بوتولیسم از مسمومیت غذایی کنسرو شده تا کاربردهای آن در حوزه پزشکی

بوتولیسم چیست؟

بوتولیسم یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است که در اثر سمی که معمولاً توسط یک میکروب به نام Clostridium botulinum تولید می‌شود.

وجود این سم در کنسروها و علائم ابتلا به آن

مسمومیت غذایی که از مواد غذایی کنسرو شده به وجود می‌آید ، بوتولیسم نامیده می‌شود. طبق نظر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، بوتولیسم یک سم جدی است و توسط باکتری‌های کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. علائم مسمومیت مواد غذایی می‌تواند بیماری‌های دیگر را در نیز پی داشته باشد، به علائم احتمالی که در زیر ذکر شده توجه کنید:

1- مشکلات بینایی:

مشکلات بینایی یکی از علامت‌های رایج بوتولیسم است. بینایی مضاعف و تاری دید از علائم رایج است. در حالی که به طور مستقیم با بینایی در ارتباط نیست، به گفته وزارت خدمات بهداشتی ایالت ویسکانسین، باعث افتادگی پلک نیز می‌شود.

2- علائم دهان و گوارش:

سم بوتولیسم باعث علائمی مانند خشکی دهان و مشکل در بلع نیز می‌شود. از آنجا که سم بوتولیسم روی اعصاب تأثیر می‌گذارد، ضعف ماهیچه‌ای ایجاد می‌شود. این ضعف در اطراف دهان می‌تواند منجر به مشکل در تکلم شود. مؤسسه ملی بهداشت اظهار داشت علائمی که در دستگاه گوارش بروز می‌کند عبارت است از:

• تهوع
• استفراغ
• درد شکم

3- علائم سیستم عصبی:

علائم ذکر شده در بالا مانند ضعف عضلانی، ایجاد مشکل در تکلم و بلع، همه به دلیل تأثیر سم بوتولیسم در سیستم عصبی است. طبق گفته وزارت بهداشت ایالت نیویورک، هنگامی که بوتولیسم بر اعصاب تأثیر می‌گذارد، باعث ضعف عضلات در بدن می‌شود.

اغلب از شانه‌ها شروع می‌شود، سپس به سمت پایین بازوها، سپس ران‌ها و ماهیچه‌های ساق پا و به داخل پاها پیش می‌رود. اگر این ضعف عضلانی نادیده گرفته شود و بوتولیسم درمان نشود، در نهایت می‌تواند منجر به فلج شدن فرد شود.

پیشگیری از ابتلا به مسمومیت غذایی توسط سم کنسرو (بوتولیسم)

برای پیشگیری از مسمومیت با سم بوتولیسم باید بیست دقیقه مواد غذایی کنسرو شده، مخصوصا کنسرو تن ماهی را در آب بجوشانیم. به یاد داشته باشید که نمی‌توانید کنسرو را جوشانده و پس از چند ساعت استفاده کنید و بلافاصله بعد از جوشاندن باید از آن استفاده کرد.

شناسایی کاربردهای این سم

سم بوتولینوم، یکی از سمی‌ترین مواد بیولوژیکی شناخته شده، یک نوروتوکسین است که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. این سم با مسدود کردن رهاسازی استیل کولین، انتقال دهنده عصبی اصلی در محل اتصال عصبی-عضلانی، باعث انتقال عصبی می‌شوند و باعث فلج شدن عضلات می‌شوند. ضعف ناشی از تزریق با سم بوتولینوم A معمولاً حدود سه ماه طول می‌کشد.

امروزه سموم بوتولین نقش مهمی در مدیریت طیف گسترده‌ای از شرایط پزشکی به ویژه انحراف چشم و گرفتگی عضلات و اختلالات مختلف مثل سردرد، افزایش فشارخون، تعریق زیاد و برخی شرایط مزمن دارند که فقط تا حدی در پزشکی کاربرد دارند.

کاربردهای آرایشی شامل اصلاح خطوط چین و چروک صورت، چانه ، گردن و قفسه سینه بااستفاده از بوتاکس تا کاربردهای پوستی مانند رفع تعریق شدید است. تزریق با سم بوتولینوم(بوتاکس) به طور کلی عوارض جانبی اندکی دارد. دانش و درک دقیق از آناتومی عملکردی عضلات میمیک برای استفاده صحیح از سموم بوتولینوم در عمل بالینی کاملاً ضروری است.

عوارض جانبی ترزیق سم بوتولونیم (بوتاکس)

تزریق با سم بوتولینوم به طور کلی دارای عوارض جانبی اندک می‌باشد. واکنش‌های غیرطبیعی، معمولاً خفیف و زودگذر هستند. ممکن است درد خفیفی ناشی ازتزریق و ورم موضعی، اریتم (التهاب سلول‌های چربی زیر پوست)، بی‌حسی زودگذر، سردرد، ضعف یا تهوع خفیف وجود داشته باشد.

اثر آن در محل تزریق به تدریج کاهش می‌یابد، اما گسترش آن به ماهیچه‌های اطراف و سایر بافت‌ها امکان پذیر است. بیشترین تأثیر نامطلوب، ضعف یا فلج ناخواسته موقتی عضله در اطراف محل تزریق که ناشی از عملکرد سم است ممکن است ایجاد شود. معمولاً در طی چند ماه و در بعضی از بیماران طی چند هفته برطرف می‌شود، بسته به محل تزریق، قدرت تزریقات متفاوت است.

تقریباً 1/3 از بیماران ممکن است دارای پتوز ابرو باشند. معمولاً به بیماران توصیه می‌شود که بعد از تزریق سه تا چهار ساعت در حالت قائم باقی بمانند و از دستکاری آن منطقه خودداری کنند. انقباض فعال عضلات تحت درمان ممکن است جذب سموم را افزایش داده و انتشار آن را کاهش دهد.

