همه چیز در مورد هورمون رشد، ورزشکاران و پیری

هورمون رشد چیست؟

هورمون رشد پروتئینی است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و به جریان خون آزاد می‌شود. تولید هورمون رشد به وسیله مجموعه پیچیده‌ای از هورمون‌های آزادشده از هیپوتالاموس مغز، دستگاه گوارش و پانکراس کنترل می‌شود. در نتیجه ورزش، تروما و خوابیدن میزان تولید هورمون رشد را افزایش می‌دهد. در حالت عادی در شب و در مقایسه با روز میزان هورمون رشد بیشتر تولید می‌شود. به دلیل تغییراتی که در طول شبانه روز در تولید هورمون رشد به وجود می‌آید انجام آزمایش خون برای تشخیص این هورمون کاری بی‌فایده است.

به گفته محققان تولید هورمون رشد در کودکی افزایش داشته، در دوره بلوغ به اوج خود می‌رسد و از میانسالی به بعد کاهش پیدا می‌کند. هورمون رشد در بافت‌های متفاوتی از سراسر بدن عملکرد دارد. در کودکان و جوانان منجر به تحریک رشد استخوان و غضروف می‌شود. هورمون رشد در تمام سنین باعث افزایش تولید پروتئین، افزایش مصرف چربی، دخالت در کارکرد انسولین و افزایش قند خون می‌شود.  هورمون رشد هم‌چنین سطح فاکتور رشد شبه‌انسولین 1 (insulin-like growth factors) را افزایش می‌دهد.

مزایای هورمون رشد  

هورمون رشد بعنوان یک داروی تزریقی برای کودکان با نقص هورمون رشد و افرادی که کمبود هورمون رشد دارند تجویز می‌شود. هم‌چنین ممکن است برای درمان کمبود هورمون رشد در بزرگسالان، شرایطی که در طی آن هیپوتالاموس، غده هیپوفیز یا هردو دچار اختلال می‌شوند نیز تجویز شود. تشخیص کمبود هورمون رشد وابسته به آزمایشات تخصصی است و آزمایش ساده خون معمولا مناسب نیست.

تزریق هورمون رشد در افرادی با کمبود این هورمون منجر به حفاظت آن‌ها دربرابر شکستگی‌ها، افزایش توده ماهیچه‌ای، ازدیاد توان ورزشی و انرژی شده و ریسک بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. اما مصرف هورمون رشد عوارض جانبی نیز دارد. بیش از 30% از بیمارانی که از این هورمون استفاده کرده‌اند دچار احتباس مایعات، درد غضروفی و ماهیچه‌ای، افزایش قند خون و نشانگان مجرای مچ دستی (شرایطی که در آن فشار بر اعصاب مچ دست منجر به درد دست و بی‌حسی می‌شود) شده‌اند.

هورمون رشد و عملکرد ورزشی

از آنجایی که استفاده از هورمون رشد ممنوع شده است و عملکرد ورزشکاران بستگی به فاکتورهای فیزیولوژیکی، رقابتی و فیزیکی دارد، محققان کالیفرنیایی آزمایشی انجام دادند تا در نتیجه آن تاثیر این هورمون را در ورزشکاران بررسی کنند.

جوانانی با میانگین سنی 27 سال، میانگین حجم توده بدنی 24، از نظر فیزیکی متناسب که 85% از آنان مرد بودند انتخاب شدند. به 303 نفر هورمون رشد تزریق شد و به 103 نفر دارونما داده شد. دارونما یا Placebo یک داروی بی‌اثر، خنثی و تلقینی است که البته بیمار از آن آگاه نیست. پس از مصرف 20 روزه مشخص شد که حجم توده بدنی (توده عضلانی بعلاوه مایعات) در افرادی که هورمون دریافت کرده بودند به میزان 4/6 پوند افزایش پیدا کرد. اما این منجر به افزایش قدرت یا ظرفیت ورزشی آن‌ها نشده بود.  این افراد بیشتر از سایرین دچار خستگی می‌شدند.

هورمون رشد و پیری

برای بررسی کارایی و ایمنی هورمون رشد در بزرگسالان مجموعا 31 آزمایش انجام شد که بر اساس آن به 220 نفر هورمون تزریق شد و 227 نفر هورمونی دریافت نکردند. دو سوم آن‌ها مرد بودند، میانگین سنی آن‌ها 69 بود و عمدتا اضافه وزن داشتند اما چاق نبودند.

افرادی که هورمون رشد را دریافت کرده بودند فاکتور رشد شبه‌انسولین و توده بدنی افزایش پیدا کرد. در این افرادی تغییری در سطح کلسترول خوب و بد، تری گلیسیرید، تراکم استخوان‌ها، قند خون ناشتا، انسولین و میزان اکسیژن مصرفی بدن تغییری ایجاد نشد. اما برخی از این افراد دچار احتباس مایعات، درد مفاصل، بزرگی سینه و نشانگان مجرای مچ دستی شدند. برخی دیگر از مطالعات احتمال افزایش ریسک سرطان را در افراد دریافت کننده هورمون رشد گزارش کردند.

استفاده از هورمون رشد یا رژیم ساده غذایی و ورزش؟

بر اساس گفته جاناتان سوئیفت همه انسان‌ها دوست دارند تا طول عمر زیادی داشته باشند بدون آنکه پیر شوند. این گفته درست است اما به نظر نمی‌رسد که استفاده از هورمون رشد برای ورزشکاران یا افراد مسن ایمن و کارآمد باشد.

به جای این می‌توانید از رژیم مناسب غذایی و ورزش استفاده  کنید. مصرف 36 گرم پروتئین همانند هورمون رشد عمل می‌کند. این میزان در مردان روزانه تا 65 گرم بوده و در ورزشکاران و مردانی که به تازگی از جراحی و بیماری بهبود پیدا کردند تا 20% افزایش می‌یابد.

ورزش کردن که شامل روزانه 30 دقیقه ورزش متعادل مانند پیاده‌روی و در هفته دو تا سه مرتبه و هم‌چنین ورزش‌های قدرتی برای ایجاد حجم عضلانی پیشنهاد می‌شود. با رعایت این دو، کاهش ریسک ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن، افزایش قدرت و رضایت از زندگی و کند شدن پیری را نیز تضمین می‌کنید.

منابع:

1. https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/growth-hormone-athletic-performance-and-aging