همه چیز درباره آپاندیس appendix و بیماری آپاندیسیت Appendicitis

بیماری آپاندیسیت، علائم و درمان‌های پزشکی و خانگی

آپاندیس کیسه‌ای کوچک است که در انتهای روده بزرگ و در سمت راست شکم قرار دارد. درست است که آپاندیس زائده‌ای بی‌فایده برای بدن است اما به گفته دانشمندان ممکن است در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی ایفا کند. آپاندیس معمولا در سن 10 تا 30 سال اتفاق می‌افتد و در مردان شایع‌تر است.

عفونت آپاندیس، آپاندیسیت Appendicitis نامیده می‌شود. آپاندیسیت همان تورم و التهاب آپاندیس است که به دلیل عفونت و یا مسدود شدن راه آپاندیس توسط مدفوع اتفاق می‌افتد. این بیماری باید هر چه سریع‌تر و پس از بروز علائم درمان شود. 

علائم و نشانه‌های آپاندیسیت

نشانه‌ها و علائم آپاندیسیت شامل موارد زیر است:

1. درد ناگهانی که در سمت راست شکم شروع می‌شود
2. درد ناگهانی که در اطراف ناف ایجاد می‌شود و اغلب به شکم پایین سمت راست شکم متمایل شده و مدام بدتر می‌شود.
3. تهوع و استفراغ
4. کاهش اشتها
5. تب درجه پایین که ممکن است با پیشرفت آن بدتر شود.
6. یبوست یا اسهال
7. نفخ شکم
8. ناتوانی در ادرار کردن
9. گرفتگی عضلات
10. ناتوانی در خروج گاز از روده

اگر در دوران بارداری مبتلا به درد آپاندیس شدید این درد ممکن است به جای اینکه به سمت پایین متمایل شود به سمت بالا و نزدیک به قفسه سینه احساس شود. درد آپاندیسیت در کودکان معمولا جای مشخصی ندارد و کودک احساس درد را در کل شکم تجربه می‌کند به همین دلیل باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

علت بروز آپاندیسیت

آپاندیس در واکنش به عفونت، ورم می‌کند و ملتهب می‌شود. در بعضی موارد مدفوع وارد آن شده و مسیر آن را می‌بندد و در آن لحظه درد شروع می‌شود.

عوارض جانبی آپاندیسیت

آپاندیسیت می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:

1. ترکیدن آپاندیس

ترکیدن آپاندیس باعث گسترش عفونت در ناحیه شکم شده و در واقع خطر مرگ را به همراه دارد. در این صورت هر چه زودتر باید با جراحی، آپاندیس را برداشت.

2. آبسه

اگر عارضه آپاندیس زود تشخیص داده نشود ممکن است باعث آبسه در بدن شود. در این صورت مقدار گلبول‌های سفید خون زیاد شده و مقدار زیادی پروتئین از عروق ترشح می‌شوند. اگر بدن نتواند عفونت را از بین ببرد عفونت بیشتر شده و کیست چرکی ایجاد می‌کند و این کیست همان آبسه است.

در اغلب موارد پزشکان با وارد کردن لوله نازک به دیوار شکم، آبسه را تخلیه می‌کنند. این لوله ممکن تا چند روز در بدن باشد و در این مدت برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می‌شود تا کاملا عفونت خشک شود. اگر این آبسه در بدن بماند به دلیل گسترش عفونت ممکن است بترکد و عفونت به دیواره‌های شکم و سپس خون منتقل شده و باعث مرگ بیمار شود.

تشخیص آپاندیسیت

برای کمک به تشخیص آپاندیسیت، پزشک احتمالا سابقه علائم و علائم شما را بررسی می‌کند. آزمایشات و روش‌های تشخیص آپاندیسیت عبارتند از:

1. معاینه فیزیکی

برای ارزیابی درد، پزشک ممکن است فشار ملایمی بر روی ناحیه دردناک اعمال کند. هنگامی که فشار به طور ناگهانی آزاد می‌شود، درد آپاندیسیت اغلب بدتر می‌شود، که نشان می‌دهد آپاندیس ملتهب است.

