همه چیز درباره ریه و دستگاه تنفسی

ریه چیست

ریه اندام اصلی و مرکزی دستگاه تنفسی است. می‌دانید که هر سلول برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن دارد. از طرفی بدن علاوه بر دریافت اکسیژن باید گازهای سمی را از بدن دفع کند، این وظیفه بر عهده ریه است.

آناتومی ریه و عملکرد دستگاه تنفسی

ریه‌ها اندام‌های صورتی شکل هستند که در قفسه سینه قرار دارند. ریه راست شامل سه لوب و ریه چپ دو لوب دارد. هر لوب که شامل پرده‌ای به نام پرده جنب است جای گرفته است و باعث می‌شود که بین لوب‌ها اصطحکاک به وجود نیاید و آن‌ها روی هم لیز بخورند. شش یا ریه شبیه اسفنج است که خاصیت آلاستیسیته دارد.

ریه شامل یک لوله است که نای نامیده می‌شود. نای به دو لوله تقسیم می‌شود. یک لوله به سمت راست و یک لوله به سمت چپ بدن کشیده می‌شود. این لوله‌های کوچک‌تر از نای، نایژه نامیده می‌شوند. نایژه به قسمت‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود که نایچه نام دارد. به این صورت اگر از دور به این اندام نگاه کنیم دقیقا شبیه یک درخت با شاخه‌های ریز و مختلف است. هر کدام از نایچه‌ها با یک کیسه پر از هوا به نام آلوئول به پایان می‌رسد. آلوئول‌ها مانند خوشه‌های انگور به شاخه متصل می‌شوند. حدود 600 میلیون آلوئول در ریه‌ها وجود دارند. اکسیژن موجود در این کیسه‌های پر از هوا به کل اندام‌های بدن منتقل می‌شود.

بخش‌های سیستم تنفسی و ریه

ریه‌ها بخش اصلی سیستم تنفسی هستند. ریه‌ها به دو بخش دستگاه تنفسی فوقانی و دستگاه تنفسی تحتانی تقسیم می‌شوند.

دستگاه تنفسی فوقانی

1. دهان و بینی: از این اندام‌ها هوا وارد بدن می‌شود.
2. حفره بینی: هوا از طریق بینی به داخل حفره بینی می‌رود و سپس از ریه‌ها عبور می‌کند.
3. گلو: هوا از دهان و گلو وارد ریه‌ها می‌شود
4. حنجره: این بخش از گلو به هوا کمک می‌کند تا به ریه‌ها منتقل شود.

بخش تحتانی ریه

1. نای
2. دو نایژه
3. نایژک‌ها
4. آلوئول

سایر اندام‌هایی که به تنفس کمک می‌کنند شامل دنده‌های اطراف ریه و عضله دیافراگم است که حالت گنبدی دارد.

عملکرد ریه و مسیر تنفس

هنگامی که نفس می‌کشید هوا از طریق دهان و بینی شما حرکت می‌کند و به نای و نایژه رفته و در آخر به آلوئول می‌رسد. هر آلوئول یک شبکه از رگ‌های خونی کوچک به نام مویرگ دارد که دور آلوئول را احاطه کرده است. تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در این محل اتفاق می‌افتد. آلوئول‌ها از فیبر و کلاژن تشکیل شده و این موضوع باعث می‌شود تا در زمان تنفس این کیسه به راحتی باد شده و پر از اکسیژن شود و در همین حال  دی اکسید کربن از بدن خارج شده و مدام این عمل تکرار می‌شود.

بخش‌های مختلف آلوئول در ریه و دستگاه تنفس

دیواره‌های آلوئول از سه نوع سلول تشکیل شده است:

1- سلول‌های نوع 1

این سلول‌ها دیواره آلوئول را تشکیل داده و مسئول انتقال اکسیژن به مویرگ‌ها و دریافت دی اکسید کربن هستند. این سلول‌ها بسیار نازک و بدون نیاز به مویرگ قادر به تنفس هستند.

2- سلول‌های نوع 2

این نوع سلول‌ها بسیار ریزتر بوده و در کاهش نیروی آب موجود در آلوئول‌ها موثر هستند.

3- ماکروفاژ

این نوع سلول‌ها وظیفه محافظت از سلول را به عهده دارند. این سلول‌ها قادر به حرکت هستند و می‌توانند با عفونت‌ها و باکتری‌ها مقابله کنند. گاهی عفونت‌ها و ویروس‌های خارجی باعث می‌شوند علاوه بر اکسیژن و دی اکسید کربن، ویروس و عفونت وارد آلوئول شده و ریه را دچار بیماری می‌کند.

علل اختلالات و بیماری‌های ریه

اختلالات تنفسی یا بیماری‌های ریه می‌توانند تنفس را دشوار کنند. عواملی که در بیماری ریه نقش دارند عبارتند از:

1. باکتری‌ها
2. ویروس‌ها
3. قالب (قارچ)
4. هوای آلوده
5. مواد شیمیایی
6. سيگار و تنباکو
7. دود و آلودگی

آلرژی‌هایی که باعث تحریک ریه می‌شوند شامل:

1. گرده
2. گرد و خاک
3. آلرژن‌های غذایی (لبنیات، آجیل، غذاهای دریایی و غیره)
4. پرز و موی حیوان خانگی و خز

نکاتی برای ریه‌های سالم

1. آلودگی هوا و سرب دشمن ریه است. سعی کنید از منزل خارج نشوید.
2. دندان‌های‌تان را حداقل دوبار در روز بشویید و به طور منظم از دهانشویه استفاده کنید. بسیاری از بیماری‌ها به دلیل دهان آلوده و دندان‌های کثیف وارد ریه می‌شوند.
3. برای کاهش آلودگی هوا از گرد و غبار، حشرات، حیوانات خانگی و مواد شیمیایی، از یک تصفیه کننده هوا استفاده کنید.
4. سیگار نکشید
5. ورزش‌های هوازی را از یاد نبرید و به طور منظم پیاده‌روی کنید.
6. اگر دچار آسم هستید در فصل سرد سال حتما واکسن بزنید و آن را ترک نکنید.
7. شستن دست و صورت را فراموش نکنید.

منابع:

1. https://www.healthline.com/human-body-maps/lung#lung-disorders
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Lung