آشنایی با عارضه چشمی دژنراسیون ماکولا یا تباهی لکه زرد
تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماكولا چیست
تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماكولا كه به (AMD یا ARMD) نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است كه ممكن است منجر به اختلال در دید یا عدم بینایی مرکزی شود. در اوایل شروع این بیماری معمولا هیچ نشانه‌ای وجود ندارد اما با گذشت زمان، برخی افراد دچار بدتر شدن بینایی می‌شوند که ممکن است بر روی یک یا هر دو چشم تاثیر بگذارد.
در حالی که این امر منجر به کوری کامل نمی‌شود، از دست دادن دید مرکزی می‌تواند سبب شود که فرد نتواند چهره افراد را تشخیص داده، رانندگی کند، چیزی بخواند و یا انجام فعالیت‌های روزمره زندگی برای فرد دشوار شود.
آمارهای موجود
در سال 2015، حدود 6.2 میلیون نفر در کل جهان به این بیماری مبتلا شدند. در سال 2013 این بیماری چهارمین علت اصلی نابینایی پس از آب مروارید، زایمان زودرس و گلوکوم بود. دژنراسیون ماکولا اغلب در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد و در ایالات متحده شایع‌ترین علت از دست دادن بینایی در این گروه سنی است.
در حدود 0.4 درصد از افراد بین 50 تا 60 سال به این بیماری مبتلا هستند، در حالی که 0.7٪ از افراد 60 تا 70 ساله، 2.3 درصد از افراد 70 تا 80 ساله و تقریبا 12 درصد از افراد بالای 80 سال با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.
انواع و مراحل دژنراسیون ماکولا
1- فرم خشک
فرم خشک دژنراسیون ماکولا با حضور رسوبات زرد، به نام دانه‌های رنگی، در قسمت ماکولای چشم شناخته می‌شود. چند نقطه کوچک ممکن است تغییر زیادی را در بینایی ایجاد نکند. با این حال، تعداد و اندازه آن‌ها در آینده رشد کرده و دید فرد را مختل خواهند کرد.
2- فرم مرطوب
شکل "مرطوب" دژنراسیون ماکولا با رشد عروق خونی غیرطبیعی کروئید در زیر ماکولا مشخص می‌شود. این نوع دژنراسیون، نواقصی کروئیدی نیز نامیده می‌شود.
3- AMD اولیه
اکثر مردم در مرحله اولیه AMD هیچگونه کاهش دیدی را تجربه نمی‌کنند به همین دلیل است که آزمون‌های منظم چشم پزشکی بسیار مهم هستند.
4- AMD متوسط
در این مرحله، ممکن است فرد متوجه نقص بینایی شده باشد، اما هنوز هیچ نشانه قابل توجهی وجود ندارد.
5- AMD نهایی
در این مرحله، نقص بینایی قابل توجه است.
علائم و نشانه‌های دژنراسیون ماکولا
1- نشانه‌های بصری
دید تحریف شده در قالب متامورفوپسی، که در آن شی به شکل شبکه‌ای از خطوط مستقیم موج مانند دیده می‌شود که بخش‌هایی از شبکه نیز خالی هستند. بیماران اغلب این موضوع را در هنگام نگاه کردن به چیزهایی مانند صندلی در خانه و یا تیر چراغ برق در هنگام رانندگی تجربه می‌کنند.
لکه‌های مرکزی، سایه‌ها یا عدم توانایی در دیدن بخش‌هایی از تصویر از دیگر علائم هستند. بازیابی تدریجی دید تصویر پس از قرار گرفتن در معرض نور روشن و کاهش دقت بینایی نیز از دیگر علائم هستند.
