MCHC در برگه آزمایش خون نشانه چیست؟

غلظت متوسط هموگلوبین در سلول قرمز (MCHC) یکی از مقادیر آزمایشگاهی است که در آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی یا (CBC) یافت می‌شود که میانگین غلظت هموگلوبین را در حجم معینی از گلبول‌های قرمز نشان می‌دهد. هموگلوبین همان پروتئین سازنده رنگ سلول‌های قرمز خونی می‌باشد، بنابراین غلظت بالاتر هموگلوبین با MCHC زیاد باعث می‌شود سلول‌ها تیره‌تر (هایپرکرومیک) به نظر برسند و غلظت کم با MCHC پایین باعث می‌شود که آنها روشن‌تر (هیپوکرومیک) دیده شوند.

مقدار MCHC در تشخیص کم خونی مفید است، اما در کنار آن از شمارش گلبول‌های قرمز (RBC) و سایر شاخص‌های گلبول قرمز مانند MCV و RDW استفاده می‌شود.

علاوه بر این موارد نقش MCHC در ارزیابی اختلالات خونی، حتی در صورت طبیعی بودن شمارش گلبول‌های قرمز (در شخصی که کم خونی ندارد) می‌تواند مفید واقع شود، مانند کمک به پزشکان در پیش‌بینی‌های بعد از حمله قلبی و موارد دیگر.

هدف از تست MCHC

از آنجا که غلظت متوسط هموگلوبین بدن (MCHC) به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود، این آزمایش هر زمان که یک تست CBC انجام شود به عنوان یک نتیجه گزارش خواهد شد. این آزمایش ممکن است شامل یک غربالگری روتین سلامتی و یا در هنگام تشخیص، درمان و پیگیری طیف گسترده‌ای از شرایط پزشکی باشد.

دلایلی که ممکن است پزشکان به طور ویژه نتایج MCHC مورد بررسی قرار دهند شامل موارد زیر می‌باشد:

• زمانی که علائم کم خونی وجود داشته باشد مانند خستگی، پوست رنگ پریده یا سرگیجه
• هنگام جستجوی دلایل مختلف کم خونی (هنگامی که تعداد گلبول‌های قرمز خون فرد (RBC) و یا سطح هموگلوبین کم باشد)
• در هنگام پیش‌بینی وضعیت پزشکی مانند سکته قلبی یا سرطان ریه

معنی MCHC

متوسط غلظت هموگلوبین در بدن با اندازه گیری غلظت هموگلوبین در سلول‌ها به دست می‌آید.

از آنجا که هموگلوبین مولکولی است که اکسیژن به آن متصل می‌شود، MCHC اندازه گیری شده میانگین ظرفیت حمل اکسیژن سلول‌های قرمز خون در بدن را نشان می‌دهد.

کم بودن MCHC (هیپوکرومیک) بدین معنی است که غلظت کمتری از هموگلوبین در حجم معینی از گلبول‌های قرمز وجود دارد و از این رو، کاهش ظرفیت حمل اکسیژن به بافت‌ها وجود خواهد داشت. به این معنی که ظرفیت حمل اکسیژن گلبول‌های قرمز طبیعی است، اما در صورت عدم وجود گلبول‌های قرمز کافی ممکن است با نقص همراه باشد.

محدودیت‌ها

چند محدودیت می‌تواند بر دقت خواندن MCHC تأثیر بگذارد از جمله:

1- پس از انتقال خون:

از آنجایی که پس از انتقال خون، ترکیبی از سلول‌های اهدایی به علاوه سلول‌های قرمز خون طبیعی فرد همراه خواهد بود، MCHC در چنین شرایطی نمی‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد سلول‌های قرمز خون اصلی موجود ارائه دهد.

2- کم خونی ترکیبی:

اگر فرد دارای دو نوع مختلف کم خونی باشد که به سطوح مختلف MCHC منجر می‌شود، مطالعه در مورد مقادیر این کمیت در تشخیص نوع کم خونی مفید نخواهد بود. به عنوان مثال، اگر فردی مبتلا به ترکیبی از کم خونی فقر آهن (که باعث کمبود MCHC می‌شود) و اسفروسیتوز (که تمایل به ایجاد MCHC زیاد دارد) باشد، ممکن است MCHC طبیعی داشته باشد.

شرایط نشان دهنده سطح نادرست هموگلوبین یا هماتوکریت

از آنجایی که MCHC با استفاده از هموگلوبین و هماتوکریت محاسبه می‌شود، هر عاملی که به طور کاذب شمار این مقادیر را کاهش یا افزایش دهد نتیجه MCHC نادرستی را ارائه خواهد داد. به عنوان مثال، هایپرلیپیدمی (افزایش سطح کلسترول یا تری گلیسیرید)، هایپربیلیروبینمی (بالا رفتن سطح بیلی‌روبین در خون مانند بیماری کبد) و جسبیدن خود به خودی سلول‌ها باعث می‌شود که سطح هماتوکریت به طور اشتباه بالا بوده و سطح هموگلوبین به طور کاذب پایین باشد.

