نشانه‌های کمبود آهن در بدن چیست؟

کم خونی، علت و علائم و راه‌های درمان 

کم خونی یا کمبود آهن بیماری است که به علت کاهش گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین در بدن ایجاد می‌شود. هموگلوبین قسمت عمده‌ای از گلبول‌های قرمز خون است و وظیفه اکسیژن رسانی در بدن را بر عهده دارد. اگر تعداد گلبول‌های قرمز شما کم یا غیرطبیعی باشد یا هموگلوبین خون غیرطبیعی یا کم شود، سلول‌های بدن با کمبود اکسیژن مواجه خواهند شد. نشانه‌های کم خونی مانند خستگی و رنگ زرد و بی‌حسی دست و پاها در بدن ظاهر می‌شود . در این حالت اعضای بدن نمی‌توانند غذای کافی خود را برای انجام فعالیت‌های خود دریافت کند. زنان، کودکان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر در معرض خطر کم خونی هستند.

انواع کم خونی 

بیش از 400 نوع کم خونی وجود دارد که به سه گروه تقسیم می‌شوند:

• کم خونی ناشی از خون‌ریزی
• کم خونی ناشی از کاهش گلبول‌های قرمز خون
• کم خونی ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز خون

1. کم خونی ناشی از خون‌ریزی 

شایع‌ترین نوع کم خونی کمبود آهن، اغلب در این دسته قرار می‌گیرد. زمانی که قسمتی از بدن خون‌ریزی می‌کند، بدن سعی می‌کند جای آن را در رگ‌ها پر کند و به همین دلیل آب بدن در رگ‌ها جریان می‌یابد. این آب اضافی خون را رقیق می‌کند.

علل کم خونی ناشی از خون‌ریزی عبارتند از:

• مشکلات گوارشی مانند زخم، هموروئید، سرطان یا گاستریت
• استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین و ایبوپروفن
• خون‌ریزی قاعدگی

2. کم خونی ناشی از فقر آهن

یکی از شایع‌ترین نوع کم خونی است که، با تغییرات رژیم غذایی و مکمل‌های آهن قابل درمان است. بعضی از انواع کم خونی، مانند آنمی خفیف که در دوران بارداری ایجاد می‌شود، حتی طبیعی هستند. با این حال، برخی از انواع کم خونی ممکن است مشکلات زیادی را تا آخر عمر برای فرد ایجاد کند.

نشانه‌های کمبود آهن در بدن

در این نوع کم خونی، آهن به میزان کافی در بدن وجود ندارد. این موضوع به دلیل رژیم غذایی ضعیف، قاعدگی، اهدای خون مکرر، تمرین‌های استقامتی، شرایط خاص گوارشی مانند بیماری کرون، جراحی‌های روده و برخی از غذاها باشد.

سایر علائم رایج ممکن است عبارتند از:

• خشکی پوست
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سردرد
• زرد شدن پوست
• سفید شدن ناخن‌ها
• سفید شدن پلک زیر چشم

3. کم خونی ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز

مغز استخوان یک بافت نرم و اسفنجی است که برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری است. مغز استخوان سلول‌های بنیادی را تولید می‌کند که به گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تبدیل می‌شود. تعدادی از بیماری‌ها مانند لوسمی می‌توانند بر مغز استخوان، تاثیر بگذارد و باعث تولید بیش از حد سلول‌های سفید خون شود . این کار تولید طبیعی سلول‌های قرمز را مختل می‌کند. گلبول‌های قرمز معمولا 120 روز در بدن زنده هستند. یک نوع از کم خونی که در این دسته قرار می‌گیرد، کم خونی همولیتیک است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه گلبول‌های قرمز خود را به عنوان یک ماده خارجی تشخیص می‌دهد و به آن‌ها حمله می‌کند.

همولیز بیش از حد (تخریب سلول‌های قرمز خون) می‌تواند به دلایل بسیاری رخ دهد، از جمله:

• عفونت‌ها
• برخی داروها، بعضی از آنتی بیوتیک‌ها
• سم مار یا عنکبوت
• فشارخون شدید
• پیوند عروق و دریچه‌های پروتز قلب
• اختلالات لخته شدن خون
• بزرگ شدن طحال

سایر آنمی‌ها ناشی از کاهش یا تخریب گلبول‌های قرمز

کم خونی ناشی از سرطان: در این حالت گلبول‌های قرمز از بین می‌روند و به سرعت غیرطبیعی می‌شوند. سلول‌های خونی به شکل هلال نیز در رگ‌های خونی کوچک‌تر گیر کرده و باعث درد شوند.

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین: ویتامین B-12 و فولات هر دو برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری هستند. اگر یکی از آن‌ها در بدن کم باشد، تولید گلبول قرمز بسیار پایین خواهد بود.

درمان کم خونی 

درمان بستگی به نوع و علت کم خونی دارد.

درمان کم خونی ناشی از  کمبود آهن

•  مصرف مکمل‌های آهن یا تغییر در رژیم غذایی مانند انواع سبزیجات سبز من حمله اسفناج، خوردن گوشت، جگر، حبوبات، غلات، ماهی، گردو، خرما
• مکمل قرص آهن را با قرص ویتامین c  بخورید تا اثر آن بهتر شود.
• قرص آهن را با آنتی اسیدهای معده مصرف نکنید.
• قرص آهن را بلافاصله بعد از غذا مصرف نکنید.
• قرص آهن را با شکم خالی مصرف نکنید.

درمان کم خونی‌های ناشی از کمبود ویتامین

•  درمان شامل مصرف مکمل‌های غذایی و ویتامین B-12 می‌باشد.

تالاسمی

• درمان شامل مکمل اسید فولیک، جراحی طحال و گاهی انتقال خون و پیوند مغز استخوان است.

کم خونی از بیماری مزمن

•  این کم خونی مربوط به یک بیماری زمینه‌ای شدید و مزمن است. هیچ درمان خاصی وجود ندارد و تمرکز بر شرایط موجود است.

Anemiaهای همولیتیک

•  بیماران باید از داروهایی که کم خونی آن‌ها را می‌کنند اجتناب کنند.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/158800.php
2. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/understanding-anemia-basics#3
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/iron-deficiency-anemia/diagnosis-treatment/drc-20355040