از بیماری هپاتیت ب و علائم آن چه می‌دانید؟

هپاتیت ب چیست؟

هپاتیت ب یا HBV نوعی عفونت ویروسی است که با اثر گذاشتن بر روی کبد بیمار منجر به بیماری‌های حاد یا مزمن کبد شده و بنابراین به صورت بالقوه حیات فرد را تهدید می‌کند. ویروس هپاتیت ب یک ویروس کوچک DNA است که دارای ظاهر غیرمعمولی، مشابه رتروویروس‌هایی مانند HIV می‌باشد. این ویروس قادر است در سلول‌های آلوده دوام آورد و در نتیجه می‌تواند تکثیر شده و یک بیماری مزمن را ایجاد نماید. در حقیقت خطر بیماری هپاتیت ب این است که این بیماری می‌تواند منجر به طیف وسیعی از بیماری‌های کبدی مانند سیروز و سرطان کبد گردد.

در حال حاضر حدود 300 میلیون نفر در جهان به هپاتیت B مبتلا هستند. در سال 2015 در حدود 887.000 نفر در سراسر جهان بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند. آن‌چه در مورد این بیماری ایجاد هراس می‌کند آن است که هپاتیت B، 50 تا 100 برابر عفونی‌تر از HIV است و بدتر از آن این‌که هر دوی این عفونت‌ها تقریباً به یک میزان شیوع دارند. این بیماری از طریق خون آلوده، به فرد منتقل می‌شود و بد ماجرا اینجاست که ویروس هپاتیت ب می‌تواند پیش از انتقال به بدن بیمار برای روزها بیرون از بدن موجود زنده زندگی کند. این بیماری درمانی ندارد اما روش‌هایی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و ریسک گسترش بیماری و ابتلا به عفونت‌های مزمن را کاهش داد. علاوه بر این برخی راهکارها برای کاهش علائم این بیماری وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

علائم هپاتیت B

در حدود دو سوم افراد مبتلا به هپاتیت ب حاد هیچ نشانه‌ای از بیماری را در خود مشاهده نمی‌کنند. اما برخی از افراد، خصوصاً بزرگسالان و کودکان بالای 5 سال، ممکن است برخی از علائم زیر را حدود 2 تا 5 ماه پس از ابتلا به هپاتیت ب بروز دهند:

• تب
• حالت تهوع
• استفراغ
• خستگی شدید
• درد معده در قسمت یک چهارم بالا سمت راست
• بی‌اشتهایی
• درد مفاصل
• درد عضلانی
• تیره‌رنگ شدن ادرار
• تغییر غیرعادی رنگ مدفوع
• زرد شدن پوست و چشم

این علائم ممکن است برای چند هفته تا 6 ماه ادامه پیدا کنند.

علل ایجاد هپاتیت ب و فاکتورهای خطر در این بیماری

همان‌طور که گفته شد هپاتیت ب بر اثر یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. ویروس هپاتیت ب قادر است حداقل 7 روز خارج از بدن موجود زنده دوام بیاورد و سپس با وارد شدن به بدن انسان او را به این عفونت مبتلا سازد. در صورتی‌که ویروس هپاتیت ب در سنین پایین‌تر وارد بدن فرد شود، احتمال مزمن شدن عفونت بیشتر خواهد بود. هپاتیت ب از طرق زیر قابل انتقال و گسترش است:

1- انتقال پریناتال

در این روش ویروس هنگام تولد از مادر به فرزند منتقل می‌گردد.

2- قرار گرفتن در معرض خون آلوده

در صورتی‌که خون فرد آلوده با جراحت باز فرد سالم تماس پیدا کند، احتمال انتقال ویروس هپاتیت ب وجود دارد. یکی از شایع‌ترین انواع این نوع انتقال ویروس هپاتیت ب، به اشتراک گذاشتن مسواک، تیغ و هر وسیله‌ی تیزی، خصوصاً توسط کودکان زیر 5 سال، با یکدیگر است. انتقال بیماری از کودک بیمار به کودک سالم در طول 5 سال اول زندگی از این طریق امری شایع است.

3- انتقال از طریق تماس جنسی

در صورتی‌که برخی مایعات بدن فرد مبتلا به هپاتیت ب، مانند مایع منی یا ترشحات واژن، در حین فعالیت جنسی وارد بدن فرد سالم شوند، احتمال انتقال ویروس هپاتیت ب وجود خواهد داشت. افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند، بسیار بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. حدود دو سوم از موارد حاد ابتلا به هپاتیت در آمریکا از طریق تماس جنسی ایجاد شده‌اند.

4- استفاده از سوزن‌های تزریق مشترک

استفاده از سوزن‌های مشترک برای تزریق مواد مخدر در بین افراد معتاد یا برای خالکوبی و موارد مشابه می‌تواند باعث انتقال ویروس هپاتیت B شود. استفاده از سوزن‌های غیر استریل در مراکز بهداشتی نیز می‌تواند به همین طریق بیماری را منتقل نماید.