با همولیز (شکستن گلبول‌های قرمز)، هموگلوبین آزاد در پلاسما که از گلبول‌های قرمز خون شکسته باقی مانده است نیز باعث نتایج غیرطبیعی خواهد شد و MCHC به اشتباه افزایش را نشان خواهد داد.

تست‌های مشابه

میانگین هموگلوبین بدنی (MCH) میانگین توده هموگلوبین در گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند. اگر چه این نام بسیار شبیه به MCHC است، با این حال در واقع اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که بیشتر شبیه MCV است (میانگین حجم هموگلوبین یا MCV که بر میزان هموگلوبین در سلول تأثیر می‌گذارد).

بسیاری از پزشکان، MCH از نظر شاخص‌های گلبول‌های قرمز با کمترین میزان کمک کنندگی می‌دانند بنابراین در این حالت در ابتدا به نتیجه MCV نگاه می‌کنند. در مقایسه با MCHC، MCH آزمایش بسیار بهتری برای تشخیص هیپوکرومیک است.

تست‌های تکمیلی

علاوه بر MCHC، شمارش کامل خون شامل اطلاعاتی از تعداد کل گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها و هم‌چنین سایر شاخص‌های گلبول قرمز است:

1- میانگین حجم گلبول قرمز (MCV):

اندازه گیری میانگین اندازه ​​گلبول‌های قرمز اندازه گیری می‌نماید.

2- وسعت توزیع گلبول‌های قرمز (RDW):

عددی است که نشان دهنده تغییر در اندازه‌های گلبول‌های قرمز است.

3- متوسط هموگلوبین گلبولی (MCH):

میانگین هموگلوبین در گلبول‌های قرمز است.

علاوه بر این، آزمایش‌های دیگری ممکن است مانند اسمیر خون محیطی برای مورفولوژی و شمارش رتیکولوسیت‌ها انجام شود و در صورت مشخص شدن، ارزیابی آهن، میزان ویتامین B12 و موارد دیگر ممکن است برای روشن شدن اطلاعات بیشتر موجود در CBC مورد نیاز باشد.

خطرات

مشابه با هر آزمایش دیگری، برخی از خطرات احتمالی در زمان انجام CBC نیز وجود دارد، از جمله خطر خون‌ریزی جزیی، کبودی و عفونت.

قبل از آزمایش

هیچ محدودیتی در رژیم یا داشتن فعالیت قبل از انجام آزمایش CBC وجود ندارد.

محدوده مرجع

مقدار طبیعی MCHC می‌تواند تا حدودی بین آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد اما معمولاً بین 32 تا 36/3 است. بعضی از آزمایشگاه‌ها محدوده کمتری از حد طبیعی دارند، به عنوان مثال بین 4/33 و 5/35.

MCHC از هموگلوبین و هماتوکریت محاسبه می‌شود، بنابراین هر عملی که بتواند در این اعداد تغییر ایجاد کند می‌تواند نتایج نادرستی از MCHCرا نشان دهد. نتایج هم‌چنین پس از انتقال خون ممکن است دستخوش تغییر گردند (آنها ویژگی‌های سلول‌های انتقال داده شده را همراه با سلول‌های شخصی خود فرد نشان می‌دهند).

MCHC طبیعی

MCHC ممکن است با بسیاری از انواع کم خونی همراه باشد مانند:

• کم خونی به دنبال از دست دادن خون
• کم خونی ناشی از بیماری کلیوی
• کم خونی مخلوط
• نارسایی مغز استخوان
• کم خونی همولیتیک (انواع مختلف)

علل MCHC کم

هنگامی که MCHC مقادیر کمی را نشان را می‌دهد (مگر اینکه نتیجه به دلیل یکی از محدودیت‌هایی که قبلاً ذکر شد نادرست نباشد)، بدین معنی است که گلبول‌های قرمز از مقدار کافی هموگلوبین برخوردار نیستند. دلایل احتمالی عبارتند از:

• کمبود آهن (با کم خونی یا بدون آن)
• مسمومیت با سرب
• تالاسمی (بتا تالاسمی، آلفا تالاسمی و تالاسمی میانه)
• کم خونی سیدروبلاستیک
• کم خونی ناشی از بیماری مزمن

MCHC پایین بدون کم خونی با نتایج ضعیف در افراد تحت مراقبت فشرده همراه است. هم‌چنین ممکن است نشان دهنده فقر آهن قبل از بروز کم خونی باشد.

