ارتباط چاقی و سندرم متابولیک

سندرم متابولیک چیست؟

سندرم متابولیک مجموعه‌ای از شرایط است که همزمان رخ داده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند. این شرایط عبارت‌اند از:

1. فشارخون بالا
2. کلسترول و تری گلیسیرید بالا
3. قند خون بالا
4. میزان زیاد چربی در اطراف شکم.

البته وجود یکی از این شرایط نشان از وجود سندرم متابولیک ندارد، ولی همان یک مورد نیز می‌تواند شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. اکثر بیماران مبتلا به سندرم متابولیک نیاز به کاهش وزن بدن دارند.

انواع چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها از اجزاء مهم رژیم مؤثر در سندرم هستند. اسیدهای چرب ترانس تا آنجا که ممکن است باید حذف شود و اسیدهای چرب اشباع باید به حداقل برسد. ریز مغذی‌هایی که برای سندرم متابولیک مفید هستند شامل موارد زیر است:

• ویتامین D
• کلسیم
• منیزیم
• پتاسیم موجود در منابع غذایی

علائم سندرم متابولیک

اکثر اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک نشانه خاصی ندارند، هر چند که دارا بودن دور شکم زیاد از جمله نشانه‌های سندرم متابولیک است. ولی مثلاً اگر قند خون شما زیاد باشد، ممکن است سایر علائم بیماری دیابت را نیز داشته باشید از جمله:

1. تشنگی زیاد
2. تکرر ادرار
3. تاری دید
4. خستگی.

اما در صورتی که حداقل یکی از اجزای سندرم متابولیک را در بدن خود دارید (قند خون بالا یا فشارخون بالا یا کلسترول بالا یا تری گلیسیرید بالا و یا چربی زیاد در اطراف شکم) حتماً به پزشک مراجعه کنید تا معاینات و آزمایش‌های لازم توسط او صورت گیرند.

علل سندرم متابولیک

سندرم متابولیک به شدت با اضافه وزن و عدم فعالیت مرتبط است. افزون بر این، موردی دیگر که موجب بروز سندرم متابولیک می‌شود وضعیتی است که از آن با نام مقاومت به انسولین یاد می‌شود. توضیح آن که به طور معمول، سیستم گوارش غذاهایی که دارای قند (گلوکز) هستند را تجزیه می‌کند.

در این بین، انسولین هورمونی است که توسط پانکراس (لوزالمعده) تولید می‌شود تا قندهای غذاها را به عنوان سوخت و انرژی وارد سلول‌ها کند. اما در افرادی که دارای وضعیت مقاومت به انسولین هستند، سلول‌ها به انسولین پاسخ نمی‌دهند و در نتیجه قند (گلوکز) در خون باقی می‌ماند و سطح آن افزایش می‌یابد.

جز این دو مورد، سایر مواردی که می‌توانند خطر بروز سندرم متابولیک را افزایش دهند عبارت‌اند از:

1- سن:

با افزایش سن، احتمال ابتلا به سندرم متابولیک نیز افزایش می‌یابد.

2- نژاد:

به عنوان مثال، در آمریکا، افراد آمریکایی-مکزیکی شانس بیشتری برای ابتلا به سندرم متابولیک دارند.

3- چاقی:

داشتن اضافه وزن و چاقی، خصوصاً در اطراف کمر، موجب افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک می‌شود.

4- دیابت:

افرادی که به دیابت مبتلا هستند، حتی خانم‌هایی که در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا هستند، نیز شانس بیشتری برای ابتلا به سندرم متابولیک دارند.

5- برخی بیماری‌ها:

برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های کبدی و سندرم تخمدان پلی کیستیک احتمال ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهند.

عوارض جانبی سندرم متابولیک

وجود سندرم متابولیک در بدن، می‌تواند شانس ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش دهد، از جمله:

1- دیابت:

در صورتی که تغییراتی در سبک زندگی ایجاد نشود، سطح گلوکز در خون افزایش یافته و احتمال ابتلا به دیابت بسیار زیاد خواهد شد.

2- بیماری‌های قلبی عروقی:

کلسترول بالا و چربی خون بالا می‌توانند موجب ایجاد پلاک‌هایی در شریان‌ها شوند. این پلاک‌ها می‌توانند موجب تنگی شریان‌ها شوند و نتیجتاً حمله قلبی و یا سکته را به همراه داشته باشند.

درمان سندرم متابولیک

اولین شیوه درمانی، تغییر شیوه زندگی (استفاده از راهنمای رژیمی و فعالیت فیزیکی) می‌باشد. متخصصان برای پیشگیری و کنترل مقدار ناهنجار کلسترول و دیگر عوامل سندرم متابولیک، اقدامات زیر را پیشنهاد می‌کنند:

1. مصرف رژیم غذایی مناسب که قند، چربی و سدیم کمی‌دارد.
2. به‌طور منظم ورزش کردن.
3. پرهیز از مصرف سیگار و الکل.

انجمن قلب آمریکا، انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش را در هفته توصیه می‌کند. این زمان را می‌توان به جلسات ۱۰ دقیقه‌ای تقسیم‌بندی کرد. بهترین ورزش برای شروع، پیاده‌روی است.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/metabolic-syndrome/symptoms-causes/syc-20351916