این بیماری‌های چشمی نظیر افتادگی پلک را می‌توان با آپراکلونیدین 0.5٪ درمان کرد. این ماده آلفا آدرنرژید است که باعث تحریک عضله مولر می‌شود و بلافاصله پلک فوقانی را بالا می‌برد. این روش درمانی معمولاً می‌تواند پلک را 1/3 میلی‌متر بالاتر ببرد.

در نتیجه بیمارانی که تزریق به عضلات گردن را برای درمان تورتیکول (کجی گردن) انجام می‌دهند، ممکن است به دلیل انتشار سم به داخل دهان و حنجره دچار دیسفاژی یعنی اختلال در بلع شوند. وقتی این اتفاق رخ دهد، معمولاً فقط چند روز یا چند هفته طول می‌کشد.

برخی از بیماران ممکن است به غذاهای نرم احتیاج داشته باشند. اگرچه مشکل در بلع سمیت سیستمیک را نشان نمی‌دهد، اما اگر شدید باشد، ممکن است بیماران در معرض خطر آسپیراسیون باشند.

برخی از بیماران ضعف گردن را تجربه می‌کنند، که به ویژه هنگام تلاش برای بلند کردن سر از وضعیت خوابیده است. این اتفاق پس از تضعیف ماهیچه‌های استرنکلئیدوماستوئید، چه از طریق تزریق مستقیم یا انتشار رخ می‌دهد. این مورد بیشتر در خانم‌هایی که گردن‌های نازک و بلندی دارند وجود دارد. با استفاده از کمترین دوزهای موثر و دقیق قرار دادن سم در پلاستیک، از این عوارض جانبی خودداری کنید.

ضعف عمومی، به دلیل انتشار سموم در خون، بسیار نادر است. از تزریق داخل عروقی خودداری کنید زیرا انتشار گسترده مقادیر زیادی از سم باعث می‌شود علائم خطرناک بوتولیسم ظاهر شود. ممکن است کبودی ایجاد شود، به خصوص اگر بیمار آسپرین یا ویتامین E مصرف کند شایع‌تر است. در حالت ایده‌آل، بیماران باید دو هفته قبل از عمل، مصرف این محصولات را متوقف کنند. سردرد می‌تواند بعد از تزریق بوتاکس ایجاد شود.

تصور می‌شود آسیب دیدگی به دلیل تزریق باشد و نه مشکل ذاتی در سموم. در حقیقت، تزریق سم بوتولینوم بسیار بی‌خطر است. تا به امروز، هیچ خطری در دراز مدت از تزریق سم بوتولینوم گزارش نشده است.

از دیگر عوارض جانبی سیستمیک می‌‌توان بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا و به ندرت، پلکسیوپاتی بازویی را نام برد که ممکن است به واسطه دستگاه ایمنی باشد. هیچگونه واکنش شدید آلرژیک گزارش نشده است، با این وجود، بیمار ممکن است به هر یک از اجزای آن حساسیت داشته باشد. اختلال عملکرد کیسه صفرا به دلیل اثرات جانبی سموم و یک مورد ابتلا به فاشیلیت نکروز کننده اشاره شده است.

موارد منع مصرف در تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس)

سم بوتولینوم در بیمارانی که به بیماری نورون حرکتی پیشرو، میاستنی گراویس که یک بیماری خود ایمنی است و منجر به ضعف عضلات می‌شود، سندرم ایتون-لمبرت، نوروپاتی، ناپایداری روانشناختی، سابقه واکنش به سموم یا آلبومین، بارداری و زنان شیرده و یا به دلیل وجود عفونت در محل تزریق منع مصرف دارد.

نظارت دقیق باید در کودکان انجام شود زیرا این امر می‌تواند عملکردهای سلول از جمله رشد آکسون را تغییر دهد.

موارد منع مصرف

برخی از داروها، انتقال عصبی عضلانی را کاهش می‌دهند و به طور کلی باید در بیمارانی که تحت درمان با سم بوتولینوم قرار گرفته‌اند، از مصرف آن‌ها خودداری شود. این موارد شامل آمینوگلیکوزیدها (ممکن است اثر سم بوتولینوم را افزایش دهد)، پنی سیلامین، کینین ، کلروکین و هیدروکسی کلروکین (ممکن است اثر را کاهش دهد)، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و مواد رقیق کننده خون به عنوان مثال وارفارین یا آسپرین ممکن است منجر به کبودی شود.

استفاده از سموم بوتولینوم باعث اصلاح اساسی در درمان اختلالات مختلف پوستی چشمی، دیستونی (انقباض غیر ارادی عضلات) و چین و چروک صورت در اطراف چشم شده است. دانش و درک دقیق از آناتومی عملکردی عضلات میمیک برای استفاده صحیح از سموم بوتولینوم در عمل بالینی کاملاً ضروری است.

آگاهی از آناتومی عملکردی و تجربه کار با روش انجام آن، به تزریق‌کنندگان بوتاکس کمک می‌کند تا از عوارض جلوگیری کنند. در آینده، تولید سموم جدید قوی با افزایش اثربخشی و مدت زمان اثر، در این زمینه گسترش یافته و جالب است بدانید که این سم حتی به شیمی درمانی نیز کمک می‌کند.

منابع:

1. https://cooking.stackexchange.com/questions/53468/should-i-boil-canned-food-in-water
2. https://www.cdc.gov/features/homecanning/index.html
3. https://www.healthline.com/nutrition/canned-food-good-or-bad