علت اصلی پوسیدگی دندان چیست و برای جلوگیری از آن چه باید کرد؟

علت پوسیدگی دندان چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟

پوسیدگی دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات دهان و دندان در جهان محسوب می‌شود. پوسیدگی دندان به علت باکتری‌های دهان مانند استرپتوکوک و هم‌چنین اسید و بزاق دهان و رعایت نکردن مسائل بهداشت دهان و دندان و خوردن نوشیدنی و چیزهای شیرین به وجود می‌آید. در این صورت کلسیم و فسفر موجود در دندان کم شده و در مینای دندان حفره‌هایی ایجاد می‌شود. این حفره‌ها اگر درمان نشود به مرور بزرگ و بزرگ‌تر و عمیق‌تر می‌شوند. در این صورت عفونت کرده و باعث درد شدید دندان‌ها خواهد شد. در بعضی موارد راهی جز کشیدن دندان وجود ندارد.

علائم پوسیدگی دندان

علائم و نشانه‌های پوسیدگی دندان بسته به میزان و مکان آن‌ها متفاوت است. هنگامی که یک حفره در دندان ایجاد می‌شود، ممکن است در ابتدا هیچ نشانه‌ای نداشته باشد. همانطور که حفره بزرگ‌تر می‌شود، ممکن است علائم و نشانه‌هایی مانند:

• درد خفیف یا شدید دندان
• تغییرات ظاهری دندان مانند سیاه و زرد شدن دندان
• حساسیت دندان
• درد خفیف تا شدید هنگام خوردن یا نوشیدن چیزی شیرین، گرم یا سرد
• حفره‌های قابل مشاهده یا چاله‌ها در دندان‌های شما
• درد در هنگام غذا خوردن
• عفونت دندان و متورم شدن گونه و صورت در قسمت دندان آسیب دیده

علت پوسیدگی دندان

علت ابجاد حفره‌های ناشی از پوسیدگی دندان فرآیندی است که در طول زمان رخ می‌دهد. اما چگونه این حفره‌ها در دندان ایجاد می‌شود؟

1. تغییر شکل پلاک

پلاک دندان یک ماده چسبنده و سفید است، واضح است که به دندان‌ها می‌چسبد. این پلاک‌ها به دلیل خوردن مقدار زیادی قند و نشاسته است. بعد از خوردن غذا و مسواک نزدن این پلاک‌ها بیشتر و بیشتر شده و هنگامی که قندها و نشاسته از دندان‌های شما پاک نمی‌شوند، باکتری‌ها به سرعت شروع به تغذیه در آن‌ها می‌کنند و پلاک را تشکیل می‌دهند. محل قرارگیری پلاک‌ها بالا، زیر و میان دندان‌ها است. پلاک‌های دندانی اسیدهایی را تولید می‌کنند که به مرور باعث پوسیدگی دندان می‌شود. پلاک‌ها معمولا با مسواک‌های سخت از بین می‌روند.

2. حملات پلاک‌های دندان

حفره‌ها در مرحله اول زمانی ایجاد می‌شوند که پلاک‌هایی که به دندان چسبیده به مینای دندان حمله کنند. زمانی که شما غذایی می‌خورید اسید غذا به دندان چسبیده و به مرور باعث ایجاد پلاک می‌شود. پلاک، اسید تولید می‌کنند و این اسیدها به مرور باعث تخریب مینای دندان خواهد شد.

باکتری‌ها و اسیدها به لایه بعدی دندان به نام دنتین یا عاج دندان می‌رسند. این لایه از مینا نرم‌تر بوده و مقاومت کمتری دارد. زمانی که اسید به آن قسمت از دندان نفوذ پیدا کند وارد مرحله جدی‌تری از پوسیدگی دندان خواهید شد و آنجاست که درد به سراغ‌تان می‌آید. بعد از دنتین یا عاج دندان، پوسیدگی به قسمتی به نام پالپ دندان می‌رسد. در قسمت پالپ دندان، عصب و عروق خونی وجود دارد. در این حالت ناگهان لثه متورم شده و باکتری‌ها تحریک می‌شوند. از آنجا که جایی برای تورم در دندان وجود ندارد این تورم به داخل دهان رسیده و درد بسیار شدیدتر می‌شود.

روش تشخیص پوسیدگی دندان

دندان‌پرشک با استفاده از آینه مخصوص دندان‌ها را بررسی می‌کند. پس از بررسی‌های انجام شده با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، میزان پوسیدگی دندان‌ها مشخص می‌شوند.