علل MCHC بالا

MCHC بالا بدین معنی است که هموگلوبین بیش از حد معمول در سلول‌های خونی متمرکز بوده و ممکن است از چند طریق ایجاد شود. به عنوان مثال، غلظت هموگلوبین در سلول‌های خونی تجزیه شده افزایش می‌یابد. MCHC اغلب در افرادی که سیگار می‌کشند افزایش یافته است. MCHC ممکن است به دلیل بیماری آگلوتینین سرد به صورت کاذب افزایش یابد.

علل بالقوه ابتلا به MCHC بالا با کم خونی عبارتند از:

• کم خونی همولیتیک خود ایمنی (به دلیل دارویی، شرایط خود ایمنی و موارد دیگر)
• اسفروسیتوز ارثی
• سوختگی‌های شدید
• بیماری کبد
• پرکاری تیروئید
• بیماری آنمی سلول داسی شکل (هموزیگوت)
• بیماری هموگلوبین C

استفاده از MCHC با سایر شاخص‌های گلبول قرمز

نتایج MCHC در ارتباط با سایر شاخص‌های گلبولهای قرمز، بویژه متوسط ​​حجم گلبول‌های قرمز (MCV)، بسیار مفید می‌باشد.

به عنوان مثال، MCHC کم و MCV کم می‌تواند نشانگر کم خونی فقر آهن، تالاسمی، کم خونی سیدروبلاستیک یا مسمومیت با سرب باشد. MCHC بالا و MCV پایین می‌تواند نشان دهنده اسفروسیتوز یا بیماری آنمی سلول داسی شکل باشد.

MCHC معمولی و MCV بالا می‌تواند به معنی کمبود ویتامین B12 یا فولات یا بیماری کبد باشد.

سایر آزمایشاتی که در طبقه‌بندی کم خونی‌ها می‌تواند مفید باشد

علاوه بر شمارش خون و شاخص‌های گلبول‌های قرمز، آزمایش‌های اضافی که ممکن است مورد نیاز باشد شامل:

1- اسمیر خون محیطی با مورفولوژی:

یک اسمیر محیطی شامل مشاهده نمونه خون در زیر میکروسکوپ می‌باشد. این روش به تکنسین اجازه می‌دهد تا سایر تغییرات گلبول‌های قرمز خون که ممکن است با کم خونی مانند سلول‌های هدف، سلول‌های قرمز خون هسته‌ای شده و غیره همراه باشد را بطور مستقیم مشاهده کند.

2- بررسی آهن:

میزان اتصال آهن و آهن به سرم و یا سطح فریتین می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد ذخایر آهن ارائه نموده و می‌تواند به تفکیک کمبود آهن از سایر کم خونی‌های مرتبط با MCHC پایین کمک کند.

3- سطح ویتامین B12:

سطح ویتامین B12 در یافتن کم خونی پرنشیوز می‌تواند مفید باشد.

4- آسپیراسیون مغز استخوان و یا بیوپسی:

در برخی موارد ممكن است یك نمونه‌گیری از مغز استخوان برای ارزیابی ظاهر سلول‌های خونی در مغز استخوان و ذخایر آهن مورد نیاز باشد.

MCHC در شرایط پزشکی غیر از کم خونی

از نظر تاریخی، شاخص‌های گلبول‌های قرمز در درجه اول برای توصیف کم خونی مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما این مقدار ممکن است حتی در صورت عدم وجود علائم کم خونی، اطلاعات مهمی را ارائه دهد.

یک مطالعه نشان داد که MCHC در تخمین پیش آگهی بعد از انفارکتوس میوکارد می‌تواند مفید واقع شود. در این تنظیم، به نظر می‌رسد MCHC به عنوان یک ارزیابی مستقل از پیش آگهی کوتاه مدت و بلند مدت بعد از سکته قلبی است.

یک MCHC پایین هم‌چنین ممكن است بقای سرطان ریه را نیز پیش‌بینی كند. در افرادی که برای جراحی سرطان ریه تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، افرادی که کم خون نبوده‌اند اما MCHC پایین‌تری داشتند، از میزان بقای ضعیف‌تری (با ضریب 42 درصد) نسبت به افرادی که دارای MCHC نرمال بودند، برخوردار بودند.

علاوه بر شرایط جسمی، MCHC ممکن است در ارزیابی سلامت روان نیز نقش داشته باشد. یک مطالعه نشان داد که MCHC در پیش‌بینی خطر ابتلا به افسردگی در آینده نیز می‌تواند مفید واقع شود.

منابع:

1. https://www.verywellhealth.com/mean-cell-hemoglobin-concentration-4584155