سرطان دهان چیست و چه علائمی‌ دارد؟

سرطان دهان در دنیای امروز به یکی از سرطان‌های شایع تبدیل شده است. متأسفانه یک نکته‌ی منفی در ارتباط با این سرطان وجود دارد و آن این است که بر طبق تحقیقات، کسانی که به سرطان دهان مبتلا هستند 20 برابر بیش از دیگران در معرض سرطان دوم قرار دارند. تمرکز ما در این نوشتار بر روی سرطان دهان است. در ادامه در مورد چیستی، علائم، علل و راه‌های درمانی این سرطان صحبت خواهیم کرد.

سرطان دهان چیست؟

سرطان دهان و سرطان حلق زمانی رخ می‌دهند که سلول‌های بدخیم سرطانی در دهان و حلق شکل گیرند. سرطان دهان می‌تواند در هر یک از اجزای دهان از جمله زبان، لثه، سقف دهان، ناحیه زیر زبان و هم‌چنین ناحیه پشت دندان عقل ایجاد شود.

چند حقیقت در مورد سرطان دهان وجود دارند که بد نیست به آن‌ها اشاره داشته باشیم:

• سرطان دهان ششمین سرطان شایع در سطح جهان است.
• میزان بروز این سرطان در کشورهای در حال توسعه بیش‌تر از کشورهای توسعه یافته است.
• سرطان دهان در مردان بیش‌تر از زنان دیده می‌شود. هم‌چنین مردان دو برابر بیش از زنان در معرض بروز این سرطان هستند.

علائم سرطان دهان

متأسفانه در مراحل اولیه‌ی این بیماری، هیچ علامت قابل توجهی وجود ندارد. در نتیجه سرطان می‌تواند بروز کند و رشد یابد و در بدن گسترش پیدا کند، بدون آن که فرد مبتلا هیچ‌گونه اطلاعی داشته باشد. اما در کل علائمی که می‌توانند نشان از سرطان دهان داشته باشند موارد زیر هستند:

• زخم‌هایی در دهان، سر و گردن که پس از دو هفته نیز بهبود نمی‌یابند
• خون‌ریزی‌های مکرر در دهان
• وجود تکه‌های قرمز، سفید و یا تیره در دهان
• شلی دندان‌ها
• احساس درد هنگام بلع
• گوش درد
• ضخیم شدن لب‌ها و یا لثه‌ها
• تغییر ناگهانی صدا
• تورم فک

تشخیص سرطان دهان

در صورتی که برخی از علائم فوق در فردی بروز کنند، فرد مورد نظر باید به پزشک مراجعه کرده و وجود علائم فوق را به او اطلاع دهد. در این مرحله، پزشک از برخی آزمایش‌ها جهت اطمینان از وجود سرطان استفاده خواهد کرد.

طبیعی است که پزشک در وهله‌ی اول از برخی معاینات فیزیکی از جمله بررسی وضعیت دهان و دندان آغاز خواهد کرد و سپس در صورتی که علائم خطر را تشخیص دهد احتمالاً آزمایش‌هایی از قبیل سیتولوژی، بیپوسی و یا آندوسکوپی را برای بیمار تجویز خواهد کرد. البته امکان آن که پزشک MRI را جهت بررسی بهتر وضعیت دهان بیمار تجویز کند نیز وجود دارد.

علل و عوامل خطر سرطان دهان

اگر چه هر کسی می‌تواند به سرطان دهان مبتلا شود، اما مصرف الکل و استعمال دخانیات حدود 90 درصد علل سرطان دهان را تشکیل می‌دهند. جز این دو مورد، می‌توان از موارد زیر نیز به عنوان عوامل خطر سرطان دهان نام برد:

• مرد بودن
• سن بالای 40 سال
• عفونت ویروس پاپیلومای انسانی
• وجود سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان‌های سر و گردن

جالب است بدانید که کسانی که هم الکل مصرف می‌کنند و هم به طور مرتب تنباکو استعمال می‌کنند، 15 برابر کسانی که فقط یکی از این دو  را مصرف می‌کنند بیش‌تر در معرض ابتلا به سرطان دهان قرار دارند.

درمان سرطان دهان

هم‌چون سایر انواع سرطان، در صورتی که سرطان دهان در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان بهتر و امیدوارکننده‌تر خواهد بود. بد نیست بدانید که میزان مرگ و میر در سرطان دهان زیاد است، اما نه به این خاطر که درمان این سرطان دشوارتر از سایر انواع سرطان است بلکه به این خاطر که عموماً این سرطان دیر تشخیص داده می‌شود، یعنی زمانی که روش‌های درمانی آن چنان که باید و شاید توانایی رفع خطر را ندارند.

بنابراین مهم است کسانی که به نسبت سایرین بیش‌تر در معرض خطر هستند، بیش‌تر به این سرطان توجه داشته باشند و هر چند ماه یک بار تحت نظر پزشک بررسی‌های لازم جهت تشخیص این سرطان را انجام دهند. جالب است بدانید که در صورتی که سرطان دهان در مراحل اولیه تشخیص داده شود احتمال درمان آن 90 تا 100 درصد خواهد بود.

فارغ از این نکات، از جمله روش‌های درمانی شایع سرطان دهان می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

1- عمل جراحی:

در صورت تشخیص سرطان دهان، ممکن است به چند عمل جراحی جهت برداشت و حذف بافت‌های سرطانی نیاز باشد. افزون بر این عمل‌های جراحی، ممکن است پس از انجام آن‌ها متخصص بیمار را به یک جراح زیبایی نیز جهت انجام عمل زیبایی ارجاع دهد.

2- رادیوتراپی (پرتو درمانی):

رادیوتراپی یا پرتو درمانی دیگر روش درمان سرطان دهان است. در این نوع درمان از اشعه X جهت از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. برای سرطانی که در مراحل اولیه تشخیص داده شده ممکن است همین رادیوتراپی کافی باشد، اما برای سایر سرطان‌ها ممکن است پزشک از رادیوتراپی پس از انجام عمل جراحی استفاده کند.

3- فراگرما درمانی:

گاه ممکن است از فراگرما درمانی (Hyperthermia Therapy) نیز برای درمان سرطان دهان استفاده شود.

4- درمان‌های جایگزین:

البته در عین آن که درمان‌های جایگزین ممکن است دقیقاً نقشی در درمان اصلی سرطان دهان نداشته باشند، اما می‌توانند موجب کاهش شدت علائم سرطان دهان شوند. این درمان‌ها عبارت‌اند از:

• طب سوزنی (برای درمان درد، تهوع و استفراغ)
• ماساژ درمانی (جهت افزایش آرامش ذهنی و جسمی و رفع استرس و اضطراب)
• یوگا ( برای افزایش آرامش و بهبود وضعیت خوابِ بیمار)

منابع:

1. https://www.curejoy.com/content/causes-symptoms-treatments-oral-cancer/