2- بینایی تار
افراد مبتلا به دژنراسیون ماكولا غیرمرطوب، ممکن است هیچگونه علائمی نداشته باشند یا متوجه کاهش تدریجی دید مرکزی خود نشوند، در حالی که افراد مبتلا به دژنراسیون ماکولا مرطوب اغلب متوجه کاهش سریع بینایی خود می‌شوند علاوه بر این به مشکل در درک رنگ‌ها، مخصوصا رنگ‌های تیره از سایر رنگ‌های تیره و رنگ‌های روشن و از دست دادن کنتراست نیز می‌توان اشاره نمود.
دژنراسیون ماکولا به خودی خود منجر به کوری کامل نخواهد شد. با این وجود تعداد کمی از افراد مبتلا به این اختلال بینایی کاملا کور هستند. منطقه ماکولا تنها حدود 2.1٪ از شبکیه را تشکیل می‌دهد و 9.9٪ باقی مانده (زمینه محیطی) به وسیله این بیماری تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. با این وجود از دست دادن دید مرکزی عمیقا روی عملکرد بصری تأثیر می‌گذارد.
ریسک‌های ابتلا به این بیماری
دژنراسیون ماکولا معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد. عوامل ژنتیکی و سیگار نیز نقش مهمی را در به وجود آوردن این بیماری بر عهده دارند. در واقع این بیماری به خاطر آسیب به ماکولای شبکیه به وجود می‌آید. علاوه بر اینکه جمعیت‌های مسن‌تر بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، دژنراسیون ماکولا در سفید پوستان و زنان بیشتر از سیاه پوستان و مردان رخ می‌دهد.
این بیماری می‌تواند به عنوان یکی از عوارض جانبی برخی از داروها نیز به وجود آید و به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی نیز در به وجود آمدن آن دخیل باشند. شواهد جدید نشان می‌دهند که سیگار کشیدن نیز در لیست عوامل خطرزای ابتلا به دژنراسیون ماکولا قرار دارد.
سایر عوامل به وجود آورنده دژنراسیون ماکولا شامل داشتن فشارخون بالا، رنگ چشم سبز و چاقی است. بعضی محققان معتقدند که ماندن بیش از در معرض نور خورشید ممکن است عامل مهمی در افزایش دژنراسیون ماکولا باشد، اما این نظریه تا حدی اثبات نشده است.
سطح بالای چربی در رژیم غذایی نیز ممکن است یکی از عوامل به وجود آورنده این بیماری باشد. عوارض جانبی برخی از داروها مانند آرالن یا فنوتیازین نیز می‌توانند منجر به این بیماری شوند.
درمان
هنوز درمان قطعی برای دژنراسیون ماکولای مربوط به سن وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها ممکن است از تسریع پیشرفت آن جلوگیری کرده و یا حتی باعث بهبود بینایی شوند. درمان برای دژنراسیون ماکولا به این بستگی دارد که بیماری در کدام مرحله قرار دارد و جزء نوع خشک است یا مرطوب.
هیچ درمانی که مورد تایید FDA باشد برای دژنراسیون ماکولای خشک وجود ندارد، هرچند ممکن است مداخلات تغذیه‌ای مانع پیشرفت آن در فرم مرطوب شوند. برای فرم مرطوب AMD، درمان‌هایی با هدف متوقف ساختن رشد عروق خونی غیرطبیعی انجام می‌شوند. لوسنتیس به نحو قابل توجهی باعث بهبود بینایی بسیاری از افراد مبتلا به دژنراسیون ماکولا می‌شود.
پیشگیری
کارهایی که می‌توان برای پیشگیری از ابتلا به دژنراسیون ماكولا انجام داد، شامل ورزش، خوردن غذای سالم و ترک سیگار است. به نظر می‌رسد که استفاده از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها برای پیشگیری مفید نیست.
هیچ درمان پیشگیرانه‌ای برای این بیماری چشمی وجود ندارد. در فرم مرطوب، داروهای ضد VEGF تزریق شده به چشم یا انعقاد لیزری و یا درمان فتودینامیک ممکن است باعث تشدید عوارض شوند.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
