجه با حیوانات، چه در محیط دامداری و چه در آزمایشگاه‌ها، می‌تواند از ایجاد عفونت تب مالت جلوگیری کند.

علت ایجاد تب مالت

تب مالت، بسیاری از حیوانات وحشی و اهلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گاو، بز، گوسفند، خوک، سگ، شتر، گراز وحشی و گوزن شمالی از جمله حیواناتی هستند که می‌توانند میزبان باکتری عامل تب مالت باشند. شکلی از تب مالت وجود دارد که می‌تواند فوک، مارماهی و برخی وال‌ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. انتقال باکتری از حیوان به انسان از سه طریق می‌تواند اتفاق بی‌افتد:

1- مصرف لبنیات خام

باکتری بروسلا موجود در شیر حیوانات آلوده می‌تواند از طریق مصرف شیر، بستنی، پنیر و کره پاستوریزه نشده به انسان منتقل شود. هم‌چنین این باکتری از طریق مصرف گوشت خام یا نیم پز حیوان آلوده نیز به انسان منتقل شود.

2- استنشاق

باکتری بروسلا به راحتی در هوا پراکنده می‌شود. کشاورزان، کارکنان آزمایشگاه‌ها و کارکنان کشتارگاه‌ها می‌توانند این باکتری را از طریق تنفس هوای آلوده وارد بدن خود کنند.

3- تماس مستقیم

باکتری در خون، اسپرم و جفت حیوان آلوده وجود دارد و می‌تواند از طریق بریدگی و سایر جراحات وارد جریان خون انسان شود. این باکتری از طریق تماس‌های معمول با حیوانات، مثل لمس، قشو کردن و بازی کردن، منتقل نمی‌شود. به ندرت پیش می‌آید باکتری از طریق حیوانات خانگی به انسان منتقل شود. با این حال، افرادی که به هر دلیلی دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند (کودکان، سالمندان، معتادین، زنان باردار، افراد آلوده به ویروس HIV) باید از تماس با سگ‌هایی که حامل باکتری بروسلا هستند اجتناب کنند.

تب مالت معمولا در بین انسان‌ها مسری نیست، اما در برخی موارد، زنان مبتلا به این عفونت می‌توانند در حین زایمان و شیر دادن باکتری را به فرزند خود انتقال دهند. در برخی مواقع، تب مالت می‌تواند از طریق رابطه جنسی، انتقال خون و پیوند مغز استخوان نیز بین افراد منتقل شود.

مناطق پرخطر دنیا

تب مالت در ایالات متحده آمریکا شیوع بسیار کمی دارد. اما در برخی مناطق دنیا این عفونت شیوع زیادی دارد، از جمله:

• اطراف دریای مدیترانه
• اروپای شرقی
• آمریکای لاتین
• آسیا
• آفریقا
• کارائیب
• خاورمیانه

افرادی که در این مناطق زندگی می‌کنند یا قصد سفر به این مناطق را دارند باید مراقب باشند. افرادی که قصد مصرف پنیر بز پاستوریزه نشده را دارند، این پنیر به نام پنیر روستا نیز معروف است. پنیر بز پاستوریزه نشده نخستین بار از مکزیک وارد آمریکا شد و بعد از آن مشخص شد با بسیاری از موارد تب مالت ایجاد شده در ایالات متحده آمریکا مرتبط است.

چه کسانی در خطر ابتلا به تب مالت هستند؟

افرادی که با حیوانات یا خون آلوده سر و کار دارند بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری تب مالت هستند. افرادی مانند:

• دامپزشکان
• کشاورزان و دامپروران
• چوپانان
• کارکنان کشتارگاه‌ها
• شکارچیان
• میکروبیولوژیست‌ها

علائم تب مالت

پس از ورود باکتری بروسلا به بدن، علائم تب مالت هر زمانی ممکن است بروز کنند، گاهی تنها چند روز بعد و گاهی چند ماه بعد. علائم معمولا مشابه علائم آنفلوانزا هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• تب
• احساس سرما
• کاهش اشتها
• تعرق
• ضعف
• خستگی
• درد در مفاصل، عضلات و پشت بدن
• سردرد