2. آزمایش خون

آزمایش خون یا CBC به پزشک کمک می‌کند تا میزان عفونت خون را بررسی کرده و هم‌چنین میزان گلبول‌های سفید خون را اندازه‌گیری کند و از این طریق متوجه می‌شود بدن تا چه میزان دچار عفونت شده است. 

3. آزمایش ادرار

پزشک ممکن است آزمایش ادرار را تجویز کند تا مطمئن شود این بیماری مربوط به عفونت ادراری و یا سنگ کلیه نیست.

4. آزمایشات تست‌های تصویربرداری

اشعه ایکس شکم، سونوگرافی شکم یا توموگرافی کامپیوتری (CT) برای تایید آپاندیسیت یا پیدا کردن علل دیگر درد تجویز خواهد شد.

درمان با کمک جراحی آپاندیس

این نوع جراحی آپاندکتومی نام دارد. در جراحی آپاندیسیت به دو روش عمل می‌کنند:

1. آپاندکتومی باز یا لاپاراتومی laparotomy

در روش لاپاراتومی جراح یک برش 5 تا 10 سانتی‌متری در سمت راست شکم ایجاد می‌کند. پس از برداشتن کیسه آپاندیس، رگ‌ها را به وسیله نخ در همان محل ایجاد برش، می‌بندد. در این روش ریکاوری و بهبود بیمار کمی طولانی‌تر است.

2. آپاندکتومی لاپاروسکوپی (لاپاروسکوپیک laparoscopic)

در این روش جراحی، جراح چند سوراخ 2 سانتی‌متری در بدن ایجاد می‌کند (معمولا سه نقطه در شکم) و به وسیله لوله‌ای کیسه آپاندیس را خارج می‌کند. بهبود بیمار در این روش بسیار سریع‌تر است. پس از جراحی حدود 2 روز بستری نیاز است و تا بهبودی کامل جدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد. در لاپاروسکوپی این مدت به نصف می‌رسد و بهبودی سریع‌تر است.

تجویز آنتی بیوتیک

آنتی بیوتیک‌ها معمولا بعد از جراحی آپادیس تجویز می‌شوند. زیرا در موارد نادر دیده شده که کار به جراحی نرسد. هنگام درد بهتر است هر چه زودتر جراحی انجام شود زیرا پس از 24 تا 48 ساعت خطر ترکیدن آپاندیس وجود دارد و راهی جز جراحی وجود ندارد.

توصیه‌های پس از جراحی آپاندیس

انتظار می‌رود چند هفته پس از آپاندکتومی بهبود یابد، برای بهبود سریع‌تر کافی است که این موارد را انجام دهید:

1. بعد از جراحی، بیمار به صورت نشسته با زاویه 100 درجه قرار می‌گیرد که روی شکم و محل فشار وارد نشود.
2. بعد از یک هفته باید بخیه‌های بیمار باز شود که این کار در مطب پزشک نیز انجام می‌شود.
3. تا حدود یک هفته بعد، محل جراحی باید مدام ضد عفونی شود و معمولا روی آن پانسمان شود.
4. بعد از عمل تا یک سال از انجام کارهای سنگین و دوندگی‌های طولانی کاملا اجتناب کنید. اگر عمل باز انجام داده‌اید حتما باید تا چند ماه تحت نظر پزشک باشید.
5. هنگام سرفه‌های شدید یا خنده دست خود را روی شکم خود قرار دهید.

آیا می‌توان از بروز آپاندیست جلوگیری کرد ؟

پاسخ خیر است اما می‌توان با انجام کارهایی ریسک ابتلا به آن را کمتر کرد. در روزهای سرد، شکم خود را گرم نگه دارید. این بیماری با یک سرماخوردگی  و یا یک ضربه شدید نیز شروع می‌شود. گرم نگه داشتن شکم در روزهای سرد و حتی بعد از حمام کمک بزرگی به جلوگیری از این عارضه خواهد کرد. غذاهای پر فیبر بخورید. نمونه‌ای از آن‌ها شامل موارد زیر است:

1. تمشک
2. سیب
3. گلابی
4. نخود سبز
5. کلم بروکلی
6. عدس
7. لوبیا سیاه
8. ذرت سبوس دار
9. جو
10. بلغور جو دوسر
11. اسپاگتی کل گندم

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/appendicitis/diagnosis-treatment/drc-20369549