همه‌ی افراد در معرض ابتلا به هپاتیت ب هستند، این حال گروه‌های زیر از این بابت آسیب‌پذیرترند:

• افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند
• معتادینی که با سوزن مشترک اقدام به تزریق می‌کنند
• افرادی که سابقه‌ی زندانی شدن دارند
• افرادی که در تماس نزدیک با مبتلایان به هپاتیت ب مزمن هستند
• کارمندان مراکز بهداشتی
• بیماران همو دیالیزی
• افرادی که به کشورهایی با نرخ بالای هپاتیت ب سفر می‌کنند

درمان‌های مرسوم هپاتیت ب

تشخیص هپاتیت ب با آزمایش خونی که سطح آنتی‌ژن HBsAG هپاتیت ب را تعیین می‌کند، انجام می‌شود. حضور HBsAG به مدت حداقل 6 ماه نشانگر این است که آنتی بادی‌ها قادر به تخریت آنتی‌ژن نیستند و در نتیجه خطر ابتلای فرد به بیماری‌های کبدی، بر اثر ابتلا به عفونت هپاتیت ب، در آینده وجود دارد.

همان‌طور که گفته شد درمانی برای هپاتیت B وجود ندارد، با این حال ممکن است داروهای ضد ویروسی برای کاهش پیشرفت بیماری و کاهش احتمال ابتلا به سرطان کبد تجویز شوند.

بهترین روش مقابله با هپاتیت ب، استفاده از واکسن در اولین فرصت پس از تولد نوزاد است. معمولاً نوزادان قبل از گذشت 24 ساعت از تولد، اولین دوز واکسن هپاتیت ب را دریافت می‌کنند و سپس دوزهای مکمل در چندین نوبت تزریق می‌شوند. این واکسیناسیون برای 20 سال اثر خود را حفظ می‌کند.

6 روش طبیعی برای کنترل علائم هپاتیت B

1- رژیم غذایی سالم و متعادل

خوردن غذاهای حاوی کلروفیل می‌تواند در کاهش استرس اکسیداتیو و آسیب‌های کبدی موثر واقع شود. برخی از غذاهای مفید برای سم‌زدایی و پاک‌سازی کبد عبارتند از:

• سبزیجات سبزبرگ مانند اسفناج و کلم بروکلی
• سبزیجات ریشه‌ای مانند هویج و چغندر
• میوه‌های تازه
• سبزیجات تازه مانند جعفری، ریحان و پونه
• آجیل و دانه‌ها مانند گردو، دانه‌ی چیا و تخم کتان
• روغن‌های تصفیه نشده مانند روغن کنجد

2- اجتناب از غذاهای محرک و نوشیدنی‌های الکلی

خوراکی‌هایی مانند شکر، روغن‌های تصفیه شده، کربوهیدرات‌های ساده، محصولات لبنی و گوشت‌های به دست آمده از دامپروری‌های صنعتی از جمله غذاهایی هستند که باعث افزایش التهاب و گسترش علائم عفونت می‌شوند. استفاده از نوشیدنی‌های الکلی و داروهایی مانند استامینوفن نیز می‌توانند آسیب‌های کبدی را به شدت افزایش دهند.

3- نوشیدن آب کافی

یکی از علائم شایع هپاتیت ب استفراغ است که می‌تواند کم‌آبی بدن را به دنبال داشته باشد. برای جبران این مشکل لازم است تا روزانه حداقل 8 لیوان آب نوشیده شود. نوشیدن آب‌میوه‌های تازه و طبیعی، آب سبزیجات و خودداری از نوشیدن نوشیدنی‌های ورزشی نیز می‌توانند از عدم تعادل الکترولیتی جلوگیری کرده و علائم هپاتیت ب را بهبود ببخشند.

4- کاهش استرس

کاهش استرس باعث تخفیف علائم هپاتیت ب می‌شود. عدم دخالت در فعالیت‌های شدید، استراحت کافی، استفاده از آرام‌بخش‌های طبیعی، پیاده‌روی، یوگا، حمام آب گرم، مطالعه‌ی کتاب و ... می‌توانند سطح استرس شما را کاهش دهند.

5- استفاده از گیاه خار شیری یا خار مریم

گیاه خار شیری برای کبد بسیار مفید است، باعث سم‌‌زدایی آن می‌شود و به بازسازی سلول‌های کبدی کمک می‌کند. سیلیمارین موجود در این گیاه به عنوان یک آنتی‌اکسیدان، باعث کاهش تولید رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتیو می‌شود. گیاه خار شیری اتصال سموم به سلول‌های کبدی را مهار می‌کند. این گیاه برای کاهش علائم هپاتیت ب حاد و مزمن و دیگر بیماری‌های کبدی بسیار سودمند است.

6- افزایش سطح گلوتاتیون

تحقیقات نشان می‌دهند که بین سطح گلوتاتیون و فعالیت ویروس هپاتیت ب همبستگی مستقیم وجود دارد. گلوتاتیون نوعی پروتئین شامل سه اسید آمینه است و به عنوان مادر تمامی آنتی‌اکسیدان‌ها شناخته می‌شود. این پروتئین می‌تواند در تخریب سموم به کبد کمک کند. سیستئین، لیپوئیک اسید و گلوتامین می‌توانند سطح گلوتاتیون خون را افزایش دهند.

نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که افراد مبتلا به هپاتیت ب و دیگر بیماری‌های کبدی لازم است تا پیش از مصرف هر گونه داروی گیاهی نیز با پزشک خود مشورت کنند، چرا که این داروها هم توسط کبد جذب می‌شوند و ممکن است نه تنها باعث بهبود علائم بیماری فرد نشده، بلکه باعث بروز آسیب‌های جدی‌تری در کبد بیمار شوند.

منابع:

1. https://draxe.com/hepatitis-b/