بلوغ دیررس چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

بلوغ دیررس چگونه تعریف می‌شود؟

بلوغ در دختران با رشد سینه‌ها و آغاز عادت ماهیانه و در پسران با رشد آلت تناسلی و بیضه‌ها، بم شدن صدا و ظاهر عضلانی، همراه است. میانگین سن آغاز بلوغ در دختران 11 و در پسران 12 سالگی است، اما شروع بلوغ بین 8 تا 13 سالگی در دختران و بین 9 تا 14 سالگی در پسران کاملا عادی است.

در صورتی که:

• پسران تا 14 سالگی هیچ علامتی از رشد بیضه‌ها نشان ندهند و
• دختران تا 13 سالگی رشد سینه نداشته، یا سینه‌های آن‌ها رشد کرده‌ اما تا 15 سالگی عادت ماهیانه نداشته باشند،

بلوغ دیررس رخ داده است.

با وجودی که عدم رشد موهای ناحیه تناسلی و یا موهای زیر بغل در کودکان مبتلا به بلوغ دیررس شایع است، وجود این موها ناشی از ترشح هورمون‌های جنسی آدرنال است و ارتباطی با هورمون‌های جنسی تولید شده توسط تخمدان‌ها و بیضه‌ها ندارد.

بلوغ دیررس چه عللی دارد؟

علت بلوغ دیررس همیشه مشخص نیست و ممکن است زمینه‌ خانوادگی داشته باشد. در اکثر موارد، ممکن است بلوغ سال‌ها به تاخیر بیافتد و سپس به صورت نرمال رخ دهد که در این حالت ناشی از تاخیر رشدی سرشتی در نظر گرفته می‌شود.

تاخیر در بلوغ ناشی از تاخیر رشدی سرشتی شایع‌ترین علت بلوغ دیررس در دختران است. بلوغ دیررس عمدتا ارثی است و سن آغاز بلوغ تا 80% تحت تاثیر عوامل ژنتیکی قرار می‌گیرد. بلوغ دیررس عموما در پسران بیشتر دیده می‌شود. عواملی که می‌توانند در برخی موارد منجر به بلوغ دیررس شوند عبارتند از:

• ابتلا به یک بیماری طولانی‌مدت مانند سیستیک فیبروزیس، دیابت یا بیماری کلیوی.
• کودکانی که قبلا به سرطان مبتلا بوده‌اند نیز ممکن است به علت تاثیرات درمان‌های سرطان، دچار بلوغ دیررس شوند.
• سوءتغذیه، که می‌تواند ناشی از اختلال خورد و خوراک یا بیماری‌هایی مانند سیستیک فیبروزیس یا بیماری سلیاک باشد.
• اختلال در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غده تیروئید یا غده هیپوفیز
• اختلالات رشد جنسی مانند سندرم عدم حساسیت به آندروژن
• بیماری‌های ژنتیک مانند سندرم کالمن و سندرم کلاین‌فلتر
• بیماری‌های مادرزادی از جمله کریپتورکیدیسم (بیضه نزول نکرده) درمان نشده

بلوغ دیررس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورتی که پزشک عمومی احتمال دهد که بلوغ دیررس در فرزند شما ناشی از یک علت زمینه‌ای است شما را برای بررسی بیشتر به متخصص ارجاع خواهد داد. در فرآیند تشخیص بلوغ دیررس و بررسی علل زمینه‌ای آن ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش خون برای بررسی سطوح هورمون‌ها، تصویربرداری با اشعه ایکس از دست برای تعیین قد احتمالی در بزرگسالی و اسکن MRI التراساند برای بررسی وجود مشکل در غدد و اندام‌ها، انجام شود.

بلوغ دیررس چگونه درمان می‌شود؟

بلوغ دیررس به دو شیوه قابل درمان است:

1. درمان علت زمینه‌ای
2. استفاده از دارو به مدت چند ماه برای افزایش سطوح هورمون‌ها و راه‌اندازی فرآیند بلوغ

معمولا در صورتی که بلوغ دیررس و عدم رشد فرد منجر به مشکلاتی مانند ناراحتی و اضطراب شود، از درمان‌های دارویی استفاده می‌شود. در صورتی که وجود اختلال پایدار در دستگاه تناسلی تایید شود، معمولا از درمان جایگزینی هورمون‌های مناسب (تستسترون یا دی هیدرو تستسترون در پسران، استرادیول و پروژسترون در دختران) استفاده می‌شود.

منابع:

1. https://www.nhs.uk/conditions/early-or-delayed-puberty/
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Delayed_puberty