درمان پوسیدگی دندان

درمان حفره‌ها بسته به شدت علائم و میزان پوسیدگی دندان متفاوت است، این درمان‌ها شامل:

1. درمان فلوراید

اگر پوسیدگی دندان‌ها در مراحل اولیه باشد و حفره‌های دندانی تازه ایجاد شده باشند، ممکن است نیاز به درمان‌های اولیه داشته باشید. درمان فلوراید در این مرحله می‌تواند کمک کننده باشد. پزشک مایع یا ژل و یا فوم‌های حاوی فلوراید را روی دندان شما قرار می‌دهد.

2. پر کردن دندان

از این روش زمانی استفاده می‌شود که پوسیدگی دندان بیشتر شده و در دندان درد خفیفی حس شود. در این حالت پزشک دندان را به اصلاح با موادی که از سمان‌ها، کامپوزیت‌ها، رزین‌ها و سرامیک ترکیب شده پر می‌کند.

3. گذاشتن تاج دندان

این روش در پوسیدگی‌های پیشرفته دندانی استفاده می‌شود. در این حالت دندانپزشک با استفاده از موادی چون طلا و پلاتین، پرسلن قوی، رزین و یا چینی به دندان متصل می‌شود.

4. عصب کشی

این روش زمانی به کار می‌رود که پوسیدگی به ریشه دندان و پالم دندان می‌رسد. در این صورت پالم پوسیده حذف می‌شود. البته در ابتدا داروهای چرک خشک کن تجویز شده و پس از مدتی مصرف آنتی بیوتیک، پزشک دندان‌تان را عصب کشی کرده و سپس با پر کردن، پالم جدید را جایگزین می‌کند.

5. کشیدن دندان

اگر کل دندان کاملا پوسیده شده باشد و قادر به بازسازی نباشد در این صورت مجبور به کشیدن دندان شده و ایمپلنت دندانی را جایگزین دندان کشیده شده می‌کنند.

عوامل خطر در پوسیدگی‌های دندانی

عوامل زیر، خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند:

1. محل دندان

معمولا دندان‌های آسیاب به دلیل وجود شیارها، چاله‌ها و ریشه‌های متعدد باعث جمع شدن مواد غذایی در دندان می‌شود. در نتیجه مراقبت از این دندان‌ها بسیار دشوارتر خواهد شد.

2. نوشیدنی‌های شیرین مخصوصا نوشابه

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند، بستنی، عسل، شکر، سودا، میوه‌های خشک، کیک، کوکی‌ها، آب نبات‌های سخت و سفت، غلات خشک و چیپس احتمال پوسیدگی دندان را بالا می‌برند.

3. سیگار کشیدن

سیگار کشیدن احتمال ورود باکتری‌ها را به دهان بیشتر می‌کند. هم‌چنین علاوه بر ایجاد حفره در دهان، رنگ آن‌ها را نیز تغییر می‌دهد.

4. مسواک نزدن

لازم به تذکر است که اگر بعد از هر وعده غذایی مسواک زده نشود احتمال وجود پلاک در دندان بسیار بیشتر خواهد شد.

5. کم شدن فلوراید دندان

کم شدن فلوراید دندان باعث پوسیدگی دندان‌های شما خواهد شد. این ماده در خمیر دندان وجود دارد به همین دلیل بهتر است مدتی خمیر دندان را در دهان‌تان نگه دارید.

6. خشکی دهان

خشکی دهان ناشی از فقدان بزاق در دهان ایجاد می‌شود. بزاق وسیله شستشو غذا و پلاک از دندان‌ها بوده و برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مفید است. مواد موجود در بزاق نیز به مقابله با اسید تولید شده توسط باکتری کمک می‌کنند. بعضی از داروها، برخی بیماری‌ها، داروهای شیمی درمانی خاص می‌توانند خطر ابتلا به حفره را با کاهش تولید بزاق افزایش دهند.

7. سوزش سر دل، نقص شنوایی یا بیماری رفلاکس معده (GERD)

یکی از علت‌های سوزش سر دل این است که اسید معده به داخل مری یا حتی بالاتر به دهان کشانده می‌شود، این مشکل، مینای دندان‌ها را از بین می‌برد و موجب آسیب شدید به دندان می‌شود. دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا رفلاکس معده منجر به از دست دادن مینای دندان می‌شود یا خیر.

بیشتر بخوانید:

علل سوزش سر دل یا رفلاکس معده و راه‌کارهایی برای درمان آن

8. اختلالات اشتها

بی‌اشتهایی می‌تواند منجر به فرسایش و ایجاد حفره‌های شدید دندان شود.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cavities/symptoms-causes/syc-20352892