علائم تب مالت به مدت چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند و سپس دوباره بازمی‌گردند. در برخی افراد، تب مالت می‌تواند مزمن شود و علائم آن برای سال‌ها در بدن بماند، حتی پس از درمان. علائم بلند مدت شامل خستگی، تب راجعه، آرتروز، اندوکاردیت و اسپاندیلیتیس (ورم مفاصل ستون فقران) باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

تشخیص تب مالت می‌تواند دشوار باشد، بخصوص اگر عفونت در مراحل اولیه خود باشد، در این زمان علائم عفونت بسیار شبیه به سایر عفونت‌ها، مثل آنفلوانزا است. چنانچه ناگهان تب شما بالا رفت، احساس درد مفصل یا خستگی غیرطبیعی داشتید، یا تب شما به مدت طولانی پایدار ماند به پزشک مراجعه کنید.

شرایط ناشی از تب مالت

تب مالت می‌تواند هر بخشی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله دستگاه تنفسی، کبد، قلب و سیستم عصبی مرکزی. تب مالت مزمن ممکن است تنها در یک ارگان یا چندین ارگان باعث بروز مشکلات جدی شود. مشکلات محتمل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1- عفونت بخشی داخلی قلب (اندوکاردیت)

یکی از خطرناک‌ترین مشکلات ناشی از تب مالت. اندوکاردیت در صورت عدم درمان می‌تواند باعث بروز آسیب یا تخریب دریچه میترال و در نهایت منجر به مرگ ناشی از تب مالت شود.

2- آرتروز (ورم مفاصل)

عفونت مفاصل از طریق درد، سفت شدگی و تورم مفاصل، بخصوص مفصل زانو، باسن، مچ دست و ستون فقرات خود را نشان می‌دهد. التهاب ستون فقرات می‌تواند بسیار جدی باشد و گاهی عواقب ناشی از آن برای همیشه با فرد باقی بماند.

3- التهاب و عفونت بیضه‌ها

باکتری بروسلا می‌تواند منجر به عفونت اپیدیدیمیس (مجرای انتقال دهنده اسپرم) شود. از این قسمت عفونت در سایر بخش‌های بیضه گسترش می‌یابد و منجر به تورم و درد گاها شدید در بیضه می‌شود.

4- التهاب و عفونت طحال و کبد

تب مالت ممکن است بر کبد و طحال نیز اثر بگذارد و منجر به افزایش اندازه آن‌ها شود.

5- عفونت سیستم عصبی مرکزی

مشکلات ناشی از تب مالت در بخش سیستم عصبی مرکزی ممکن است منجر به مرگ بیمار شود، این مشکلات عبارتند از: مننژیت و انسفالیت. مننژیت عبارت است از التهاب غشا مغز و نخاع. انسفالیت نیز التهاب بخش اصلی مغز است.

جلوگیری از ابتلا به تب مالت

به منظور جلوگیری از ایجاد تب مالت اقدامات زیر توصیه می‌شوند:

1- پرهیز از مصرف لبنیات پاستوریزه نشده

بهترین روش برای جلوگیری از ایجاد تب مالت اجتناب از مصرف شیر، بستنی، پنیر و کره غیر پاستوریزه است، مهم نیست منبع این محصولات کجاست، در هر صورت پاستوریزاسیون لبنیات ضروری است.

2- پخت کامل گوشت

پخت گوشت را تا زمانی که دمای بخش داخلی آن به 63 تا 74 درجه سانتی‌گراد برسد ادامه دهید. زمانی که خارج از خانه غذا می‌خورید گوشت خود را حداقل با میزان پختگی متوسط سفارش دهید.

3- از دستکش استفاده کنید

اگر دامپزشک، کشاورز، شکارچی یا از کارکنان کشتارگاه هستید در هنگام لمس حیوان بیمار یا مرده، بافت حیوان یا در زمان کمک به زایمان حیوان از دستکش پلاستیکی استفاده کنید.

4- واکسیناسیون حیوانات اهلی

این کار به جلوگیری از رشد باکتری بروسلا در بدن حیوان کمک می‌کند. اما از آنجایی که واکسن تب مالت شامل باکتری زنده است باید مراقب باشید اگر در هنگام واکسیناسیون از طریق ایجاد جراحت با سوزن به باکتری آلوده شده‌اید حتما باید تحت درمان قرار بگیرید.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/brucellosis/symptoms-causes/syc-20351738